Με το τελευταίο, ατελείωτο, έργο του "Φωκίων" ("σχέδιο για μυθιστόρημα" έγραφε στο πρωτοσέλιδο χειρόγραφό του), προλογισμένο από τον Μιχάλη Γ. Μερακλή (εκδόσεις "Εκκρεμές"), συνοδεύτηκε το προχτεσινό τιμητικό φιλολογικό μνημόσυνο του αξέχαστου Ζήση Σκάρου,που οργάνωσε ο Σύλλογος των Απανταχού Καρδιτσιωτών.Η αίθουσα της Αρχαιολογικής Εταιρείας ήταν κατάμεστη από συντρόφους, συναγωνιστές, φίλους, ομότεχνους, μεταξύ των οποίων ο Επίτιμος Πρόεδρος του ΚΚΕ, Χαρίλαος Φλωράκης,ο Ορέστης Κολοζώφ (μέλος του ΠΓ της ΚΕ και βουλευτής), ο Στρατής Κόρακας (μέλος της ΚΕ και βουλευτής), οι Κώστας Κάππος, Βάσος Γεωργίου, Μάρω Λοϊζου, Πέπη Δαράκη, Κώστας Νίτσος, Εφη Ροδίτη, Γιώτα Βέη, Φραντζέσκα Ιακωβίδου - Δαγκλή, Νίκος Κοϊνης, Γιώργος Κάρτερ, Δάφνη Σκούρα, Γιώργος Φαρσακίδης, Νίκος Σταφυλοπάτης, Λυκούργος Καλλέργης κ.ά. Παρούσα φυσικά και η συντρόφισσα του τιμώμενου Τίτη Σκάρου.

Ο γενικός γραμματέας του συλλόγου Θ. Αθανασίου, ανοίγοντας την εκδήλωση τόνισε ότι τιμάται ο "αλησμόνητος Σκάρος, με την έννοια και της ιδιαίτερης πατρίδας και της γενικότερης προσφοράς του. Γιατί γράφοντας τις "Ρίζες του ποταμού", μια τοιχογραφία των κολίγων και ραγιάδων μέχρι τις μέρες μας, έγραψε για όλο τον ελληνικό λαό". Ο πρόεδρος του συλλόγου Τ. Κουσαής μετέφερε χαιρετισμούς Καρδιτσιωτών πολιτικών και είπε: "Ενιωσα το μεγαλείο της ψυχής του, τις αρετές του που αποτυπώνονται και στο έργο του. Οι Καρδιτσιώτες αισθάνονται περηφάνια, που ο Σκάρος γεννήθηκε στον τόπο τους και τον τιμούν, όπως τιμούν και τη συντρόφισσα όλης της ζωής του Τίτη". Ο επίτιμος πρόεδρος του ΔΣΑ Ευάγγελος Μαχαίρας έκανε εκτενή βιογραφική και εργογραφική αναδρομή σε όλα όσα ήταν ο άνθρωπος, αγωνιστής, κομμουνιστής, επιστήμονας, συγγραφέας Ζ. Σκάρος. Τον "παρακολούθησε" από τότε που ο Απόστολος,όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, μαθητής ακόμα καταδικάστηκε από το Πλημμελειοδικείο Καρδίτσας σε δίχρονη φυλάκιση και ένα χρόνο εξορία, αλλά έκτισε οχτάμηνη φυλάκιση. "Διηγήθηκε" τους αγώνες του στα χρόνια των σπουδών του, στην κατοχή με συλλήψεις και φυλακίσεις του (βιώματα που αποτύπωσε συνταρακτικά στο έργο "Κλούβες"), στη μεταπολεμική περίοδο μετέχοντας στο φιλειρηνικό κίνημα, στα χρόνια της χούντας αναπτύσσοντας αντιδικτατορικό αγώνα στο εξωτερικό ως πρόεδρος των Αντιδικτατορικών Επιτροπών Ευρώπης, στα χρόνια της μεταπολίτευσης και εντεύθεν. "Θα τιμούμε πάντα τον Σκάρο σαν μεγάλο λογοτέχνη, αγνό, ιδεολόγο, αγωνιστή με εξαιρετικό ήθος και ωραία αισθήματα, σαν πρωτοπόρο πνευματικό άνθρωπο που έγινε παράδειγμα για όσους θέλουν να προσφέρουν, να δημιουργήσουν χωρίς να ζητήσουν ανταλλάγματα, να καυχηθούν, να θορυβήσουν", κατέληξε ο ομιλητής.

Παραστατικά ωσάν να ήταν ο Σκάρος, εξέφρασε με την "ψυχή" της φωνής της η Αλέκα Παϊζη, διαβάζοντας σελίδες από τις "Κλούβες".

