Ενας από τους βασικούς λόγους, που επικαλέστηκε το 1985 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ - και προσωπικά ο Κ. Σημίτης που τότε κατείχε τη θέση του υπουργού Εθνικής Οικονομίας - για να δικαιολογήσει τη δέσμη μέτρων του διετούς "σταθεροποιητικού" προγράμματος λιτότητας 1985-87, ήταν και τα μεγάλα ελλείμματα του ισοζυγίου. Είχε παραδεχτεί, λοιπόν, δημόσια ο Κ. Σημίτης ότι σήμερα (δηλαδή το 1985) "πληρώνουμε για εισαγωγές από το εξωτερικό 4 τρισεκατομμύρια δραχμές το χρόνο, περισσότερα απ' ό,τι εισπράττουμε από τις ελληνικές εξαγωγές" και ότι "τη διαφορά την καλύπτουμε με εξωτερικό δανεισμό".

Για να καλυφθεί η παραπάνω διαφορά μεταξύ εισαγωγών - εξαγωγών ή εγχώριας παραγωγής και εξωτερικού δανεισμού και να αντιμετωπιστούν, ο Κ. Σημίτης - σε αντάλλαγμα των πολιτικοοικονομικών όρων που ανέλαβε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με το κοιναγορίτικο δάνειο στήριξης του ισοζυγίου, ύψους 2,1 δισ. δολαρίων - εφάρμοσε με ευλαβική συνέπεια τα μέτρα του διετούς προγράμματος λιτότητας, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν και:

• Εφάπαξ υποτίμηση της δραχμής κατά 15% (για να γίνουν πιο ανταγωνιστικά - λέει - τα ελληνικά προϊόντα στις ξένες αγορές) και έτσι να μειωθούν τα ελλείμματα του ισοζυγίου.
• Εισοδηματική πολιτική γενναίας μείωσης των μισθών και συντάξεων σε δημόσιο - ιδιωτικό και παράλληλα με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, τύπου "αποφασίσαμεν και διατάσσομεν". Επίσης, απαγορεύτηκε η χορήγηση μισθολογικών αυξήσεων πάνω από τα όρια της επίσημης κυβερνητικής εισοδηματικής πολιτικής.

Συνολικά, το πλέγμα μέτρων του διετούς προγράμματος λιτότητας, το οποίο εφάρμοσε με ευλαβική συνέπεια ο Κ. Σημίτης (σαν ο καθ' ύλην αρμόδιος υπουργός, αλλά και εισηγητής των μέτρων αυτών), καθώς και συνολικά οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν από το 1985 μέχρι σήμερα από τις κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, υποτίθεται ότι θα αντιμετώπιζαν εκτός από όλα τα άλλα τα μεγάλα, χρόνια και διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και το καυτό πρόβλημα των εκρηκτικών ελλειμμάτων του ισοζυγίου.

Για να δούμε αν και σε ποιο βαθμό απέδωσαν τα "σταθεροποιητικά" μέτρα λιτότητας, που εφάρμοσε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το 1985-87, τα "σταθεροποιητικοαναπτυξιακά" μέτρα λιτότητας που εφάρμοσε στην περίοδο 1990-93 η κυβέρνηση της ΝΔ, καθώς και τα "αναπτυξιακά" μέτρα λιτότητας που εφαρμόζουν από τον Οκτώβρη του 1993 μέχρι σήμερα οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, θα πρέπει να συγκρίνουμε τη διαχρονική εξέλιξη των ελλειμμάτων του ισοζυγίου (εμπορικό και τρεχουσών συναλλαγών) από το 1985 μέχρι σήμερα. Από τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας με τις εξελίξεις στο ισοζύγιο προκύπτει ότι:

