Περί Παιδείας

"Οταν το θεμέλιο του γένους δε χτιστεί σωστά, οι απόγονοι θα γνωρίσουν αναγκαστική δυστυχία", έλεγε ο Ευριπίδης. Ποιο είναι, εσαεί, το "θεμέλιο" του μέλλοντος κάθε λαού; Τα παιδιά. Γι' αυτό "Πρέπει στο παιδί, όσο είναι ακόμα παιδί, να του διδάξεις τα καλά έργα", έλεγε ο Φωκυλίδης. Ποιος, σήμερα, αμφιβάλλει ότι "είναι πηγή και ρίζα της ανθρώπινης τελειότητας το να πάρουμε τη μόρφωση που πρέπει",όπως έλεγε ο σπουδαίος αρχαίος πεζογράφος Πλούταρχος;Περί αυτού και του δοκιμίου του "Περί παίδων αγωγής" ο λόγος, αφού όλους μας απασχολεί το - πολύτροπα μεθοδευμένο - ξερίζωμα μιας "θεμελιακής" κατάκτησης του "γένους", της δημόσιας και δωρεάν Παιδείας. Ο Πλούταρχος, αν και ιδεαλιστής και "τέκνο" μιας ανισότιμης και δουλοκτητικής κοινωνίας, θεωρούσε ως βασικότερο συστατικό της αγωγής των παιδιών την Παιδεία, "το μόνο απ' όλα τα αγαθά που είναι αθάνατο" και την παροχή (εννοείται, τότε πλήρωναν οι γονείς τους δασκάλους) σωστής Παιδείας σε όλα τα παιδιά,ως αναγκαιότητα για την κοινωνική πρόοδο και προϋπόθεση για την καλλιέργεια όλων όσα θεωρούσαν οι αρχαίοι Αρετή και Ηθική.

Ο Πλούταρχος, τονίζοντας ότι η φτηνή Παιδεία είναι βλαπτική, καταδικάζει και την αντιεκπαιδευτική και αντικοινωνική πολιτική του Κ. Σημίτη, που "παρέχει την αμάθεια σε φτηνή τιμή",με την απάντηση του δασκάλου Αρίστιππου, σ' έναν πατέρα που του φάνηκαν πολλές οι χίλιες δραχμές που ζήτησε ο δάσκαλος για να μορφώσει το παιδί. "Με τόσα αγοράζω έναν δούλο", είπε ο πατέρας. Κι ο Αρίστιππος: "Τότε ν' αγοράσεις τον δούλο κι έτσι μαζί με το γιο σου θα έχεις δυο!".Σωστή Παιδεία ο Πλούταρχος θεωρούσε τη διδαχή του καλού παραδείγματος, τη μη χρήση βίας ("μονάχα με την ανοχή μπαίνει στον ίσιο δρόμο η άγρια νιότη") και προπαντός όλα τα εγκύκλια μαθήματα, τη φροντίδα του σώματος με την άθληση και της ψυχής με τη φιλοσοφία. Τα βιβλία και τις βιβλιοθήκες τα θεωρούσε "όργανο" της Παιδείας και "πηγή διατήρησης της επιστήμης". Απαραίτητη τη διδαχή της αλήθειας, γιατί "το ψεύδος είναι δουλοπρέπεια", και την άσκηση της μνήμης τους - "ταμείο της παιδείας", γιατί "η Μνημοσύνη είναι μητέρα των Μουσών". (Εκδόσεις "Ενάλιος",εισαγωγή και εύληπτη μετάφραση Ελένης Κεκροπούλου).

Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