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Κάρολος Μητσάκης από το σύνολο του έργου του Ζ. Σκάρου επέλεξε να αναφερθεί - συγκριτολογικά μάλιστα προς άλλους μεγάλους συγγραφείς - σε δύο κατηγορίες του. Στο χρονικό και στις ταξιδιωτικές εντυπώσεις.Στην πρώτη κατηγορία κατέταξε το χρονικό - μαρτυρία "Κλούβες" (ο ίδιος ο Ζ. Σκάρος το υποτίτλισε"Χρονικό"), εκφράζοντας τη διαφωνία με κριτικούς που το χαρακτηρίζουν"μυθιστόρημα", διαχωρίζοντάς το από το είδος του ιστορικού μυθιστορήματος και επισημαίνοντας ότι το παραμελημένο, μετά τη γενιά του '30, είδος του "χρονικού" το "πλούτισε" ο Σκάρος το 1945 με τις "Κλούβες". Στην κατηγορία της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας και μάλιστα ως εξαιρετικάστοχαστικής,παραβάλλοντάς τη με του Θεοτοκά, κατέταξε τις ευρωπαϊκές ταξιδιωτικές εντυπώσεις του Σκάρου.

Στο βήμα ανέβηκε η ποιήτρια Φαίδρα Ζαμπαθά - Παγουλάτου για να διαβάσει τον τετράστροφο ποιητικό "Αποχαιρετισμό" του καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αρη Λιάκου στο θείο του Ζ. Σκάρο: "Ας αποχαιρετιστούμε ξανά/ στο παράθυρο του Ηλιου. / Εκλεισε πάλι η πόρτα του Βοριά/ κι ο άνεμος της λήθης ξεκουράστηκε. / (...) Ας ξορκίσουμε ξανά τη λήθη/ των άκρατων οίνων/ σ' ανάλαφρα ποτάμια/ που κυλούν στ' ασημένια/ μονοπάτια της ελπίδας".Φίλη, συνεργάτρια, συναγωνίστρια του Ζ. Σκάρου η Φ. Ζαμπαθά - Παγουλάτου κατέθεσε και το δικό της τετράστιχο:"Ζωούλα μου ξαπόστασες/ ηδονικά σ' αγκάλιασαν/ σμάρια τα περιστέρια. Ηρωικά αλάργεψες/ σε πρόσμεναν τ' αστέρια".

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχάλης Μερακλής αναφέρθηκε στο ογδοντασέλιδο χειρόγραφο του τελευταίου, επίκαιρου πολιτικού μυθιστορήματος του Σκάρου "Φωκίων",καθώς με τους ήρωές του "μπλέκουν" πολιτικοϊστορικής σημασίας λέξεις και ονόματα: Μάαστριχτ,"Περεστρόικα", Γκορμπατσόφ κ. α. "Ο Σκάρος", τόνισε μεταξύ άλλων ο Μ. Μερακλής, "ανέλαβε ένα σπουδαίο εγχείρημα: να δώσει με τις φόρμες της πεζογραφίας (διήγημα, μυθιστόρημα) τις φάσεις της νεοελληνικής κοινωνίας και ιστορίας, από τη μαρξιστική σκοπιά θεωρημένες. Συνέθεσε με τα διάφορα βιβλία του μια κοινωνική - ιστορική χρονογραφία που ξεκινάει από τα μέσα περίπου του περασμένου αιώνα, με τις πρώτες αρχές του αγροτικού ζητήματος, για να καταλήξει μέσα από την εμφάνιση και τα κινήματα της εργατικής τάξης και τους αστικούς σχηματισμούς μέχρι τις μέρες μας".

Αποδεικτικό της παραπάνω άποψης του Μ. Μερακλή, ήταν το απόσπασμα που διάβασε ο ηθοποιός Βασίλης Βλάχος από το μυθιστόρημα του Σκάρου "Ο σημερινός κόσμος".

Διπλά ενδιαφέρουσα ήταν η ομιλία του επίκουρου καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Βασίλη Αναγνωστόπουλου,για τα παιδικά χρόνια του Ζ. Σκάρου. Διπλά ενδιαφέρουσα γιατί δεν αποκαλύπτει μόνο λεπτομερειακά τις περιπέτειες του γυμνασιόπαιδα Ζήση Σκάρου και πώς ενώ σε εφηβική ηλικία, με αλλεπάλληλες αποβολές από τα σχολεία και συλλήψεις και φυλακίσεις του λόγω των μαθητικών αγώνων του, πήρε το "βάπτισμα του πυρός" δε λύγισε, αντίθετα ατσαλώθηκε. Η ομιλία αυτή, αποκάλυψε με στοιχεία (μετά από έρευνα του ομιλητή) και πόσο σκοταδιστικά θεμελιωμένο ήταν - και παραμένει - πόσο συνένοχο με το κράτος του τρόμου ήταν το εκπαιδευτικό μας σύστημα.

Η σεμνή, ουσιαστικού περιεχομένου, τιμητική εκδήλωση έκλεισε με την Αλέκα Παϊζη που διάβασε ένα απόσπασμα από την κορυφαία μυθιστορηματική τριλογία του Σκάρου "Οι ρίζες του ποταμού".

Α.