Στην Ολλανδία υπάρχουν πολλές καλές ομάδες, όμως, σε όλο τον κόσμο είναι διάσημος μόνο ο Αγιαξ. Οι επιτυχίες της ομάδας του Αμστερνταμ, αλλά και οι καινοτομίες που εισήγαγε στο ποδόσφαιρο, μιλούν από μόνες τους. Τη δεκαετία του '70 λανσάρισε το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο. Στη συνέχεια, δημιούργησε την κορυφαία ποδοσφαιρική σχολή ταλέντων. Για την παραγωγικότητα της "μεγάλης των άσων σχολής", μιλάνε μόνα τους τα ονόματα. Γιόχαν Κρόιφ, Γιόχαν Νέσκενς, Μάρκο Βαν Μπάστεν, Φρανκ Ράικαρντ, Ντενίς Μπέργκαμπ, Πάτρικ Κλάιφερτ, Μίκαελ Ρέισιγκερ, Κλάρενς Ζέεντορφ, Νόρντιν Βάουτερ, Βαν ντε Σάαρ, Ρόλαντ και Φρανκ ντε Μπουρ, Ράιχαρντ Βίτσκε. Δισεκατομμύρια πλήρωσαν οι κορυφαίες ποδοσφαιρικές ομάδες για να τους αποκτήσουν.

Το παράδειγμα του Αγιαξ ακολουθούν σήμερα πολλές μεγάλες ομάδες ανά τον κόσμο. Μπαρτσελόνα, Ιντερ, Λίβερπουλ, Σάο Πάολο, Σπαρτάκ Μόσχας. Η σχολή του Αμστερνταμ παραμένει, όμως, η κορυφαία. Δεκαπέντε λεπτά ποδαρόδρομο από το στάδιο "Αρένα", που κτίστηκε πρόσφατα με κεφάλαια που εισπράχτηκαν από μεταγραφές, υπάρχουν εφτά αγωνιστικοί χώροι, εκ των οποίων ο ένας με συνθετικό τάπητα. Εκεί ετοιμάζονται οι αστέρες του αύριο. Δέκα ομάδες επιλεγμένες κατά ηλικία, εργάζονται πάνω σε σύγχρονα επιστημονικά προγράμματα, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προδιαγραφές της ανδρικής ομάδας. Η μικρότερη στελεχώνεται από παιδιά ηλικίας 8 χρόνων. Η μεγαλύτερη από 17χρονους και 18χρονους. Ολες συμμετέχουν στα τοπικά πρωταθλήματα, αλλά και σε διεθνή τουρνουά. Οι προπονητές τους προτιμούν, μάλιστα, να αγωνίζονται με αντιπάλους μεγαλύτερους κατά ένα - δύο χρόνια, ώστε από μικρή ηλικία να συνηθίζουν σε δύσκολες συνθήκες. Σε όλες τις ομάδες το σύστημα προπόνησης είναι ενιαίο και ανταποκρίνεται στα στάνταρ που απαιτούνται για να μπορέσει να φτάσει κανείς στην πρώτη ομάδα. Εάν, για παράδειγμα, ένας πιτσιρικάς αγωνίζεται στη θέση του δεξιού μέσου, στα παιχνίδια της ανδρικής ομάδας παρακολουθεί κατ' εντολήν τον τρόπο που κινείται στο γήπεδο ο Ρόναλντ ντε Μπουρ. Δε χάνει ματιά από πάνω του και όταν επιστρέφει στη σχολή, προσπαθεί να εφαρμόσει κατά γράμμα τις εμπειρίες που αποκόμισε. Κάθε μία από τις δέκα ομάδες διαθέτει τα δικά της σύγχρονα αποδυτήρια, στα οποία έχει δοθεί τα όνομα ενός εκ των κορυφαίων αστέρων του παρελθόντος. Στην είσοδό τους, διαβάζει κανείς τα ονόματα των Γιόχαν Κρόιφ, Φρανκ Ράικαρντ, Πιτ Κάιζερ, Βιμ Σουρμπίρ, Σόνι Σιλόι, Τζον Βαν Σιπ, που είναι και προπονητής στη σχολή. Κάτω από την πινακίδα, αναγράφεται ο χρόνος γέννησης των βετεράνων, η ημερομηνία που έκαναν ντεμπούτο στην πρώτη ομάδα, ο αριθμός των αγώνων και τα γκολ που σημείωσαν με την ασπροκόκκινη φανέλα του Αγιαξ, καθώς επίσης ο αριθμός συμμετοχών και γκολ που πέτυχαν με την εθνική ομάδα.

