Η καταληκτική συζήτηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου για την οριστική εικόνα της Ενοποίησης των Αρχαιολογικών Χώρων ξεκίνησε προχθές, χωρίς όπως ήταν αναμενόμενο να ολοκληρωθεί. Το δύσκολο, επίπονο και εξαιρετικά ευαίσθητο από τη φύση του θέμα έμελλε να γίνει ακόμα πιο δύσκολο, αφού με ασαφείς προσδιορισμούς τού τι σημαίνει Ενοποίηση για την Αθήνα, οι έξι μελετητές ουδόλως... "ενοποιημένοι" κατέθεσαν πριν από ένα μήνα τις προτάσεις τους. Οι προτάσεις τότε κρίθηκαν "πρώιμες", αν και χρυσοπληρωμένες, και σίγουρα δεν άγγιζαν τον τελικό στόχο. Οι γέφυρες, τα τούνελ, οι υπόγειες διαβάσεις έμοιαζαν μάλλον εμβαλωματικές λύσεις. Επρεπε τελικά να αναζητηθούν τα σημεία σύνδεσης,τα οποία κλήθηκαν να φέρουν οι μελετητές σε συνεργασία με το Γραφείο Ενοποίησης στην προχθεσινή συνεδρίαση του ΚΑΣ. Αναπόφευκτα, όμως, οι προβληματισμοί, εκείνοι που θα έπρεπε να είχαν απασχολήσει πολύ νωρίτερα τους συντάκτες των προδιαγραφών που δόθηκαν στους μελετητές, κινήθηκαν σε θέματα όπως ποια πρέπει να είναι η σχέση της αρχαίας με τη σύγχρονη πόλη, τι μπορεί να διατηρηθεί και τι όχι, πώς συνδέεται η Ενοποίηση με την ανασκαφική πολιτική και βέβαια, αν το όραμα από ενοποίηση έχει καταλήξει σε ανάδειξη.

Στο μεταξύ το ΚΑΣ προχθές συζήτησε τις δύο από τις έξι μελέτες. Δηλαδή, Κεραμεικό και Αρχαία Αγορά και τη μεταξύ τους σύνδεση, χωρίς όμως να εμπλακεί σε ζητήματα μουσείων, σημάνσεων, στεγάστρων, αποθηκών και χώρων στάθμευσης, αφού αυτά θα ρυθμιστούν μελλοντικά με ενιαίο τρόπο. Από τις γενικές αρχές πάντως που τέθηκαν από τη Διεύθυνση Προϊστορικών - Κλασικών Αρχαιοτήτων, οι επεμβάσεις με νέες κατασκευές πρέπει να είναι όσο το δυνατόν λιγότερες και όσες γίνουν εξαιρετικά λιτές.

Στον Κεραμεικό νέο Μουσείο,εκτός αρχαιολογικού χώρου, θα γίνει μόνο στην περίπτωση που εγκριθεί από το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο Μουσειακής Πολιτικής. Σε διαφορετική περίπτωση θα παραμείνει το υπάρχον. Οι είσοδοι στον αρχαιολογικό χώρο θα είναι πέντε, αλλά εν ενεργεία οι τρεις: από Ερμού, Πειραιώς και Σαλαμίνος.Οι διαδρομές εντός του αρχαιολογικού χώρου θα οριστικοποιηθούν σε συνεργασία με την αρμόδια Εφορεία, αλλά η εκκλησία της Αγίας Τριάδας θα κατεδαφιστεί και θα κτιστεί στις διαστάσεις που είχε επί Τουρκοκρατίας. Εκτός περιφραγμένου αρχαιολογικού χώρου, προκειμένου να εξυγιανθεί η γύρω περιοχή και να διευκολυνθεί η ενοποίηση με τη βυζαντινή εκκλησία των Αγίων Ασωμάτων,την πλατεία Θησείου και την Αρχαία Αγορά,αποφασίστηκε: η κατεδάφιση των κτιριακών εγκαταστάσεων της Γερμανικής Αρχαιολογικής Σχολής, καθώς και η κατεδάφιση παραγκών και αποθηκών στο μέτωπο Ερμού και Ασωμάτων. Επίσης, θα απομακρυνθούν τα αμαξοστάσια του ΗΛΠΑΠ και του ΗΣΑΠ και το δεύτερο θα αποδοθεί στον αρχαιολογικό χώρο. Τέλος, το Συμβούλιο συμφώνησε με την πεζοδρόμηση της Ερμού και της Αποστόλου Παύλου,με τον όρο ότι θα απαγορευτεί η διέλευση ταξί και άλλων δημόσιων οχημάτων.

Σχετικά με την Αρχαία Αγορά, το ΚΑΣ κατέληξε σε δύο κύριες εισόδους (Αδριανού, Απ. Παύλου) και μία ανενεργός (οδός Πολυγνώτου). Αυτό σημαίνει ότι τα όρια της Αρχαίας Αγοράς θα επεκταθούν μέχρι την οδό Απ. Παύλου, ώστε να συμπεριλάβει και το χώρο του Αγοραίου Κολωνού,που σήμερα ανήκει στο άλσος του Δήμου Αθηναίων. Απέρριψε, όμως, την κατάτμηση διά περιφράξεων του αρχαιολογικού χώρου, καθώς και μια σειρά νέων κατασκευών που πρότειναν οι μελετητές.

Οσο για τη σύνδεση των χώρων του Κεραμεικού και της Αρχαίας Αγοράς, το ΚΑΣ είχε να επιλέξει ανάμεσα στις προτεινόμενες λύσεις των δύο μελετών και την επαναπροσέγγιση του θέματος, αφού οι προτάσεις από αρκετούς χαρακτηρίστηκαν "μη λειτουργικές". Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και το θέμα ήταν "Ενοποίηση", τελικά η θέση της σύνδεσης και η εκεί είσοδος κρίθηκε - δικαιολογημένα - δευτερεύουσα.Το Συμβούλιο κατέληξε, με τον όρο να γίνει περαιτέρω επεξεργασία σε επίπεδο οριστικής μελέτης, στη λύση που θέλει ο σταθμός αποβίβασης του Θησείου προς την πλευρά του Πειραιά να είναι σημείο εισόδου προς την Αρχαία Αγορά και τον Κεραμεικό, όπου θα φτάνει κανείς ακολουθώντας υπόγεια διάβαση.

Πάντως τα όσα επακολούθησαν της παρουσίασης των μελετών και όσα ακόμα γίνουν, οδηγούν στο ερώτημα μήπως ένα τόσο κρίσιμο σχέδιο χρειαζόταν πιο ενιαία αντιμετώπιση, ίσως έναν μελετητή, ακόμα και διεθνή διαγωνισμό; Μήπως τελικά η υλοποίηση (ανάθεση μελετών - έργων) της Ενοποίησης "μοιράστηκε" και τώρα αναγκαστικά μοιράζεται και η ουσία της;

Δ. ΜΥΡΙΛΛΑ