Λόγος μετρημένος, εξαιρετικά συγκεκριμένος. Δεν αφήνει περιθώρια να μην καταλάβεις. Λόγος που δομείται με λέξεις σταράτες. Λέξεις - καθρέφτες του ανθρώπου και της σκέψης του. Ο απόηχος αφήνει την εντύπωση μιας βαθιάς ευαισθησίας. Εκείνης που υπάρχει και επειδή υπάρχει, δε χρειάζεται αποδείξεις με περιαυτολογικές φιοριτούρες. Ο αντικατοπτρισμός όμως του σκηνοθέτη Δημήτρη Σπύρου, μάλλον επιτυγχάνεται με μεγαλύτερη ακρίβεια στις ταινίες του και γι' αυτό όταν του ζητάμε να μας μιλήσει για την ταινία "Ονειρα σε Ασπρο Φόντο",που φέτος υπέβαλε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ξεκινάει λέγοντας: "ο μύθος της ταινίας είναι απλός και εύληπτος. Με ανατροπές, αλλά χωρίς βερμπαλισμούς και κραυγαλέα πράγματα".

Ετσι προτιμάει να μας πει την πρόθεσή του... "Η ιστορία διαπερνάται από το μύθο της Δάφνης και της Αλκυόνας. Οταν τις κυνηγάει ο Απόλλωνας η Δάφνη γίνεται θάμνος και η Αλκυόνη πουλί. Η δική μου ηρωίδα, η Μυρτώ (υποδύεται η Κάτια Γέρου), δεν ακολουθεί την πεπατημένη οδό. Δε θέλει να ζήσει σίγουρα και μίζερα, αλλά γοητεύεται από την Αλκυόνα και θέλει να πετάξει. Ξέρει ότι η εποχή μας είναι εποχή άπνοιας. Ξέρει, επίσης, την ποιητική προσέγγιση, δηλαδή το στίχο του ποιητή: "αν δεν ήταν ο αέρας θα 'μασταν με τα χέρια κολλημένα στην ανία/ θα 'μασταν με τα φτερά δίχως έμπνευση".Συναντιέται με τον Φάνη,ένα νέο σκηνοθέτη (υποδύεται ο Βασίλης Λάγγος). Επειδή, όμως, η κοινωνία απορυθμίζει τις ανθρώπινες σχέσεις, η μεταξύ τους επικοινωνία είναι δύσκολη. Αυτοί οι δύο άνθρωποι γυμνάζουν τα φτερά τους για να μην ατροφήσουν και να 'ναι σε θέση να πετάξουν με το πρώτο αεράκι.Δεν προσπάθησα να κάνω μία αισιόδοξη ταινία γιατί η κούφια αισιοδοξία μπορεί να είναι και υπεκφυγή. Μέχρι που μου είπε ο γιος μου "ο Φάνης και η Μυρτώ δεν έχουν παραιτηθεί. Τελικά η ταινία είναι αισιόδοξη"".

- Για τον Δημήτρη Σπύρου, λοιπόν, που φαίνεται πως δεν έχει παραιτηθεί, τι σημαίνει να είναι σκηνοθέτης μέσα σε ένα πλέγμα καταστάσεων, που μάλλον δυσκολεύει παρά ενθαρρύνει την υλοποίηση μιας ιδέας;

- Υπάρχει μια διεθνής πραγματικότητα για τον κινηματογράφο και είναι η απόλυτη κυριαρχία του αμερικάνικου κινηματογράφου.Η έβδομη τέχνη δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα μόνο στην Ελλάδα. Είναι κυρίως θέμα παραγωγής και διανομής. Θα ήταν περίεργο όταν δεν έχουμε ποσοτική παραγωγή να βγει και μια εξαιρετική ποιότητα ταινιών. Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι κυριολεκτικά τραγικά. Οι ταινίες είναι χαμηλού προϋπολογισμού εκτός σπανίων εξαιρέσεων. Συνεπώς είμαστε εκ των προτέρων αναγκασμένοι να ξεκινάμε υπό το βάρος οικονομικής λογοκρισίας. Ομως παρά τη "φτώχεια" καταφέρνουμε να κάνουμε κάποιες ταινίες. Καταφέρνουμε, επίσης, να έχουμε μία παρουσία σε διεθνή φεστιβάλ και δεν καταλαβαίνω γιατί αυτό δεν το αναγνωρίζει κανείς στον ελληνικό κινηματογράφο. Υπάρχει μία σύγχυση που προκύπτει από το άκουσμα ότι το κράτος ενισχύει με 1 δισ. τον κινηματογράφο. Τα χρήματα φαίνονται πολλά αλλά μία αμερικάνικη υπερπαραγωγή κοστίζει 20 δισεκατομμύρια. Μόνο που αυτό το 1 δισ. δεν απορροφάται μόνο στην παραγωγή, αλλά και στη διαφήμιση της ταινίας και στα λειτουργικά έξοδα του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου.- Υπάρχει και μία άλλη σύγχυση. Πολύς κόσμος θεωρεί τον νέο ελληνικό κινηματογράφο δυσπρόσιτο και δύσληπτο με αποτέλεσμα να αποδίδεται κυρίως εκεί η κακοδαιμονία του.

