Τα αποτελέσματα της τελευταίας εκλογικής αναμέτρησης στη Γαλλία έδωσαν τροφή σε πολλές σκέψεις και κρίσεις. Το σημερινό μας κομμάτι θα απασχοληθεί με μερικές αναλυτικές λεπτομέρειες σχετικές με τα αποτελέσματα των υποψηφίων του πρώτου γύρου - για πολλούς, σε σύγκριση με εκείνα του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών του 1988.

Τραυματισμένη "πρωτιά"

Ας αρχίσουμε από τον υποψήφιο που κατέλαβε την πρώτη θέση - το σοσιαλιστή Λιονέλ Ζοσπέν (23,24%). Η επιτυχία του παρουσιάζει μια σχετική ομοιογένεια. Κατορθώνει να κερδίσει την πρώτη θέση σε 63 νομούς σε σύνολο 96. Σε 87 νομούς ξεπερνά το 20% των ψήφων. Είναι φανερό ότι το ψηφοδέλτιό του έχει κερδίσει σαφώς πιο πολύ στη Δύση παρά στην Ανατολή. Οι 16 από τους 18 νομούς όπου "έπιασε" πάνω από 26% βρίσκονται στη Δύση. Οι 6 από τους 9 νομούς όπου δε φθάνει το 20% βρίσκονται στην ανατολική μεθόριο της χώρας.

Ο Λιονέλ Ζοσπέν αποτέλεσε μια από τις εκπλήξεις των εκλογών, αλλά όχι "αβρόχοις ποσί". Κατέλαβε μεν την πρώτη θέση, αλλά με ποσοστό 10,85% μικρότερο και με 3.265.000 ψήφους λιγότερους από τον Φ. Μιτεράν στον 1ο γύρο του 1988.

Ενα δίδυμο χωρίς επιτυχία στον 1ο γύρο

Οι δυο κύριοι υποψήφιοι της Δεξιάς, οι Ζακ Σιράκ (20,64%) και Εντ. Μπαλαντίρ (18,54%), ουσιαστικά μοιράζονται τις ψήφους ενός κοινού εκλογικού σώματος. Η εικόνα τους είναι φανερά συμπληρωματική. Ο ένας αποσπά ψήφους συνήθως από τον άλλο. Ο Σιράκ αποσπά την πρώτη θέση σε 18 νομούς και ο Μπαλαντίρ σε 6. Τη σπουδαιότερη εξαίρεση φαίνεται να αποτελεί η Κορσική, όπου και οι δυο υποψήφιοι αποσπούν πολύ καλά αποτελέσματα. Συνολικά, κερδίζουν 918.000 ψήφους σε σχέση με τους υποψηφίους της Δεξιάς το 1988.

Εκτίμηση χωρίς υπερβολή

O υποψήφιος του Εθνικού Μετώπου, Ζαν Μαρί Λεπέν (15,15%), σημειώνει μια σχετική επιτυχία που, αναμφίβολα, μεγιστοποιείται. Σε σχέση με το 1988, κερδίζει σε ποσοστά 0,76% και, σε απολύτους αριθμούς, 197.000 ψήφους. Είναι, αναντίρρητα, ο "υποψήφιος της Ανατολής". Και οι 11 νομοί όπου ξεπερνά το 20% βρίσκονται στην Ανατολή και οι ισχυρές του περιοχές είναι στη γαλλογερμανική μεθόριο και, πιο συγκεκριμένα, στην Αλσατία και τη Λορένη. Πολύ ισχυρός είναι ο Λεπέν και στην περιοχή της Χρυσής Ακτής. Εκεί βρίσκονται και τα παραδοσιακά του προπύργια, αν και εκεί παρουσιάζει μια πολύ ελαφρά κάμψη. Στο Κέντρο και στη Δύση, κατά κανόνα, δε φθάνει το 15% και, σε όχι λίγες περιπτώσεις, ούτε το 10%. Καταλαμβάνει την πρώτη θέση σε 7 νομούς, όλους, φυσικά, στην Ανατολή.

