Μόνο ένας ποιητής, ανάλογος του Σαίξπηρ, με ανατρεπτικό χιούμορ και ταραχώδη βίο σαν του Μπεν Τζόνσον,που και σε φυλακές γνώρισε τα "κατακάθια" της ελισαβετιανής Αγγλίας, μπορούσε να γράψει τον "Βολπόνε" (ή "Αλεπού", 1606). Μια κωμωδία που παντού και πάντα θα σπάζει κόκαλα. Γιατί, όπως μέσα από τη Βενετία του "Βολπόνε", αναγνωρίζεται η ελισαβετιανή Αγγλία, έτσι με τη δαιμόνια αυτή κωμωδία ανθρώπινων χαρακτήρων, των ηθών, αξιών, θεσμών της ελισαβετιανής κοινωνίας, με θέμα το χρήμα, θα αναγνωρίζεται η διαβρωτική, καταλυτική δύναμη του χρήματος επί ανθρώπων και κοινωνιών. Ο Τζόνσον, έχοντας εμπειρία από έργα μάσκας που έγραφε, με τον "Βολπόνε" ανέβασε στη σκηνή του θεάτρου την κοινωνία του, καθώς θεωρούσε το θέατρο μίμηση ζωής. Τα πρόσωπα που έπλασε, με ρεαλιστικό κυνισμό, βγάζουν τις μάσκες τους και αποκαλύπτονται αποτρόπαιοι, ταιριαστοί σε μια κοινωνία αρπακτική, παρακμιακή, με "θεό" της το χρήμα, στον οποίο θυσιάζονται όλα κι απ' αυτό εξαγοράζονται όλα: ηθική, φιλία, έρωτας, γάμος, πατρότητα, επιστήμη. Ακόμη και η Δικαιοσύνη.

Ο Τζόνσον έπλασε δυο πρόσωπα σατανάδες. Τον Βολπόνε, άπληστο, άρπαγα ξένου πλούτου, έκλυτο, μέθυσο, περιτριγυρισμένο από πόρνες, μίμους, νάνους, καστράτους (ευνουχισμένους τραγουδιστές). "Δάσκαλος" στην αρπαγή περιουσιών, "φιλοσοφεί" περί χρήματος και διασκεδάζει παριστάνοντας τον ετοιμοθάνατο για να εξαπατά ηλίθιους αλλά άπληστους, υποσχόμενος στον καθένα ότι θα είναι κληρονόμος του αμύθητου πλούτου του. Και τον Μόσκα, υπηρέτη του Βολπόνε. Ο Μόσκα, άξιος "μαθητής", γίνεται αμείλικτος θύτης, καθώς μεταμφιεσμένος σε Βολπόνε, μηχανεύεται να αρπάξει τον πλούτο του αφέντη του, έως ότου η ανηθικότητα, η φαυλότητα, η πανουργία και των δύο, όπως και των ομοίων τους, αλληλοαποκαλυφθεί ενώπιον ενός γελοιοδέστατου δικαστηρίου. Στο τέλος του έργου, αποκαλύπτεται όλη η ανθρώπινη και κοινωνική σαβούρα και επιβάλλεται η τιμωρία όλων των φαύλων, με κατακλείδα έναν ηθικοπλαστικό, διδακτικό επίλογο.

