Η κερδοσκοπία είναι πάντοτε παρούσα... | ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Η κερδοσκοπία είναι πάντοτε παρούσα...

... ή με αφορμή τη συζήτηση για τα πανωτόκια

Είναι απορίας άξιον το γεγονός ότι ορισμένα Μέσα Ενημέρωσης κάνουν σαν να ανακάλυψαν την Αμερική, με το θέμα των τόκων υπερημερίας που επιβάλλουν οι τράπεζες επί των καθυστερούμενων οφειλών των πελατών τους. Τα "πανωτόκια", που αποτελούν μία από τις πλέον αμαρτωλές πτυχές της κερδοσκοπίας των τραπεζών, είναι θέμα που πολλές φορές όχι μόνο το έχει θίξει ο "Ρ", αλλά το έχει καταγγείλει ως ένα νομότυπο κόλπο και τακτική επαχθούς επίσημης τοκογλυφίας των τραπεζών, η οποία ουσιαστικά ενθαρρύνεται από τους νόμους που οι κυβερνώντες ψηφίζουν και διατηρούν σε ισχύ.

Η ...20χρονη περίπου καθυστέρηση των Μέσων να ασχοληθούν με τα πανωτόκια συνοδεύεται και με ακόμα ένα γεγονός: Παρά το ότι τις τελευταίες μέρες γράφτηκαν πολλά - και ακούστηκαν ακόμα περισσότερα - το όλο θέμα συνοδεύτηκε από την... έκπληξη που υποτίθεται ότι ένιωσαν "επώνυμοι δημοσιογράφοι", όταν τελικά έμαθαν τα ποσά που πρέπει να επιστρέψει στις τράπεζες κάποιος δανειοδοτούμενος, προκειμένου να εξοφλήσει την οφειλή του. Από την άλλη, η συζήτηση του όλου θέματος στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου δημιουργεί, όπως είναι φυσικό, ελπίδες και όνειρα για την προοπτική ν' απαλλαγούν εκατοντάδες θύματα από τα νύχια των τραπεζών.

Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να έχουμε υπόψη μας ότι:

Η φύση των τραπεζών είναι τέτοια που από κάθε συναλλαγή τους έχουν εκ των προτέρων εξασφαλισμένα κέρδη. Και από την αποδοχή καταθέσεων και από τη χορήγηση δανείων τα κέρδη είναι δεδομένα.
Συμπληρωματικά και σημαντικά κέρδη βγάζουν επίσης και από τις καθυστερήσεις που παρουσιάζονται στην εξόφληση διαφόρων δανείων και από την ενδεχόμενη επιθυμία κάποιου πελάτη να εξοφλήσει πριν την ώρα του το δάνειο που έχει πάρει.
Επιπλέον, οι τράπεζες πάντα παίζουν ουσιαστικό ρόλο στις διαδικασίες ανακατατάξεων που συντελούνται στους κόλπους των διαφόρων ομάδων των μεγαλοεπιχειρηματιών. Από αυτή την άποψη όχι μόνο δανειοδοτούν προνομιακά τους μεγαλοεπιχειρηματίες, αλλά ανάλογα με τους γενικότερους προσανατολισμούς της άρχουσας τάξης ενεργοποιούν μηχανισμούς άσκησης πίεσης σε ανταγωνιστές των εκάστοτε "καλών πελατών".
"Πανωτόκια" είναι το δικαίωμα που διατηρεί η κάθε τράπεζα να επιβάλει τόκους υπερημερίας (σήμερα είναι τουλάχιστον κατά 2,5 μονάδες υψηλότεροι από το κάθε φορά συμβατικό επιτόκιο) σε κάθε ληξιπρόθεσμη οφειλή "από την ημέρα της καθυστέρησης και χωρίς όχληση του οφειλέτη".
Μέχρι να εξοφληθούν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές, ο δανειοδοτούμενος δεν μπορεί να πληρώσει για την κανονική - ας πούμε - εξόφληση του υπόλοιπου δανείου του. Ας υποθέσουμε ότι κάποιος που έχει μηνιαία δόση 200.000 δρχ. για την εξόφληση του δανείου του καθυστερήσει, για ανυπέρβλητους λόγους - τρεις δόσεις. Για να "κερδίσει το έδαφος" και να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη συνέχιση εξόφλησης του δανείου του, τον τέταρτο μήνα πρέπει οπωσδήποτε να πληρώσει στην Τράπεζα: πρώτον, το σύνολο των καθυστερημένων δόσεων (600.000 δραχμές), δεύτερον τους τόκους υπερημερίας τριών μηνών που είναι περίπου 20.000 δραχμές και τρίτον την κανονική - σύμφωνα με το συμβόλαιο - δόση των 200.000 δρχ. Σύνολο 820.000 δραχμές. Αν δεν καταφέρει να εξασφαλίσει αυτό το ποσό, τότε μπαίνει στο φαύλο κύκλο της επίσημης τοκογλυφίας και η πορεία προς τον οικονομικό του αφανισμό είναι... εξασφαλισμένη!