Η σύνθεση των ψηφοφόρων του είναι πολύ σαφής. Από τη μια μεριά, ψηφίζεται από μεγάλο μέρος της μεγαλοαστικής τάξης και των αμέσων συμμάχων της, πράγμα που εξηγεί τα υψηλά ποσοστά του στις "αριστοκρατικές" περιοχές. Από την άλλη, ψηφίζεται, σε σχετικά μαζική κλίμακα, από εκείνους των οποίων η θέση ή κινδυνεύει να γίνει ή έχει ήδη γίνει εξαιρετικά ανασφαλής. Ψηφίζεται από αυτούς που, είτε λόγω ιδιαίτερα σαφούς, είτε λόγω ιδιαίτερα ασαφούς επίγνωσης των συμφερόντων τους, θέλουν ένα "ισχυρό καθεστώς" που θα αποκρούσει, στερεώνοντας, όμως, την καπιταλιστική κοινωνία, τους κινδύνους που τους απειλούν ή νομίζουν ότι τους απειλούν.

Ανοδική η πορεία του ΓΚΚ

Ο κομμουνιστής υποψήφιος Ρομπέρ Υ είναι, αναντίρρητα, ένας από τους νικητές των εκλογών.

Συνολικά, συγκεντρώνει το 8,7% των εγκύρων ψήφων και 2.631.173 ψήφους. Η άνοδός του είναι γενική και σε όλη τη χώρα, χωρίς εξαίρεση. Σε σχέση με την υποψηφιότητα Λαζουανί στον πρώτο γύρο του 1988, κερδίζει 2% και, σε απολύτους αριθμούς, 578.000 ψήφους. Οι πιο ισχυρές του περιοχές είναι ο Βορράς, η περιοχή του Παρισιού (αλλά όχι το ίδιο το Παρίσι) και μερικοί νομοί του Κέντρου. Οι πιο αδύνατες περιοχές του είναι οι "υπεραντιδραστικοί" (χαρακτηρισμός της "Ουμανιτέ") νομοί της Αλσατίας και της Λορένης και μερικοί ανατολικοί παραμεθόριοι νομοί. Τα ποσοστά του αυξάνονται και εκεί, αλλά παραμένουν σχεδόν συμβολικά. Σε 13 νομούς ξεπερνά το 12%. Οι νομοί όπου δε φθάνει το 5%, 28 το 1988, τώρα είναι μόνο 5.

Η φυσιογνωμία των ψήφων του είναι, επίσης, σαφής. Ψηφίζεται κυρίως από εργάτες και υπαλλήλους, ίσως πιο πολύ στο δημόσιο τομέα από ό,τι στον ιδιωτικό. Η ψήφος Υ είναι, όπως κατά παράδοση η κομμουνιστική ψήφος στη Γαλλία, μια ψήφος έντονα "αστική" (με τη γεωγραφική έννοια), πράγμα που εξηγεί τα πολύ καλά αποτελέσματα σε μερικές πόλεις. Ωστόσο, σε μερικές περιοχές, του Κέντρου ιδιαίτερα, το βάρος της αγροτικής ψήφου υπέρ του Ρομπέρ Υ δεν είναι αμελητέο.

Μια μη αντιστάσιμη άνοδος

Η Αρλέτ Λαγκιγέ έχει κάθε λόγο να είναι ικανοποιημένη. Απέσπασε 1.617.000 ψήφους και ποσοστό 5,34%. Σε σχέση με τον πρώτο γύρο του 1988, κερδίζει 3,34% και, σε απολύτους αριθμούς, 1.010.000 ψήφους. Η επιτυχία της είναι ομοιογενής σε όλη τη χώρα. Σε 61 νομούς ξεπερνά το 5%. Στο μεγαλύτερο μέρος των υπολοίπων έχει ποσοστά της τάξης 4,5 - 4,9%. Σε 5 νομούς (που, παραδόξως, βρίσκονται σχεδόν όλοι στην Ανατολή, καλύπτοντας, μάλιστα, και την Αλσατία), καταλαμβάνει την 5η θέση.