Ο αριστουργηματικός "Βολπόνε", ευτύχησε με το ανέβασμά του από το Εθνικό Θέατρο.Ευτύχησε και με τη μετάφραση του Μίνου Βολανάκη,που αναδεικνύει τη δραματουργική δεινότητα του Τζόνσον. Δεινότητα - σύνθεση ποιητικής ελευθερίας, λογικής σαφήνειας, ηθικοπλαστικής ρητορείας, ρεαλισμού, και τολμηρής μυθοπλασίας που διαπλέκει ποικίλα, θεαματικά στοιχεία (τραγούδι, χορό, μιμική) και όλα αυτά με πνευματώδες, σαρκαστικό χιούμορ και με γλώσσα πλούσια (νοηματικά και γλωσσικά). Ευτύχησε και με τη θεαματική, ευρηματική, με φαρμακερό χιούμορ, εύρυθμη στις χωροχρονικές αλλαγές της, σκηνοθεσία του Βολανάκη. Σκηνοθεσία που μετέδωσε τον οίστρο της στα μπαρόκ σκηνικά και τα πολύχρωμα, διαχρονικών αναφορών, κοστούμια, του Γιάννη Μετζικώφ.Στη σαρκάζουσα μουσική του Γιώργου Κουρουπού,με τα παιγνιώδη τραγούδια της που παραπέμπουν στους καστράτους τραγουδιστές - διασκεδαστές βασιλιάδων και αρχόντων. Στην τσιρκολάνικη, εκφραστική χορογραφία του Ντανιέλ Λομμέλ.Σ' όλους τους ηθοποιούς, που ατομικά και συλλογικά ελευθέρωσαν την υποκριτική και μιμική τους ικανότητα, σε μια χυμώδη, ευφρόσυνη παράσταση, τα τραγούδια της οποίας δίδαξε με εξαίρετα αποτελέσματα - ιδιαίτερα από τους θεατρικά "οργιαστικούς" Γιάννη Σαμσιάρη και Παναγιώτη Παναγόπουλο (διαθέτει μεγάλη φωνητική γκάμα και καστράτου) - η Ολυμπία Κυριακάκη.

Ο Σταύρος Παράβας,ανέδειξε την ηδονή που νιώθει ο ασύδοτος τσαρλατάνος Βολπόνε, όταν με θεατρινισμούς και διασκεδάζοντας βάζει στο χέρι τα θύματά του. Ο Σπύρος Παπαδόπουλος,κάνει αξιόλογη προσπάθεια να ανταποκριθεί, στο "δαιμόνιας" συγγραφικής σύλληψης ρόλο του εξίσου ανερμάτιστου, διεφθαρμένου, άρπαγα Μόσκα. Η Μίνα Αδαμάκη με το δηλητηριώδες χιούμορ της, ο Αλμπέρτο Εσκενάζυ που έπλασε ένα σύζυγο - τέρας άλογης ζήλιας και φιλοχρήματου συζυγικού αμοραλισμού, ο Θόδωρος Κατσαδράμης - γεροξεκούτης φιλάργυρος, ο Ανδρέας Ζησιμάτος - άπληστος δικολάβος, ο Χρήστος Σαπουντζής - κλόουν που παραπέμπει στα ρωμαϊκά θεάματα (όπως όλη η παράσταση), ο Κωνσταντίνος Μάριος - λόγιος και δικαστής της συμφοράς, η Λίνα Μαρκάκη - πιστή σύζυγος, όπως και όλοι οι ερμηνευτές του πολυπρόσωπου έργου, συμβάλλουν καθ' όλα στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα σκηνική ανάγνωση αυτής της σπουδαίας, διαχρονικής, απαιτητικής ερμηνευτικά, κοινωνικής αλληγορίας.

"Γυναίκα με παραισθήσεις" στο "Διάνα"

Ο γνωστός στο ελληνικό κοινό, από "μαστορικές" κωμωδίες του περισσότερο, Αγγλος συγγραφέας Αλαν Αϊκμπορν,επανακάμπτει στην ελληνική σκηνή με την πικρή, αφιερωμένη στην απλή γυναίκα - μάνα, ψυχογραφική κωμωδία, "Γυναίκα με παραισθήσεις". Μια κωμωδία που κατανοεί τη "ζήλια" της μάνας όταν έρχεται η ώρα να παντρευτεί ο μοναχογιός της και την αμετάκλητη στέρηση της ώριμης γυναίκας από έναν συναρπαστικό έρωτα ή από έναν πλούσιο γάμο κι από ένα ευτυχισμένο, οικογενειακό και συγγενικό περιβάλλον. Την κατανοεί τόσο που μελαγχολώντας με την ευάλωτη ψυχοσύνθεσή της, πλάθει ένα μύθο παιγνιώδη, μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, για να ελευθερώσει τον ψυχισμό και τις εκρηκτικές φαντασιώσεις της ηρωίδας του. Φαντασιώσεις, που υπερβαίνουν το συντηρητικό οικογενειακό περιβάλλον της, και αποκαθηλώνουν τον νηφάλιο, πουριτανικό ορθολογισμό του κληρικού συζύγου της, και της αδελφής του και εμπλέκουν στη δύνη τους ένα αρσενικό ομοιοπαθή και επιρρεπή στις φαντασιώσεις, τον οικογενειακό γιατρό.

