Προβλήματα στην εφαρμογή του νόμου Χελμς - Μπάρτον | ΔΙΕΘΝΗ

ΔΙΕΘΝΗ

Προβλήματα στην εφαρμογή του νόμου Χελμς - Μπάρτον

Β Μέρος

Γ. Στις 6 Ιούλη 1960, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Αϊζενχάουερ, χωρίς προειδοποίηση, προέβη στην περικοπή της ποσόστωσης της ζάχαρης κατά 700.000 τόνους, ποσότητα την οποία είχαν υποχρέωση οι ΗΠΑ να αγοράσουν για τον υπόλοιπο χρόνο. Το γεγονός αυτό, καθώς και το γεγονός της ανατίναξης στις 4 του Μάρτη του γαλλικού πλοίου "Λε Κούμπερ", με φορτίο όπλων και πυρομαχικών στο λιμάνι της Αβάνας, που επέφερε το θάνατο εκατό ανθρώπων και το τραυματισμό 200, μέσα σε μια φοβερή καταστροφή, γαλβάνισε τον κουβανικό λαό με οργή. "Αυτό θέλετε, να μας συντρίψετε με την πείνα", είπε ο Φιντέλ σ' ένα θυελλώδες συλλαλητήριο το επόμενο βράδυ. "Οχι, δε θα το πετύχετε". Ενα δημοφιλές σύνθημα εμφανίστηκε στους τοίχους, αρχίζοντας από εκείνη τη μέρα. "Σιν Κουότα, πέρο σιν άμο" ("Χωρίς ποσόστωση, αλλά χωρίς αφεντικό"). Την πρώτη Αυγούστου 1960, πραγματοποιήθηκε μια μεγάλη συγκέντρωση στο στάδιο Cerro της Αβάνας, όπου ο Φιντέλ έλαβε το λόγο για να κηρύξει τη λήξη των εργασιών του Συνεδρίου του νεολαιίστικου κινήματος της Λατινικής Αμερικής. Ανήγγειλε στο λαό της Κούβας και σ' όλο τον κόσμο πως, σε απάντηση στις επανειλημμένες απόπειρες στρατιωτικής και οικονομικής επίθεσης, που έβαλαν σε εφαρμογή οι ΗΠΑ, η επαναστατική κυβέρνηση προχωρεί στην εθνικοποίηση των επιχειρήσεων που βρίσκονται πάνω στο εθνικό έδαφος και που ιδιοκτήτες τους είναι πολίτες των ΗΠΑ. Οι επιχειρήσεις ήταν οι εξής: 1) Κιούμπαν Ελέκτρικ Κόμπανι. 2) Ιντερνάσιοναλ Τέλεφον αντ Τέλεγκραφ Κόμπανι (ΙΤΤ). 3) Νορθ Αμέρικαν Σούγκαρ Ινταστρις ΑΕ. 4) Κιούμπαν - Αμέρικαν Μερκαντάιλ Κομπορέισον, Ουέστ Ιντια Κορπορέισον (κοινός τίτλος). 5) Μόα Μπέι - Μάινινγκ Κόμπανι. 6) Γιουνάιτεντ Φρουτ Σούγκαρ Κόμπανι. 7) Esso Standard oil AE Κούβας. 8) Τέξας Εταιρεία Δυτικών Ινδιών. 9) Σίντιλάιερ Oil Κούβας ΑΕ. 10) Σέντραλ Κουνάγκουα ΑΕ. 11) Ατλαντική Ζαχαροποιία του Κόλπου ΑΕ 12) Κεντρική Εταιρεία Αλτα Γκράτσια ΑΕ. 13) Μιράντα Σιούγκαρ Στέιτς. 14) Κουβανική Εταιρεία ΑΕ. 15) Κιούμπαν Αμέρικαν Σιούγκαρ Μιλ ΑΕ 16) Κούμπαν Τρέιντιν Κόμπανι. 17) Δι Νιου Τουινούκου Σιούγκαρ Κόμπανι. 18) Διφραντσίσκο Σιούγκαρ Κόμπανι. 19) Ζαχαροβιομηχανία του Cespedes. 20) Μανάτι Σιούγκαρ Κόμπανι. 21) Πούντε Αλέγκρε Σιούγκαρ Σέιλς Κόμπανι. 22) Μπαράγκουα Ιντούστριαλ Κορπορέισον οφ Νιου - Γιορκ. 23) Φλόριντα Ιντούστριαλ Κορπορέισον οφ Νιου - Γιορκ. 24) Μακαρένιο Ινστούστριαλ Κορπορέισον οφ Νιου - Γιορκ. 25) Τζένεραλ Σιούγκαρ Στέιτς. 26) Εταιρεία Ζαχαροποιίας Βερντιέντελ Καμουγκέι Κούβας. 27) Γκουαντανάμο Σιούγκαρ Κόμπανι. 28) Εταιρεία Ζαχαροποιίας Σέλεταντ ΑΕ και 29) Σέντραλ Ερμίτα ΑΕ.

