Φαίνεται, λοιπόν, ότι τώρα το Καζαχστάν και η πρωτεύουσά του έχουν ριχτεί πίσω στις αρχές του αιώνα, πράγμα που το διαπίστωσα προσωπικά κατά την επίσκεψή μου στη χώρα αυτή. Το φυσικό αέριο, το ηλεκτρικό ρεύμα και η θέρμανση, συνηθισμένα και απαρατήρητα στη σοβιετική εποχή, τώρα αποτελούν πολυτέλεια, είναι σπανίζον αγαθό. Στις μικροσυνοικίες παρέχεται φυσικό αέριο και ηλεκτρικό μόνο δύο ώρες, στο κέντρο η κατάσταση είναι κάπως καλύτερη, διότι εκεί λειτουργούν τόσο οι κρατικές υπηρεσίες, όσο και ιδιωτικά γραφεία. Γι' αυτό και τη μέρα υπάρχει φως, το βράδυ, όμως, ο ηλεκτρισμός διακόπτεται χωρίς καμία προειδοποίηση. Επικοινώνησα με γνωστούς μου στην πόλη Τζαμπούλ. Εκεί η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη: Θέρμανση δεν παρέχεται, φυσικό αέριο και ηλεκτρικό μια φορά στο 24ωρο. Κάτι φίλοι κατασκεύασαν από έναν κουβά μια"φουφού", την τοποθέτησαν στο μπαλκόνι και κει μαγειρεύουν. Επειδή στα καταστήματα και στην αγορά σπανίζουν και τα κεριά, οι άνθρωποι με κάθε πρωτόγονο μέσο προσπαθούν να εξασφαλίσουν κάποιο "φωτισμό" στα σπίτια τους.

Ξεφυλλίζοντας τον τοπικό Τύπο, πείστηκα ότι αυτή η κατάσταση επικρατεί σε όλες της κατοικημένες περιοχές του Καζαχστάν. Για παράδειγμα, η δημοφιλέστερη εφημερίδα "Καραβάν" δημοσίευσε ρεπορτάζ από την πόλη Ταλτικοργκάν, στο οποίο αναφέρεται χαρακτηριστικά: "Στην πόλη κυκλοφορεί μια φήμη ότι κάποιοι λαϊκοί εκδικητές έσπασαν τα τζάμια στη βίλα του διευθυντή του ηλεκτρικού δικτύου της πόλης Βλαντίμιρ Πεντάν. Οι κακές γλώσσες υποστηρίζουν ότι σε διάκριση με τη βασική μάζα των κατοίκων της πόλης Ταλτικοργκάν στο σπίτι του διευθυντή υπάρχει πάντα ηλεκτρικό ρεύμα, πράγμα που έβγαλε από τα ρούχα τους κάποιους πολίτες... Τα αστεία - αστεία, αλλά πριν από μισό χρόνο συνέβη ένα πιο σοβαρό γεγονός όταν άγνωστοι δολοφόνησαν άγρια στην είσοδο του σπιτιού του τον αρχιμηχανικό της επιχείρησης ηλεκτρισμού της περιοχής. Τότε, όμως, η κατάσταση με την παροχή ηλεκτρενέργειας ήταν πολύ καλύτερη απ' ό,τι σήμερα". Σ' ένα άλλο σημείωμα αναφέρεται: "Το φως στα σπίτια της Αλμά-Ατά, του Κουστανάι ή του Σιμκέντ άστραφτε επί μπολσεβίκων. Κάπου κάπου διακόπτονταν στα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας. Στο βαθμό που ωρίμαζε το νεαρό καζάχικο κράτος η ηλεκτραρρυθμία γινόταν όλο και πιο αισθητή και δυσάρεστη. Οχι μόνο στα χωριά, αλλά και στην πρωτεύουσα ο κόσμος συνήθισε να ζει σε καθεστώς κοτετσιού... Κάτι έπρεπε να γίνει με αυτή την κατάσταση. Και η κυβέρνηση βρήκε τη λύση, που, αλήθεια, σε πολλούς φάνηκε παράξενη. Πρακτικά δωρεάν παρέδωσε το ενεργειακό σύστημα της πρωτεύουσας σε μια βελγική εταιρία, όπως λένε πολύ σίγουρη και, μάλιστα, ξακουστή. Τι βρίσκεται πίσω απ' αυτό το δώρο; Τίνος τα συμφέροντα; Οι ηλεκτρικοί σταθμοί κοστίζουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια και τις έδωσαν μόνο για πέντε...".

