ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΗΜΑΘΙΑ: Μπέρρυ ΤΣΟΥΓΚΡΑΝΗ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Βαγγέλης ΤΟΚΑΣ

Κάποτε ο Νομός Ημαθίας ήταν ένας από τους πλουσιότερους νομούς σε όλη την Ελλάδα. Το αγροτικό εισόδημα, που προερχόταν κυρίως από την καλλιέργεια μήλου και ροδάκινου, σε συνδυασμό με την ανεπτυγμένη στην περιοχή βιομηχανία - κυρίως κλωστοϋφαντουργία - έδιναν στην Ημαθία το προφίλ ενός από τους πιο εύπορους νομούς της χώρας.

Η κατάσταση, όμως, τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει ριζικά. Σήμερα ο νομός μοιάζει με καζάνι έτοιμο να εκραγεί. Η έντονη αποβιομηχάνιση, η αντιαγροτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της κυβέρνησης, αλλά και τα απανωτά χτυπήματα από τις καιρικές συνθήκες έχουν οδηγήσει τους κατοίκους - αγρότες, εργάτες και μικρομεσαίους - στην απελπισία. "Για την Ημαθία οι κακές μέρες τελείωσαν. Τώρα έρχονται οι χειρότερες", ήταν τα λόγια του προέδρου του Εργατικού Κέντρου Νάουσας. Λόγια που επιβεβαιώνονται και μόνο από το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος νομός είναι ο πρώτος σε χρέη προς την Αγροτική Τράπεζα, ενώ το ποσοστό της ανεργίας ήδη ξεπερνά το 40%!

Στην Ημαθία το ποσοστό του πληθυσμού που ασχολείται αποκλειστικά με τη γεωργία φτάνει το 50%. Εκτός από τις βασικές καλλιέργειες - μήλου και ροδάκινου - υπάρχουν και καλλιέργειες καπνού, βαμβακιού και τα τελευταία χρόνια κάποιες καλλιέργειες θερμοκηπίων. Καμιά, όμως, απ' αυτές τις καλλιέργειες δεν μπορεί πλέον να καλύψει ούτε καν τις βασικές ανάγκες του παραγωγού...

Η κατάσταση δείχνει να 'χει φτάσει στο χείλος του γκρεμού. Υστερα μάλιστα από την ψήφιση του νέου καθεστώτος για τα οπωροκηπευτικά, οι παραγωγοί θα κληθούν για πρώτη φορά να χρηματοδοτήσουν οι ίδιοι την εμπορία των προϊόντων τους και την όποια στήριξη του εισοδήματός τους, μέσω των Ομάδων Παραγωγών. Δηλαδή θα πληρώνουν οι ίδιοι ακόμα και τις τιμές των προϊόντων που θάβονται στις χωματερές! Επίσης, στα πλαίσια των Ομάδων Παραγωγών, θα υποχρεωθούν να υλοποιούν κατά γράμμα όλες τις αντιδραστικές ρυθμίσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, κυρίως για περιορισμούς στις καλλιέργειες και την παραγωγή.

Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ας σκεφτεί κανείς και μόνο το γεγονός πως από τους 80.000 τόνους μήλων, που ήταν συνολικά η περσινή παραγωγή στην Ημαθία, έχουν πεταχτεί στις χωματερές πάνω από 40.000 τόνοι, ενώ παραμένουν στα ψυγεία απούλητοι 15.000 τόνοι. Αν δηλαδή σήμερα οι παραγωγοί αναστενάζουν, από του χρόνου θα πρέπει ουσιαστικά ν' αφήσουν τα χωράφια τους!

Παράλληλα με τις πολιτικές επιλογές ο αγρότης της Ημαθίας έχει να αντιμετωπίσει φέτος και τις καταστροφές από τους παγετούς του Απρίλη. Οι παλιότεροι αγρότες λένε πως από το 1955 είχε να συμβεί τέτοιος χαλασμός. Στις ορεινές περιοχές οι καταστροφές εκτιμούνται σε ποσοστό 60%, ενώ στις πεδινές το ποσοστό ξεκινά από 80% και σε πολλές φορές φτάνει ακόμα και το 100%... Μόνη λύση για τους αγρότες είναι οι αγώνες. Κι όλοι στην Ημαθία δείχνουν πλέον πως το έχουν συνειδητοποιήσει...