Στις 13 του Οκτώβρη, η επαναστατική κυβέρνηση εθνικοποίησε τις περιουσίες 382 μεγάλων εταιριών κουβανικής ιδιοκτησίας και όλες τις τράπεζες. Των πέντε πρώτων από τις παραπάνω εταιρίες η αξία των περιουσιακών τους στοιχείων ανερχόταν σε 679.000.000 δολάρια και η συνολική αξία των περιουσιακών στοιχείων όλων των παραπάνω εταιριών ανερχόταν σε 1.800.000.000 δολάρια. Η Κουβανική Ηλεκτρική Εταιρία παρείχε πάνω από το 90% της ηλεκτρικής ενέργειας στην Κούβα. Το ένα τέταρτο της καλύτερης γης, ήταν στα χέρια των πολιτών των ΗΠΑ. Μόνο η Κουβανική Εμπορική Εταιρία, ιδιοκτησίας των ΗΠΑ, κατείχε 291.480 στρέμματα. Κάπου 40% όλης της αγροτικής γης μεταβιβάστηκε από τα τραστ ζάχαρης και τους ιδιοκτήτες λατιφουντίων στην επαναστατική κυβέρνηση.

Εκατό χιλιάδες οικογένειες χωρικών πήραν τίτλους για τη γη, στην οποία έμεναν και καλλιεργούσαν. Η Κουβανική Εταιρία Ηλεκτρισμού και η Cuban Telephone Company αποτελούσαν τυπικό παράδειγμα μονοπωλίων, που επί πολλά χρόνια εκμεταλλεύτηκαν την οικονομία του έθνους και τα συμφέροντα του λαού. Οι εταιρίες ζαχαροβιομηχανίας εξουσίαζαν τις καλύτερες γαίες της χώρας, προστατεύονταν από το νόμο Platt, νόμο που αποστράγγισε την εθνική οικονομία και διευκόλυνε τη διείσδυση του μονοπωλιακού κεφαλαίου, κατοχυρώνοντας και τους τρόπους, ώστε οι ακόρεστοι και αδίστακτοι ξένοι αφέντες να κερδίζουν πολύ περισσότερα των όσων είχαν επενδύσει στη χώρα.

Οι εταιρίες πετρελαίου, καθορίζοντας τιμές μονοπωλίου για πολλά χρόνια, προκαλούσαν την αφαίμαξη μεγάλης ποσότητας εξωτερικού συναλλάγματος σε βάρος της εθνικής οικονομίας. Η εταιρία Γιουνάιτεντ Φρουτ Κόμπανι οργάνωσε και χρηματοδότησε το πραξικόπημα που ανέτρεψε τη δημοκρατική κυβέρνηση του Προέδρου Τζιάκομο Αρμπεντζτι Γκουατεμάλα.

Στο σημείο αυτό, επιβάλλεται να διευκρινιστεί ακόμα τι ακριβώς είναι ο νόμος Platt. Είναι μια τροποποίηση στο κουβανικό Σύνταγμα, που γράφτηκε και ψηφίστηκε από το Κογκρέσο των ΗΠΑ στις 12 Ιούνη 1901. Κανένας δεν εξήγησε καλύτερα το περιεχόμενό της, όσο ο στρατηγός των ΗΠΑ Λίοναρντ Γουντ, στρατιωτικός διοικητής της Κούβας από το 1900 ως το 1902.