• Το 1985 η Ελλάδα εισέπραξε (από τις εξαγωγές ελληνικών προϊόντων) 406,8 εκατ. δολάρια και ξόδεψε (για εισαγωγές ξένων προϊόντων) 966,6 εκατ. δολάρια. Η διαφορά στη σχέση εισαγωγών - εξαγωγών είχε σαν συνέπεια το εμπορικό έλλειμμα να διαμορφωθεί στα 559,8 εκατ. δολάρια.
• Το 1996 η Ελλάδα εισέπραξε (από τις εξαγωγές προϊόντων) 5.769,9 εκατ. δολάρια και ξόδεψε (για εισαγωγές ξένων προϊόντων) 24.135,5 εκατ. δολάρια, με συνέπεια το εμπορικό έλλειμμα να διαμορφωθεί στο ποσό των 18.365,6 εκατ. δολαρίων.
• Στο πρώτο πεντάμηνο του 1997 (Γενάρης - Μάης), που υπάρχουν τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, η Ελλάδα εισέπραξε (από εξαγωγές ελληνικών προϊόντων) συνολικά 2.112 εκατ. δολάρια και ξόδεψε (για εισαγωγές ξένων προϊόντων) 10.104 εκατ. δολάρια. Ετσι, το εμπορικό έλλειμμα διαμορφώθηκε στα 7.992 εκατ. δολάρια.

Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι το ποσοστό αύξησης της δαπάνης για εισαγωγές είναι, σαφώς, μεγαλύτερο από το ποσοστό αύξησης των εισπράξεων από εξαγωγές ελληνικών προϊόντων. Συγκεκριμένα, στην περίοδο 1985-1996 τα συναλλαγματικά έσοδα από εξαγωγές αυξήθηκαν 1.218,4%, η συναλλαγματική δαπάνη για εισαγωγές αυξήθηκε 2.369,9%, με τελικό αποτέλεσμα το εμπορικό έλλειμμα σε δολάρια να αυξηθεί κατά... 3.180,7%!

Η επιδείνωση των προβλημάτων του ισοζυγίου φαίνεται και από την κακή πορεία της σχέσης εισαγωγών - εξαγωγών και την αυξανόμενη εισαγωγική διείσδυση. Συγκεκριμένα, ενώ το 1985 καλύπταμε με τις εξαγωγές των ελληνικών προϊόντων το 42,1% της συνολικής δαπάνης για εισαγωγές, φτάσαμε στο σημείο το 1996 να καλύπτουμε με τις ελληνικές εξαγωγές μόλις το 23,9% των εισαγωγών. Και το 1997 (στοιχεία πρώτου πενταμήνου) η κατάσταση χειροτέρευσε, αφού σε κάθε 100 δολάρια που ξοδεύαμε για εισαγωγές ξένων προϊόντων, με τις ελληνικές εξαγωγές καλύπταμε μόλις τα 20,9 δολάρια και τα υπόλοιπα 79,9 δολάρια τα καλύπταμε είτε με εξωτερικό δανεισμό είτε με το πλεόνασμα του ισοζυγίου αδήλων.

Αν τα "γαλαζοπράσινα" προγράμματα λιτότητας - που είχαν επιβάλει σε σκληρές θυσίες τους εργαζόμενους, με το επιχείρημα ότι έτσι θα βελτιώνονταν η ποιότητα και οι τιμές των ελληνικών βιομηχανικών και άλλων προϊόντων - είχαν αποδώσει αυτά που προπαγάνδιζαν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, αυτό θα ήταν αισθητό και θα φαινόταν διά γυμνού οφθαλμού. Θα ήταν αισθητό γιατί θα είχαν αυξηθεί οι εξαγωγές ελληνικών προϊόντων, θα είχαν περιοριστεί οι εισαγωγές, θα είχαν μειωθεί τα ελλείμματα του ισοζυγίου, θα είχε αυξηθεί η βιομηχανική παραγωγή και η απασχόληση και γενικά η κατάσταση της βαριά άρρωστης ελληνικής οικονομίας θα είχε βελτιωθεί. Ομως τίποτε από όλα αυτά δεν έγινε. Αντίθετα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που παραθέσαμε παραπάνω, όλοι οι δείκτες του ισοζυγίου παρουσίασαν επιδείνωση, σκιαγραφώντας έτσι ανάγλυφα την παραγωγική υποβάθμιση της χώρας και την όξυνση των μεγάλων διαρθρωτικών προβλημάτων της οικονομίας.