- Πρόκειται για απλοϊκή προσέγγιση. Κατ' αρχήν όλοι οι Ελληνες κινηματογραφιστές δεν εκφράζονται με τον ίδιο τρόπο. Ο καθένας προσεγγίζει την πραγματικότητα με το δικό του τρόπο. Εάν στην Αμερική παράγονται 1.000 ταινίες το χρόνο, είναι επιτυχημένες οι 20. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν άλλες 980 με τις οποίες μια σειρά άνθρωποι δοκίμασαν τις δυνατότητές τους. Ο κινηματογράφος έχει νόημα όχι όταν αναπαράγει μία επιτυχημένη συνταγή, αλλά όταν περιλαμβάνει τη διαρκή αγωνία του σκηνοθέτη να κοιτάξει τον κόσμο με τα δικά του μάτια.Η εποχή των επιτυχημένων συνταγών έχει τελειώσει. Δεν υπάρχουν τέτοιες γιατί αν υπήρχαν θα τις εφάρμοζαν όλοι. Για να φτάσουμε σε ένα καλό αποτέλεσμα, συγκλίνουν μια σειρά λόγοι, οικονομικοί, κοινωνικοί, πολιτικοί και άλλοι. Διαπιστώνουμε, λοιπόν, ότι το κοινό δε βλέπει την ελληνική ταινία αλλά παραβλέπουμε ότι οι όροι με τους οποίους βγαίνει η ταινία στις αίθουσες είναι άθλιοι. Δηλαδή, παίζονται στους θερινούς κινηματογράφους όταν αρχίζει να βρέχει και στους κλειστούς όταν "σκάει ο τζίτζικας".Και δε θα παίζονταν ούτε έτσι αν δεν υπήρχε η επιστροφή του φόρου. Ενα μέτρο που το θεωρώ ελεημοσύνη και εξευτελισμό της ελληνικής ταινίας.

- Τελικά το πρόβλημα δεν είναι μόνο πώς θα γίνει μία ταινία αλλά και πώς, με ποιους όρους θα φτάσει στον κόσμο.

- Εγώ θέλω να 'μαι μόνο σκηνοθέτης, αλλά από ανάγκη γίνομαι συμπαραγωγός. Ούτε διανομέας θέλω να είμαι αλλά αναγκάζομαι να τρέχω και να χτυπάω πόρτες.Και όταν λέω ότι θέλω να είμαι μόνο σκηνοθέτης, σημαίνει, ότι από τη στιγμή που δω κάτι που με συγκινήσει, ερεθίσει ή εξοργίσει αρχίζει και γεννιέται μία ταινία μέσα μου. Δεν το κάνω σκόπιμα. Θέλω μόνο να μιλήσω για πράγματα που με αφορούν χωρίς να ξέρω πόσους ακόμα αγγίζουν. Εξάλλου, τι θα πει "αφορούν πολλούς". Αυτό που αφορά τους περισσότερους σήμερα είναι πώς θα βολευτούν, πώς θα 'κονομήσουν και πώς θα πάρουν ένα καλύτερο αμάξι από αυτό που έχουν. Ομως, ο ρόλος του δημιουργού δεν είναι να χαϊδεύει τα γούστα του θεατή, αλλά να δημιουργεί ρήγματα στην υπάρχουσα κοινωνική κατάσταση.Συγκρούομαι, λοιπόν, με ένα κοινωνικό περιβάλλον που δεν αποδέχομαι, που πιστεύω ότι πρέπει να μιλήσω γι' αυτό και που εύχομαι να επηρεάσω πολλούς. Αλλά και λίγους να επηρεάσω αισθάνομαι καλά.

- Συμβαίνει ο νέος κινηματογράφος να συγκρίνεται σε νούμερα εισιτηρίων με τον κινηματογράφο της εποχής του Φίνου.

- Θεωρώ αφελή τη σύγκριση. Εκείνη την εποχή ο κινηματογράφος ήταν η μοναδική διέξοδος για χιλιάδες ανθρώπους. Αργότερα ήρθε η τηλεόραση και όλος αυτός ο κόσμος κλείστηκε στο σπίτι και καταναλώνει μυθοποιημένο υλικό ατέλειωτων ωρών.Επομένως, ο κινηματογράφος πρέπει να αρθρώσει ένα λόγο εντελώς διαφορετικό από την τηλεόραση και με άλλους όρους.Και δεν εννοώ μόνο τη θεματολογία αλλά τον κινηματογραφικό λόγο στο σύνολό του. Αυτό το κάτι διαφορετικό, ακόμα διερευνάται και ο κινηματογράφος, μέσω των δυνατοτήτων που του δίνει η τεχνολογία, ψάχνει να βρει τη δική του απάντηση στην τηλεόραση. Πιστεύω, όμως, ότι το Κέντρο Κινηματογράφου έχει μείνει πίσω από τις ανάγκες των καιρών. Μόλις τελευταία επιχείρησε την επεξεργασία προγραμμάτων αλλά με χρήματα απαγορευτικά για την υλοποίησή τους.

Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι οι δυνάμεις των κινηματογραφιστών είναι σκόρπιες με αποτέλεσμα να μην ασκούν καμία πολιτική πίεση.Θέλω να πω ότι οι άνθρωποι του χώρου, γνωρίζοντας το τεράστιο οικονομικό πρόβλημα, θα πρέπει να αποκτήσουν μία κοινή γλώσσα. Με αυτό τον κατακερματισμό το ΥΠΠΟ δεν έχει κανένα απολύτως πολιτικό κόστος για την, επιεικώς απαράδεκτη, στάση του απέναντι στον κινηματογράφο.

- Πάντως, έστησε μία επιτροπή για τη χάραξη της Εθνικής Πολιτικής...

- Μία επιτροπή που απροκάλυπτα υποβαθμίζει ένα θεσμοθετημένο όργανο, το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο Κινηματογραφίας.Βεβαίως ο υπουργός μπορεί και είναι δικαίωμά του να έχει όσους συμβούλους και όσες επιτροπές θέλει, αλλά όταν αυτό συνδυάζεται με υποβάθμιση θεσμοθετημένων συλλογικών οργάνων, τότε είναι πονηρό.

- Ωστόσο, παρουσίασε ένα σχέδιο για το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης...

- Το γνωρίζω και είδα ότι αλλάζει τον τρόπο διανομής των βραβείων. Κατ' αρχήν δημιουργούνται διάφορες υπερεξουσίες.Για παράδειγμα μία μικρή ομάδα θα επιλέγει ποιες ταινίες θα έχουν δικαίωμα να συμμετάσχουν στη διαδικασία των κρατικών βραβείων.Μέχρι σήμερα για τα κρατικά βραβεία είχε λόγο η κριτική επιτροπή του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, διευρυμένη με άλλους εκπρόσωπους φορέων. Από αυτή τη διαδικασία δεν αποκλειόταν κανείς. Τώρα μια μικρή μειοψηφία δε θα επιτρέπει σε κάποιους τη συμμετοχή. Θυμίζει λίγο απονομή Οσκαρ, δηλαδή μία τεχνική μεταφορά μιας γιγάντιας βιομηχανίας παραγωγής στην Ψωροκώσταινα.Πραγματικά πρόκειται για αντίληψη που ψοφάει για φιέστες αλλά αγνοεί τη σκληρή πραγματικότητα του ελληνικού κινηματογράφου.Επίσης, υπάρχει ένα πρώτο βραβείο 20 εκ. και καταργούνται τα δέκα ισότιμα βραβεία. Υποτιμάται δηλαδή σωρηδόν η προσπάθεια τόσων κινηματογραφιστών.Κατάπληξη όμως μου έκανε ότι δεν έγινε κουβέντα για την ταινία μικρού μήκους.

- Να μιλήσουμε για την ταινία που υποβάλατε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ξεκινώντας κατ' αρχήν από την ίδια την αμφιβολία αν θα επιλεγεί ή όχι.

- Ξεκινώντας από την προκριματική επιτροπή, βλέπουμε ότι λειτουργεί χωρίς τα μέλη της να γνωρίζουν το ρόλο τους,ότι δηλαδή δεν είναι κριτική επιτροπή. Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης δημιουργήθηκε για να προωθήσει και να αναδείξει τη δουλιά των Ελλήνων κινηματογραφιστών. Αρα όταν κόβεται μία ταινία, στην πραγματικότητα της στερείται το δικαίωμα να έρθει σε επαφή με το κοινό και αυτό να κρίνει.Πρόκειται για ένα είδος λογοκρισίας.Διότι ποια ταινία κόβουμε; Την κακότεχνη, το πορνογράφημα, εκείνη που προωθεί το φασισμό κλπ. Θέλω να πω πως πρέπει να υπάρχουν κάποια στάνταρς.Σας θυμίζω ότι "Ο Ψύλλος" παλαιότερα είχε απορριφθεί.Μόνο που η μετέπειτα πορεία της ταινίας στο εξωτερικό απέδειξε ότι δεν ξέρουν να βλέπουν κινηματογράφο. Ενα ντοκιμαντέρ που είχα υποβάλει, η "Μαυρομάτα" (1995), κόπηκε εντελώς και πιστεύω ότι ενοχλήθηκαν για την κριτική που ασκούσα στην πολιτική συμμάχων δυνάμεων της Ευρώπης.Αυτή τη στιγμή δεν ξέρω τι θα μπορούσε να τους ενοχλήσει αλλά ακόμα κι αν κοπεί αυτό, δε θα σημαίνει τίποτα. Κριτής είναι το κοινό.

Δήμητρα ΜΥΡΙΛΛΑ