"Με τον έλεγχο που έχουμε πάνω στην Κούβα, ένας έλεγχος, που, χωρίς αμφιβολία, θα τη μετατρέψει σύντομα σε κτήση μας, σε λίγο σχεδόν θα ελέγχουμε την αγορά ζάχαρης σε ολόκληρο τον κόσμο. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα πολύ επιθυμητό απόκτημα για τις ΗΠΑ. Το νησί θα εξαμερικανιστεί βαθμιαία και με τον καιρό θα έχουμε μια από τις πλουσιότερες και πιο επιθυμητές κτήσεις που υπάρχουν στον κόσμο".

Τον επόμενο χρόνο, υπογράφτηκε μία συνθήκη αμοιβαιότητας εμπορικών προνομίων, η οποία επέτρεπε στην Κούβα και στις ΗΠΑ να εξάγουν προϊόντα η μία στην άλλη με χαμηλότερους δασμούς από εκείνους που απολάμβανε οποιαδήποτε άλλη χώρα. Μέσα σε 15 χρόνια, το 74% όλων των εισαγωγών της Κούβας προερχόταν από τις ΗΠΑ. Οικονομικά, η Κούβα δέθηκε στενότερα με το βόρειο γείτονά της, από ό,τι ήταν στο παρελθόν με την Ισπανία. Η επένδυση κεφαλαίου από συμφέροντα των ΗΠΑ στην κουβανική ζάχαρη και άλλες επενδύσεις είχε αυξηθεί από 50.000.000 δολάρια το 1898 σε 1.500.000.000 το 1925.

Περίπου 80% του εξαγόμενου ορυκτού πλούτου ήταν ιδιοκτησία εκείνα τα χρόνια της Μπέτλεεμ Στιλ Κόμπανι. Πολίτες των ΗΠΑ είχαν στην ιδιοκτησία τους τους σιδηροδρόμους, τη βιομηχανία καπνού και την ηλεκτρική βιομηχανία. Η καταναγκαστική υποτέλεια της Κούβας στις ΗΠΑ εξακολούθησε μέχρι το 1959. Οπως ο ιστορικός Λέστερ Ντ. Λάνγκλεϊ το έθεσε, "οικονομικά, η Κούβα παρέμεινε σε τέτοιο βαθμό αποικία στον εικοστό αιώνα, όσο ήταν κάτω από ισπανική εξουσία τεσσάρων αιώνων. Για τις ιδιοκτησίες αυτές λοιπόν, οι ιθύνοντες κύκλοι των ΗΠΑ, για πρώτη φορά, ύστερα από 37 χρόνια με το νόμο Χελμς - Μπάρτον θέτουν θέμα διεκδίκησης. Με τον ίδιο νόμο, τα νομοθετικά όργανα των ΗΠΑ αποφάσισαν να προστατεύσουν και τα συμφέροντα "σημαντικών ατόμων", όπως των βασανιστών και των υποστηρικτών της δικτατορίας του Μπατίστα, περισσότερο δε από αυτούς, εκείνους που όλα αυτά τα χρόνια συμμετείχαν σε επιθετικές ενέργειες κατά της χώρας τους. Οι πολίτες αυτοί απέκτησαν τις περιουσίες τους με παράνομο τρόπο και με άμεση σύνδεση με τις φρικαλεότητες της τυραννίας. Διατίθενται προς μελέτη πάνω από 25.000 φάκελοι περιουσιών που έχουν κατασχεθεί τους πρώτους μήνες της Επανάστασης μετά την 1η Γενάρη 1959. Με τα στοιχεία που περιέχονται σ' αυτούς τους φακέλους, αποδεικνύεται ποια είναι αυτά τα "σημαντικά πρόσωπα" και με τι παράνομους τρόπους απέκτησαν τις περιουσίες, που σήμερα διεκδικούν με το νόμο Χελμς - Μπάρτον.

Κωνσταντίνος ΤΟΥΜΑΣΑΤΟΣ

Δικηγόρος, γενικός γραμματέας του Ελληνοκουβανικού Συνδέσμου Φιλίας

ΑΥΡΙΟ:

Το τρίτο μέρος