ΤΕΧΕΡΑΝΗ - ΑΓΚΥΡΑ. -

Σε "Πύρρειο" νίκη για την τουρκική κυβέρνηση είναι πιθανό να αποβεί η επίσκεψη του πρωθυπουργού Νετσμετίν Ερμπακάν στην Τεχεράνη, η οποία ολοκληρώθηκε χτες. Παρά το ότι ο Τούρκος ηγέτης σύναψε τόσο οικονομικές όσο και διπλωματικές - στρατιωτικές συμφωνίες με την Τεχεράνη, οι οποίες χαρακτηρίζονται ιδιαίτερα σημαντικές, η φύση αυτών των συμφωνιών αλλά και εξωγενείς παράγοντες τις καθιστούν ιδιαιτέρως εύθραυστες.

Η πιο πολυσυζητημένη, τις τελευταίες μέρες, συμφωνία που σύναψε ο Ερμπακάν είναι η αγορά τεραστίων ποσοτήτων φυσικού αερίου, έναντι του ιλιγγιώδους ποσού των 23 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αλλά, όπως προειδοποιούν τόσο στρατιωτικοί, όσο και πολιτικοί αναλυτές, το "ντιλ" αυτό διατρέχει δύο σοβαρούς κινδύνους, οι οποίοι θέτουν την αξία του εν αμφιβόλω. Ο πρώτος: στην περίπτωση κατά την οποία οι σχέσεις Αγκυρας - Τεχεράνης διαταραχτούν, κάτι σύνηθες για τον χαοτικό κόσμο της Μέσης Ανατολής, το Ιράν θα είναι σε θέση να απειλήσει την Τουρκία με διακοπή της ροής του καυσίμου. Ο δεύτερος (και ίσως πρώτος, κατά αξιολογική σειρά): η συμφωνία είναι εξαιρετικά πιθανό να επισύρει κυρώσεις από πλευράς ΗΠΑ, μετά την έναρξη ισχύος του διαβόητου νόμου "Αμάτο", διά του οποίου η Ουάσιγκτον επιχειρεί έναν ιδιότυπο εμπορικό αποκλεισμό της Τεχεράνης, απειλώντας κάθε ξένο επενδυτή. Και αυτό παρά την τουρκική επιχειρηματολογία περί της "μη παραβίασης" του νόμου, αφού η απαρχή των συνομιλιών είχε σημειωθεί στις αρχές του χρόνου.

Η δεύτερη συμφωνία την οποία σύναψαν ο Ερμπακάν και ο Ιρανός πρόεδρος, Ραφσαντζανί, αφορά στη "συνεργασία για να σταματήσει η τρομοκρατική δραστηριότητα στην περιοχή" του Ιράκ, όπως δήλωσε ο ίδιος ο Ερμπακάν, σε συνέντευξη Τύπου. Τι σημαίνει αυτό; Κοινή δράση εναντίον των Κούρδων αυτονομιστών του Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (ΡΚΚ), στην τουρκοϊρανική μεθόριο. Η σύγκρουση τουρκικού στρατού - Κούρδων είναι διαρκής (11 νεκροί μόνο το περασμένο Σάββατο) και μια "χείρα βοηθείας" για την καταδίωξή της είναι ευπρόσδεκτη. Αυτή η συμφωνία είναι ίσως περισσότερο αποτελεσματική, δοθέντος ότι απαλείφει τόσο τις παλιότερες τουρκικές κατηγορίες ότι το Ιράν"παρέχει στήριξη στους τρομοκράτες" Κούρδους, ενώ από την άλλη αποκλείει το ενδεχόμενο η Τεχεράνη να εγείρει ξανά θέμα "τουρκικής διείσδυσης σε ιρανικό έδαφος". Η κίνηση αυτή εντάσσεται σε ένα, κατά τα φαινόμενα, γενικότερο τουρκικό σχέδιο για την αντιμετώπιση του Κουρδικού. Δε θα πρέπει να θεωρείται τυχαίο ότι, ενόσω ο Ερμπακάν βρισκόταν στην Τεχεράνη, μίλησε για μια "διευθέτηση" του προβλήματος από όλες τις χώρες στις οποίες βρίσκονται κουρδικές μειονότητες: το Ιράν, τη Συρία, το Ιράκ και - φυσικά - την Τουρκία.

Οσον αφορά το ιρανικό επίμονο αίτημα για "διακοπή" της τουρκοϊσραηλινής στρατιωτικής συμφωνίας, το οποίο έθεσε στον Ερμπακάν ο θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χομεϊνί, η τουρκική πλευρά δεν έδωσε επί της ουσίας επίσημη απάντηση. Και δεν αναμένεται να το κάνει στο εγγύς μέλλον, καθώς για την ώρα η κυβέρνηση Ερμπακάν δείχνει να επιθυμεί "και την πίτα ολόκληρη, και το σκύλο χορτάτο"...

Παράλληλα με την επίσκεψη Ερμπακάν στην Τεχεράνη, πρώτο σταθμό της ασιατικής του περιοδείας (θα επισκεφθεί ακόμη Πακιστάν, Ινδονησία και άλλες χώρες), η κυβέρνησή του κινιόταν χτες προς τη σύναψη οικονομικής συμφωνίας με το Ιράκ, τόσο όσον αφορά τον πετρελαϊκό τομέα (ο ΟΗΕ ενέκρινε την εφαρμογή της περιορισμένης πώλησης πετρελαίου από τη Βαγδάτη), όσο και το εμπόριο. Η επίσκεψη κυβερνητικών αξιωματούχων και επιχειρηματιών στην ιρακινή πρωτεύουσα, αποσκοπεί ακριβώς στην επαναφορά των τουρκοϊρακινών εμπορικών συναλλαγών στο προ του Πολέμου του Κόλπου επίπεδο (2 δισ. δολάρια ετησίως).