Το γεγονός ότι, όπως σημειώνεται παραπάνω, η επιβολή τόκων υπερημερίας αποτελούν "δικαίωμα" και όχι υποχρέωση των τραπεζών, δίνει στις διοικήσεις τους τη δυνατότητα... ευελιξίας, ανάλογα με το ποιος είναι απέναντί τους. Γι' αυτό, για παράδειγμα από τόκους υπερημερίας κανένας μεγαλοεπιχειρηματίας δεν "έπεσε έξω". Αν και τα χρέη που σχεδόν όλοι τους έχουν στις τράπεζες συσσωρεύονται σε αστρονομικά επίπεδα, αυτοί περιμένουν... καρτερικά τη στιγμή που θα αποφασιστούν διάφορες... ρυθμίσεις, ή ακόμα και παραγραφές χρεών για να συνεχίσουν χωρίς πονοκεφάλους την ασυδοσία τους. Δε συμβαίνει το ίδιο βέβαια με κάποιον εκπρόσωπο μικρομεσαίας επιχείρησης, με τον βιοτέχνη ή τον επαγγελματία που προσέφυγε σε κάποια τράπεζα για να πάρει κάποιο δάνειο. Γι' αυτούς ο τραπεζικός δανεισμός, όταν και αν καταφέρουν να περάσουν το κατώφλι της τράπεζας, γίνεται καθημερινός εφιάλτης. Ακόμα χειρότερη είναι η κατάσταση με χιλιάδες μεροκαματιάρηδες που αναγκάζονται να πάρουν στεγαστικό δάνειο ώστε ν' απαλλαγούν από το βραχνά του ενοικίου. Είναι μαθηματικά εξακριβωμένο πως αν για οποιαδήποτε περίπτωση κάποιος μισθωτός που έχει πάρει στεγαστικό δάνειο δεν καταφέρει να πληρώσει τρεις με τέσσερις τοκοχρεολυτικές δόσεις, ακόμα και μετά την αποκατάσταση της οικονομικής ισορροπίας στην οικογένειά του, δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στις ληξιπρόθεσμες οφειλές του (και άρα στο συνόλο των δανείων) χωρίς έκτακτη και σημαντική οικονομική βοήθεια από τρίτους. Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας εξέλιξης είναι τραγικό. θα πληρώνει μια ζωή στην Τράπεζα φανταστικά ποσά, ενώ ανά πάσα στιγμή θα κινδυνεύει να χάσει και τις υποθήκες του.