Εδώ πρέπει να προσθέσουμε ότι για πενταροδεκάρες "παραχωρήθηκε και η διεύθυνση" της επιχείρησης "Αλμά - αταενέργο", που εξασφάλιζε την αδιάκοπη παροχή στην πρωτεύουσα και τις όμορες περιοχές ηλεκτρενέργειας και θέρμανσης. Το νέο αφεντικό, ο επικεφαλής της βελγικής εταιρίας "Τρακεμπέλ" προσπάθησε από την τηλεόραση να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα στους δυστυχείς κατοίκους της πόλης, γιατί κάθονται στο σκοτάδι και στο κρύο. Τα νέα αφεντικά, μάλλον, δε γνωρίζουν ότι έρχεται νωρίς ο χειμώνας, γι' αυτό και αιφνιδιάστηκαν. Και το αξιοπερίεργο: Οι τοπικές αρχές δεν μπορούν με κανένα τρόπο να επηρεάσουν τους "εισαγόμενους" ιδιοκτήτες της επιχείρησης, η οποία οικοδομήθηκε στη σοβιετική εποχή με τα χέρια των καζαχστανών εργατών και με τα χρήματα της Δημοκρατίας. Είναι θλιβερό να διαβάσει κανείς το ταπεινωτικό ανοιχτό γράμμα των βουλευτών του Δημοτικού Συμβουλίου προς τον ιδιοκτήτη της εταιρίας, με το οποίο τον παρακαλούν να σκεφτεί τους κατοίκους της πόλης και να τους εξασφαλίσει επιτέλους φως και θέρμανση.

Το ίδιο απελπιστική είναι η κατάσταση και με το φυσικό αέριο. Ποια η έξοδος από την κρίση; Οι κυβερνώντες βρήκαν την πιο απλή λύση: Να ενισχύσουν το κρατικό ταμείο με το ξεπούλημα της παλλαϊκής περιουσίας, των σημαντικότερων επιχειρήσεων της χώρας, ό,τι δημιουργήθηκε επί Σοβιετικής Ενωσης. Ετσι, το περίφημο μεταλλουργικό συγκρότημα της Κραγκάντας, που το κατασκεύασε ολόκληρη η Σοβιετική Ενωση, θα περάσει στα χέρια κάποιας αμερικανικής ή ινδικής εταιρίας "Ισπατ Ιντερνάσιοναλ". Η νοτιοκορεατική εταιρία "Σάμσουνγκ" αγόρασε το συγκρότημα επεξεργασίας χαλκού της πόλης Τζεκαζγκάν, τον τοπικό θερμοηλεκτρικό σταθμό και την επιχείρηση παραγωγής ηλεκτρενέργειας της Καραγκάντας. Η ιαπωνική εταιρία "Τζάπαν χρομ κορπορέισον" έγινε ιδιοκτήτρια του ορυχείου "Βοστότσνι" και του 30% του ορυχείου "Στεπνόι" του ξακουστού στη σοβιετική περίοδο ομίλου ανθρακωρυχείων του Εκιμπαστούζ. "Εχουν πουληθεί οι κρατικές μετοχές εννιά μεγάλων επιχειρήσεων. Μεταξύ τους: Τα μεταλλεία του Τουργκάι και του Κρασνοοκτιάμπρσκ, τα μεταλλευτικά συγκροτήματα του Σοκόλοφσκο - Σαρμπάισκ, του Ζεσκέντ και Καρασόρ, ο ηλεκτρικός σταθμός στο Ερμάκ, το μεταλλουργικό εργοστάσιο του Τζεκαζγκάν", γράφει ο Τύπος του Καζαχστάν.

"Ναι, πολλοί πολιτειολόγοι αναλύουν και θεωρούν τώρα ότι η οπισθοχώρηση στην οικονομία και τη ζωή ισοδυναμεί με τις απώλειες στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο. Το επιβεβαιώνω. Βρισκόμαστε περίπου όπως το φθινόπωρο του 1941. Τότε ήταν και πιο δύσκολα, και πιο τρομερά. Μπροστά, όμως, ήταν η νίκη και αυτό όλοι το ήξεραν. Γι' αυτό θέλω να σας πω ότι δεν είναι οι τελευταίες δυσκολίες, μας περιμένουν ακόμα δυσκολότερες μέρες, αλλά πρέπει να τις περάσουμε, γιατί μπροστά μας είναι η νίκη", υποσχέθηκε ο πρόεδρος της χώρας Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ.

Για την ώρα, οι Καζαχστανοί από τις υποσχέσεις του Προέδρου και των νέων ιδιοκτητών των ξεπουλημένων ισχυρών επιχειρήσεων, που πριν από λίγο καιρό ανήκαν σε ολόκληρο το λαό δε βλέπουν ούτε ζέστη, ούτε φως. Το Καζαχστάν, που μέσα σε 70 χρόνια σοβιετικής εξουσίας ήταν μια από τις ισχυρότερες βιομηχανικές Δημοκρατίες της Σοβιετικής Ενωσης, σήμερα βρίσκεται κυριολεκτικά στο μαύρο - κατάμαυρο σκοτάδι χωρίς ελπίδες κάποιας ακτίνας φωτός.

Ναντιέζντα ΓΚΑΡΙΦΟΥΛΙΝΑ