"Εμάς τους αγρότες μας κυνηγούν θεοί και δαίμονες. Οι θεοί με τα καιρικά φαινόμενα και τις καταστροφές και οι "δαίμονες" - κυβέρνηση και ΕΕ - με την αντιαγροτική πολιτική τους". Τα λόγια του μπαρμπα - Γιάννη κρύβουν πόνο, οργή, αλλά και δύναμη. Χρόνια στην αγροτιά, δεν μπορεί να συνηθίσει στην ιδέα πως κάποιοι - είτε "θεοί", είτε "δαίμονες" - θέλουν να τον ξεριζώσουν από το χωράφι του. "Είναι αλήθεια πως αν ο αγρότης πληγεί 2-3 χρονιές, δεν μπορεί μετά να σηκώσει κεφάλι. Μπορεί τρεις χρονιές τους αγρότες του νομού να τους χτύπησε η κακοκαιρία, μαζί με την κυβερνητική πολιτική, αλλά εμείς δεν το βάζουμε κάτω. Θα παλέψουμε"...

Ο Γιάννης Στόκας είναι πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού και γραμματέας του Αγροτικού Συλλόγου Βέροιας. Τα προβλήματα της αγροτιάς τα γνωρίζει από πρώτο χέρι, προτιμά όμως να μένει στις αιτίες. "Οταν μας έβαζαν στην ΕΟΚ, μας τάζανε λαγούς με πετραχήλια. Αποδείχτηκε πως αυτό ήταν η αρχή του τέλους", λέει. Ο μπαρμπα - Γιάννης τα βάζει με όλους όσοι ευθύνονται γι' αυτή την κατάσταση. Με τις εκάστοτε κυβερνήσεις, με τις Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών, με το υπουργείο Γεωργίας και τη Διεύθυνση Γεωργίας, ακόμα και με το νομάρχη Ημαθίας, Ανδρέα Βλαζάκη.Ολοι συνέβαλαν, υπογραμμίζει, στο να μην μπορεί ο παραγωγός να παίρνει ούτε καν την τιμή στήριξης του προϊόντος που καλλιεργεί.

Ενδεικτικά αναφέρει πως το 1995 στο βιομηχανικό ροδάκινο η τιμή στήριξης ήταν 82 δραχμές και οι παραγωγοί πήραν 72 δραχμές. Το 1996 η τιμή στήριξης ήταν 85,5 δραχμές και οι παραγωγοί πήραν πάλι 72."Και τις δύο χρονιές η παραγωγή ήταν μειωμένη λόγω παγετών. Αντί όμως οι Ενώσεις να το εκμεταλλευτούν και να διεκδικήσουν από τους βιομηχάνους την τιμή στήριξης, πουλήθηκε η παραγωγή σε μειωμένη τιμή", λέει ο Γ. Στόκας. Οσο για τα επιτραπέζια ροδάκινα, οι παραγωγοί πήραν την τιμή απόσυρσης - μόλις 45 δραχμές το κιλό - αφού οι Ενώσεις και πάλι δεν μπόρεσαν να εκμεταλλευτούν καταστάσεις.

Ο Γιώργος Κουτσαντάς είναι καπνοκαλλιεργητής τα τελευταία χρόνια. Πριν υπήρξε μετανάστης στη Γερμανία. Οταν κατέβηκε στον Οργανισμό Καπνών Κατερίνης για να ζητήσει ποσόστωση - δεν είχε, ούτε τώρα έχει - τον ρώτησαν πού ήταν όταν δίνονταν οι ποσοστώσεις. Οταν τους είπε πως ήταν στη Γερμανία, πήρε την εξής απάντηση: "Εκεί θα ξαναπάς"...

"Είναι προκλητικοί. Είναι εμφανές πως στόχος τους είναι να μας ξεκληρίσουν, να μας κάνουν πάλι μετανάστες. Με αυτή τη λογική που λειτουργούν, κανείς δεν έχει θέση στον τόπο του ή στο χωριό του",λέει αγανακτισμένος ο Γ. Κουτσαντάς.