Οι φαντασιώσεις, μοιάζει να λέει ο συγγραφέας, δεν είναι αρρώστια. Είναι αναγκαία φυγή από όποια στέρηση (ερωτική, συναισθηματική, κοινωνική). Είναι "αποτοξίνωση" από όσα κάνουν τη ζωή μονότονη, μίζερη, αφόρητη. Είναι ο αντίποδας της σκληρής πραγματικότητας, του ψυχρού ρεαλισμού. Είναι η άρνηση του ανθρώπου να συμβιβαστεί με μια καθημερινότητα που τον κάνει να νιώθει άχρηστος, αφού πια και το παιδί του δεν έχει την ανάγκη του. Είναι η απόρριψη μιας ζωής άτολμης, άχαρης, χωρίς αγάπη, χωρίς χιούμορ. Η ηρωίδα ξεφεύγει από την πεζότητα της ζωής της και από την απουσία του και τον αιφνίδιο γάμο του γιου της "σκηνοθετώντας" η ίδια, με τη φαντασία της, τη ζωή της μέσα σ' ένα χώρο ειδυλλιακό, ονειροπολώντας τον έρωτα και το γάμο όπως εκείνη θα 'θελε να είναι, μεταπλάθοντας το γιο της σε μια τρυφερή μαζί της κόρη, και ευφευρίσκοντας και έναν αδελφό που να τη νοιάζεται. Μέσα στο όνειρό της βλέπει και τον όμοια με εκείνην ευαίσθητο, διψασμένο για τρυφερότητα και αγάπη, γιατρό, ο οποίος είναι ο κρίκος που την επαναφέρει στην πεζή, πικρή πραγματικότητα.

Η τρυφερότητα, η ανθρωπιά του έργου του Αϊκμπορν, μεταφρασμένου εύγλωττα (Ελπίδα Μπραουδάκη), σκηνογραφημένου με λεπτομέρεια και γούστο (Γιώργος Ασημακόπουλος), με μουσικούς ήχους που παίζουν ανάμεσα στο κωμικό και δραματικό στοιχείο (Δημήτρης Ιατρόπουλος), αναδείχνεται με την αισθαντική και με μέτρο "ακροβατούσα" μεταξύ κωμικού και δραματικού σκηνοθεσία του Κώστα Τσώνου.Η καλή σκηνοθετική δουλιά στηρίχθηκε και στον καλό θίασο. Στον Νικήτα Τσακίρογλου,που προσφέρει τη μεγάλη εμπειρία του στο μικρό ρόλο του πάστορα. Την Αννα Γεραλή,που με χιούμορ, επίσης, πλουτίζει το μικρό ρόλο της. Οι Ντίνος Αυγουστίδης, Μαρί Κωνσταντάτου, Βλαδίμηρος Κυριακίδης με σκηνική "ευφράδεια" ερμηνεύουν πρόσωπα της φαντασίας. Θετική είναι η ερμηνευτική παρουσία του Χρήστου Γιάνναρη.Την παράσταση κλέβουν η συγκινητική και ταυτόχρονα κωμική, παρορμητική και φαντασιόπληκτη της Χρυσούλας Διαβάτη και ο αμήχανα και χαριτωμένα τρυφερός, ο κλοουνίστικα μελαγχολικός γιατρός του Γιώργου Αρμένη.

ΘΥΜΕΛΗ