Η φυσιογνωμία των ψηφοφόρων της είναι σαφής και μοιάζει με εκείνη της "ψήφου Υ". Κυρίως εργαζόμενοι, διανοούμενοι, ακαδημαϊκά στελέχη και προωθημένα στοιχεία των μεσαίων τάξεων που χτυπιούνται από την κρίση.

Το αποτέλεσμα των Υ - Λαγκιγέ περιέχει και μια άλλη ένδειξη: Οι μισοί περίπου ψήφοι που χάνει ο Ζοσπέν το 1995, σε σύγκριση με τον Μιτεράν το 1988, πήγαν προς αριστερές κατευθύνσεις.

Ο μοναχικός καβαλάρης

Τέλος, ο άλλος υποψήφιος της Δεξιάς, ο Φιλίπ ντε Βιλιέ (4,78%), υπολείφθηκε πολύ της επίδοσής του στις ευρωεκλογές. Κερδίζει, όμως, την πρώτη θέση σε 1 νομό, τη γνωστή Βανδέα της Δυτ. Γαλλίας, προφανώς γιατί είναι η ιδιαίτερη πατρίδα του.

Μια περιβόητη ψήφος

Πολλά έχουν γραφεί για την "ψήφο διαμαρτυρίας". Πού βρίσκεται;

Το έχουμε ήδη πει.

Οι πρώτες αναλύσεις φαίνεται να δείχνουν ότι οι Ζοσπέν, Σιράκ και Μπαλαντίρ γενικά μοιράζονται τις ψήφους εκείνων που, γενικά και σωστά ή όχι, θεωρούν τον εαυτό τους "στήριγμα του κράτους". Εκείνες οι ψήφοι που σ' αυτούς είναι πολύ σπάνιες είναι οι "ψήφοι διαμαρτυρίας".

Αντίθετα, οι Υ, Λαγκιγέ και Λεπέν, παρουσιάζουν την αντίθετη εικόνα: Είναι υποψήφιοι σαφούς διαμαρτυρίας, αποτελούν τα "δοχεία" της ψήφου αυτών που θεωρούν τον εαυτό τους "ριγμένο" και που γίνονται όλο και περισσότεροι. Η ομοιότητά τους, όμως, σταματά εδώ. Στην περίπτωση Υ - Λαγκιγέ, οι ψήφοι προέρχονται από τα πιο συνειδητά στρώματα του πληθυσμού. Είναι οι ψήφοι όχι της απλής διαμαρτυρίας, αλλά της συνειδητής διαμαρτυρίας εκείνων που αντιτίθενται με επίγνωση στην αιτία του κακού, δηλαδή στην κυριαρχία του κεφαλαίου. Αντίθετα, η "ψήφος Λεπέν" είναι η ψήφος που επιθυμεί, συνειδητά ή ασυνείδητα, να διαιωνίσει τον καπιταλισμό, η ψήφος εκείνων που στρέφονται, συχνά ακαθόριστα, στις "παραδοσιακές αξίες" που κάποτε ήταν επωφελείς γι' αυτούς. Ενα μέρος των ψηφοφόρων του Λεπέν, ασφαλώς, δεν είναι τόσο αφελές. Ακολουθεί τον "αρχηγό" ακριβώς επειδή δεν έχει εμπιστοσύνη στους άλλους αρχηγούς της Δεξιάς σαν ασφαλή προπύργια για τη "σωτηρία του καθεστώτος". Πρόκειται για τον σκληρό πυρήνα της αντίδρασης.

Μια και το αναφέραμε, ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών της Γαλλίας του 1995 έδειξε και αυτό: Η στροφή της κυρίαρχης τάξης προς την πολιτικοϊδεολογική αντίδραση συνεχίζεται. Ετσι, βλέπουμε το σύνολο των υποψηφίων της Δεξιάς και της άκρας Δεξιάς να συγκεντρώνει συνολικά το 59,11% των ψήφων, έναντι 50,87% το 1988.