Χαμένος είναι όμως και όποιος εκδηλώσει την επιθυμία να εξοφλήσει πρόωρα ένα μακροχρόνιο, για παράδειγμα, στεγαστικό δάνειο. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους. Πρώτον, επειδή οι τράπεζες κατά την προεξόφληση δανείου, απαιτούν από τους πελάτες τους να πληρώσουν και τους τόκους του επόμενου εξαμήνου. Δεύτερον, επειδή η εξέλιξη εξόφλησης ενός δανείου προϋποθέτει ότι στη μεγαλύτερη διάρκεια του δανείου οι πελάτες πληρώνουν κύρια για τόκους, ενώ οι πληρωμές για την εξόφληση του δανείου (κεφάλαιο) γίνεται την τελευταία περίοδο. Για παράδειγμα, κάποιος που πήρε δάνειο 10 εκατ. δρχ. για 10 χρόνια με επιτόκιο 17%, οφείλει να ξέρει ότι η τοκοχρεολυτική δόση εξόφλησης (μαζί με τον ΕΦΤΕ) είναι περίπου 180.000 δραχμές το μήνα και στο τέλος της δεκαετίας θα πρέπει να επιστρέψει στην τράπεζα περίπου 21 εκατομμύρια δραχμές. Αν αυτός ο πελάτης στο τέλος του 4ου χρόνου θελήσει - επειδή βρε αδελφέ κέρδισε στο λαχείο - να ξοφλήσει το δάνειό του, τότε θα έχει ν' αντιμετωπίσει την εξής εικόνα: 1) Οι μέχρι εκείνη τη στιγμή πληρωμές του προς την τράπεζα είναι περίπου 10,7 εκατ. δρχ. 2) Από το ποσό του αρχικού δανείου χρωστάει ακόμα 7 εκατ. δρχ. 3) Οι τόκοι του επόμενου εξαμήνου είναι περίπου 500.000 δραχμές. Αρα, για να ξεπληρώσει την τράπεζα έξι ολόκληρα χρόνια πριν, θα πρέπει να καταβάλει ακόμα περίπου 7,5 εκατομμύρια δραχμές, δηλαδή συνολικά 18,4 εκ. δρχ. Η καταλήστευση στην οποία επιδίδονται οι τράπεζες γίνεται ακόμα πιο φανερή, σε περίπτωση που αναλογιστεί κανείς ότι ο ίδιος πελάτης αν εκ των προτέρων ήξερε ότι μπορεί σε τέσσερα χρόνια να εξοφλήσει το δάνειο του, τότε με ίδιο ακριβώς επιτόκιο θα επέστεφε συνολικά το ποσό των 14 εκατ. δραχμών!

Η απόφαση του Αρείου Πάγου για τα "πανωτόκια" ανακοινώθηκε ότι θα βγει το πρώτο τρίμηνο του 1998. Ανεξάρτητα από το τι ακριβώς θα προβλέπει, το βέβαιο είναι πως σε περίπτωση που δε συμφέρει τις τράπεζες, θα αναζητηθούν δρόμοι υπέρβασής της, όπως επανειλημμένα έχει γίνει και στο παρελθόν. Το θέμα είναι πως η όποια απόφαση θα αποτελέσει αντικείμενο εκμετάλλευσης, αλλά και πολιτικοοικονομικών συναλλαγών, ανάμεσα στην κυβέρνηση, το πιστωτικό σύστημα και τις διάφορες ομάδες των μεγαλοεπιχειρηματιών. Σε κάθε περίπτωση πάντως, όποια και αν είναι η εξέλιξη με τον ανατοκισμό των ληξιπρόθεσμων οφειλών, το βέβαιο είναι ένα: Οι τράπεζες όχι μόνο δεν υπάρχει εκδοχή να ζημιωθούν, αλλά το τραπεζικό σύστημα θα εξακολουθήσει να παίζει το ρόλο του, συγκεντρώνοντας κεφάλαια με τη μορφή καταθέσεων από τους πολλούς, "γδύνοντας" με υπέρογκες επιβαρύνσεις την πλειοψηφία των δανειοδοτούμενων και αναβαθμίζοντας τις υπηρεσίες απρόσκοπτης χρηματοδότησης του μεγάλου κεφαλαίου.

Γιώργος ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ

Από τόκους υπερημερίας κανένας μεγαλοεπιχειρηματίας δεν "έπεσε έξω". Αν και τα χρέη που σχεδόν όλοι τους έχουν στις τράπεζες συσσωρεύονται σε αστρονομικά επίπεδα, αυτοί περιμένουν... καρτερικά τη στιγμή που θα αποφασιστούν διάφορες... ρυθμίσεις ή ακόμα και παραγραφές χρεών για να συνεχίσουν χωρίς πονοκεφάλους την ασυδοσία τους. Δε συμβαίνει το ίδιο βέβαια με κάποιον εκπρόσωπο μικρομεσαίας επιχείρησης, με το βιοτέχνη ή τον επαγγελματία που προσέφυγε σε κάποια τράπεζα για να πάρει κάποιο δάνειο