Ο Γιώργος Χατζηγεωργίου είναι ιδιοκτήτης θερμοκηπίου και καλλιεργεί πιπεριές. Η κατάσταση και σ' αυτόν τον κλάδο είναι εξίσου απελπιστική. "Τα έξοδα καλλιέργειας - αυτή η παραγωγή έχει μεγάλο κόστος - ανεβήκανε 10 φορές επάνω, αλλά οι τιμές εδώ και χρόνια παραμένουν σταθερές. Οι πρώιμες πιπεριές βγαίνουν αυτό το καιρό, αλλά δεν μπορούμε να τις πουλήσουμε. Πηγαίνουμε στις αγορές και βλέπουμε να υπάρχει η τουρκική πιπεριά, σε πολύ χαμηλότερη τιμή. Ετσι αναγκαζόμαστε να κατεβάζουμε και εμείς την τιμή, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να καλύψουμε ούτε τις δαπάνες μας", λέει χαρακτηριστικά.

Ο Νίκος Πέιος,μέλος του ΔΣ της Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων του νομού, αναφέρεται κυρίως στις επιδοτήσεις που έχουν παγώσει από την 1η Δεκέμβρη του 1996. "Γνωρίζουμε πως υπάρχουν 74 δισεκατομμύρια στα ταμεία. Δε δίνεται όμως καμιά επιδότηση, παρόλο που λένε πως θέλουν να προωθήσουν τις νέες καλλιέργειες θερμοκηπίων. Ολες οι επιδοτήσεις καθυστερούν, είτε είναι επιδοτήσεις εξαγωγικές, είτε κατασκευής, είτε εφόδια για τους παραγωγούς", τόνισε.

Οσο για τους κατασκευαστές θερμοκηπίων, βρίσκονται στην ίδια, ίσως και σε χειρότερη κατάσταση. Ενας απ' αυτούς ο Δημήτρης Μ. έχει να εισπράξει απ' τους παραγωγούς περισσότερα από 140 εκατομμύρια δραχμές. Ολα αυτά χρέη των αγροτών τον τελευταίο χρόνο! Η αγανάκτησή του δεν κρύβεται: "Τρεις μέρες να μιλάμε δε θα τελειώσουμε. Από πού να ζητήσω τα λεφτά μου; Αφού και οι αγρότες χρεοκοπημένοι είναι. Μου έχουν σφραγίσει τις επιταγές, οι τόκοι τρέχουν με τρομακτικούς ρυθμούς, είμαι κυριολεκτικά χρεοκοπημένος, δεν μπορώ ούτε τους εργάτες μου να πληρώσω. Ολοι είμαστε πελαγωμένοι. Και οι παραγωγοί και οι έμποροι αγροτικών μηχανημάτων και οι κατασκευαστές θερμοκηπίων. Οι πάντες".

"Λύσεις υπάρχουν;", είναι το ερώτημα που θέλοντας και μη σου βγαίνει. "Με μια λέξη, αν θέλουν μπορούν να δώσουν λύση", είναι η απάντηση του μπαρμπα - Γιάννη. Ολοι τους θεωρούν πως αυτή η κατάσταση μπορεί να ανατραπεί, αν υπάρξει πολιτική βούληση. "Δε θέλουν όμως", είναι η διαπίστωση.

"Θα μπορούσαν να βρουν αγορές για τα προϊόντα μας. Θα μπορούσαν, αν ήθελαν, να μειώσουν το κόστος παραγωγής ώστε τα προϊόντα μας να είναι πιο ανταγωνιστικά, θα μπορούσαν να λύσουν ουσιαστικά προβλήματα με τις επιδοτήσεις. Πώς η Ιταλία ή η Ισπανία έχουν ανταγωνιστικά προϊόντα και κάθε χρονιά "τσακίζουν" κυριολεκτικά τα ελληνικά ροδάκινα; Υπάρχουν προτάσεις, θέληση δεν υπάρχει", κατέληξε ο Γ. Στόκας.