Ηταν στο στέκι του Λουμίδη, το καλοκαίρι του 1960, όταν ο Μίκης Θεοδωράκης συναντιέται τυχαία με τον Οδυσσέα Ελύτη. Στην κουβέντα τους, για την ποίηση και τη μουσική, ο ποιητής προτείνει στον συνθέτη να δει το νέο του έργο, το "Αξιον Εστί".Το ταξίδι ενός μνημειώδους έργου, που έμελλε να σφραγίσει την ελληνική μουσική και να αγκαλιαστεί από το λαό μας είχε ήδη αρχίσει. Το βιβλίο θα το παραλάμβανε λίγο αργότερα ο Μίκης, μ' ένα δέμα που του έστειλε ο ποιητής στο Παρίσι.

"Είμαι αγράμματος στη μουσική, το ξέρεις, και περιμένω να με φωτίσεις" έγραφε στην πρώτη του επιστολή προς τον συνθέτη ο Οδυσσέας Ελύτης για να προσθέσει: "Εχω εμπιστοσύνη σε σένα". Μαζί με την επιστολή του έστελνε και το "Ανάμεσα Σύρο και Τζιά", σαν "χαιρετισμό της πατρίδας". Το τραγούδι θα δισκογραφηθεί το 1964, την ίδια χρονιά με το "Αξιον Εστί". "Η ώρα του "Αξιον Εστί" εσήμανε πια", έγραφε ο Οδυσσέας Ελύτης στη δεύτερη επιστολή του(16/12/'60) προς τον Μίκη Θεοδωράκη. "Η αδυναμία μου για το "Αξιον Εστί" παραμένει μεγάλη. Ισως γιατί ξέρω ότι δεν πρόκειται πια να καταπιαστώ με σύνθεση που ν' αγκαλιάζει τόσο πλατιά αισθήματα της ολότητας... Σημείωσε ότι είναι το πρώτο ποιητικό έργο που έγραψα με την ενσυνείδητη πρόθεση να το συνδέσω με μουσική. Η εξέλιξη και διάδοση της μουσικής στα χρόνια μας και η τελειοποίηση της τεχνικής που επιτρέπει στους πολλούς να την πλησιάσουν, δεν μπορούσε να μ' αφήσει ανεπηρέαστον. Το όνειρό σου ήταν και είναι δικό μου από καιρό: να διοργανωθούν μεγάλες εξορμήσεις μουσικοποιητικές στο ύπαιθρο - γιατί όχι στα αρχαία θέατρα; Προχώρησε εσύ στη δουλειά και όλα θα γίνουν. Μου τόχει διδάξει η πείρα. Αμα υπάρχει το άξιο έργο, βρίσκονται όλα τ' άλλα". Ποιος όμως θα έδινε τα μέσα για την παρουσίαση ενός μεγάλου συμφωνικού ορατορίου, που έφερε την υπογραφή ενός πρώην Μακρονησιώτη; Αν και το έργο είχε προγραμματιστεί να παιχτεί στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, απαγορεύτηκε με ανακοίνωση της τότε κυβέρνησης της Ενωσης Κέντρου. Πρόσχημα η παρουσία του Μπιθικώτση, που θεωρήθηκε ανάρμοστη για την ιερότητα του χώρου. Τελικώς το έργο θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά ολοκληρωμένο στο Θέατρο "Κοτοπούλη", την Ανοιξη του '64. Η ανεπανάληπτη χημεία λόγου και μουσικής, που ονομάζεται "Αξιον Εστί", αποκαλύπτεται. Μέσα από τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση και τουΘεόδωρου Δημήτριεφ και με αφηγητή τον Μάνο Κατράκη.Το έργο ανοίγει τα φτερά του για να αγκαλιάσει την Ελλάδα, τον κόσμο ολόκληρο. Εκατοντάδες οι συναυλίες σε όλο τον κόσμο από ελληνικές και ξένες ορχήστρες. Ο δίσκος με τον τίτλο "Μίκη Θεοδωράκη Το Αξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη", θα γίνει ο πιο εμπορικός δίσκος του Μ. Θεοδωράκη.

Εχοντας την άποψη ότι το τραγούδι δεν είναι καθόλου ασυμβίβαστο με την ποίησή του και ότι του προσφέρει τη χαρά να δίνει στους άλλους, ο Οδυσσέας Ελύτης άφησε την ποίησή του να συναντηθεί με τις νότες πολλών συνθετών μας. Με τον Μίκη Θεοδωράκη θα ξανασυναντηθεί στις "Μικρές Κυκλάδες" με ερμηνεύτρια την Ντόρα Γιαννακοπούλου και τον συνθέτη (1966). Η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι θα αγκαλιάσει τα τέσσερα τραγούδια του Οδυσσέα Ελύτη από τον"Κύκλο με την Κιμωλία" του Μπρεχτ (1959), αλλά και αργότερα το "Με την πρώτη σταγόνα της βροχής" και το "Ελένη" ("Μεγάλος Ερωτικός", 1971 - 1972) με ερμηνευτές τους Δημήτρη Ψαριανό και Φλέρη Νταντωνάκη. Με τον ποιητικό του λόγο θα συναντηθούν επίσης: ο Αργύρης Κουνάδης ("Ο Ελύτης διαβάζει Ελύτη: "Εξι και μία Τύψεις" και "Επτά νυχτερινά επτάστιχα""). Ο Νότης Μαυρουδής στο "Ασμα Ηρωϊκό και Πένθιμο για τον Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας"(1967) αλλά και στο "Στην όχθη της καρδιάς μου". Ο Γιάννης Μαρκόπουλος στο έργο "Ηλιος ο Πρώτος" (1969), ο Λίνος Κόκοτος στο "Θαλασσινό τριφύλλι"(1972), ο Μιχάλης Τρανουδάκης στην "Ποδηλάτισσα" (1979), ο Δημήτρης Λάγιος στο έργο "Ο Ηλιος ο ηλιάτορας" (1982), ο Ηλίας Ανδριόπουλος στους"Προσανατολισμούς" (1984), η Αγγελική Ιονάτου στη "Μαρία Νεφέλη" και τον"Ερωτα" κ.ά. Το πάντρεμα της ποίησής του με τη μουσική μάς έδωσε δεκάδες υπέροχα τραγούδια, που ερμήνευσαν μεταξύ άλλων ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Μαρία Φαραντούρη, ο Γιώργος Νταλάρας, η Μαρία Δημητριάδη, η Αλκηστις Πρωτοψάλτη, η Αφροδίτη Μάνου, η Αρλέτα κ.ά.