Μια φορά το χρόνο, "γιορτάζεται" η μέρα των ταλέντων. Ειδικοί αναζητούν τους μικρούς ταλαντούχους, σε ακτίνα 30 χιλιομέτρων από την έδρα της ομάδας. Φιλοσοφία των παραγόντων του Αγιαξ είναι πως οι υποψήφιοι αστέρες δεν πρέπει να χάνουν πάνω από μία ώρα για τη μεταφορά τους από το σχολείο στο γήπεδο και στη συνέχεια στο σπίτι. Κατ' εξαίρεση, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μπορούν να κατοικούν σε ακτίνα 100 χιλιομέτρων. Θα μπορούσαν, όπως κάνουν άλλες ομάδες, να διατηρούν οικοτροφείο δίπλα στο γήπεδο, ώστε οι παίκτες να βρίσκονται ανά πάσα στιγμή στη διάθεση των προπονητών. Κυριαρχεί όμως η άποψη ότι ο μικρός πρέπει να μεγαλώνει σπίτι του, δίπλα στους γονείς και τα αδέλφια του και να σπουδάσει μαζί με τους συνομήλικούς του στο σχολείο της γειτονιάς. Από εκεί θα τον πάρει το πούλμαν της ομάδας για να τον μεταφέρει στο γήπεδο και το βράδυ θα τον αφήσει έξω από την πόρτα του σπιτιού του. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται από τους προπονητές στις σχολικές επιδόσεις των μαθητών. Οποιος δε δείχνει το απαραίτητο ενδιαφέρον για μόρφωση, κάλλιστα, μπορεί να μείνει εκτός αποστολής σε κάποιο από τα διεθνή τουρνουά της ομάδας. Ο Αγιαξ δε μένει όμως μόνο στην τιμωρία. Δάσκαλοι που πληρώνονται από το σύλλογο παραδίδουν κατ' οίκον μαθήματα στους αδυνάτους, ενώ ακολουθούν και τις αποστολές στο εξωτερικό, με σύμφωνη γνώμη του υπουργείου Παιδείας, ώστε να αναπληρώνονται οι χαμένες ώρες και να μην προκύπτουν προβλήματα κατά την επιστροφή. Για τις ελεύθερες ώρες, στις εγκαταστάσεις του συλλόγου λειτουργεί εστιατόριο και μπαρ με μπιλιάρδο, ειδικά διαμορφωμένο για να καλύπτει όλες τις νεανικές ανάγκες. Το Δεκέμβρη με τη συμμετοχή και των γονιών εξετάζονται οι επιδόσεις του καθένα ξεχωριστά στο σχολείο και το γήπεδο. Τον Απρίλη γίνεται ο απολογισμός και παίρνονται οι αποφάσεις για καθένα από τα 16 παιδιά που αποφοιτούν, ανάλογα με τις επιδόσεις τους στις προπονήσεις και με κριτήριο αν ανταποκρίνονται στο αγωνιστικό στιλ του Αγιαξ.

Τη φανέλα της ομάδας του Αμστερνταμ φόρεσαν στο παρελθόν κορυφαία ονόματα από την Αφρική και την Ασία, με πρώτο και καλύτερο τον Ταχαμάτα. Στην πλειοψηφία τους, γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Ολλανδία. Τα τελευταία χρόνια, οι υπεύθυνοι του Αγιαξ δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στην αφρικανική ήπειρο. Προκειμένου, μάλιστα, να χουν άμεσα αποτελέσματα, βοηθούν οικονομικά και τροφοδοτούν με προγράμματα, κέντρο προετοιμασίας στο Κέιπ Τάουν. Πρώτος μαθητής αυτού του κέντρου που αγωνίζεται στον Αγιαξ, είναι ο επιθετικός της εθνικής ομάδας της Νοτίου Αμερικής, Μπένι Μακάρτι.

Ο Δανός Μόρτεν Ολσεν, που αντικατέστησε φέτος τον Λουί Βαν Γκαλ στον πάγκο του Αγιαξ, ακολούθησε διαφορετική οδό, καλύπτοντας το κενό που άφησαν βασικοί παίκτες που έφυγαν σε ομάδες του εξωτερικού, με μεταγραφές. Σύμφωνα με τους υπεύθυνους της σχολής, το φαινόμενο είναι παροδικό. Οι 17άρηδες και 18άρηδες που θα αποφοιτήσουν φέτος από τη σχολή, θ' αφήσουν εποχή στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο.

Το δρόμο που χάραξε ο Αγιαξ, ακολουθούν πλέον όλο και περισσότεροι σύλλογοι. Οχι τόσο επειδή η αγορά έτοιμων παικτών κοστίζει πλέον δισεκατομμύρια, αλλά γιατί οι μεγάλες ομάδες, εκτός από ταλέντο, απαιτούν και την ίδια αγωνιστική φιλοσοφία. Ανάλογη πορεία ακολουθεί η Σπαρτάκ Μόσχας που υποδέχεται την Τρίτη τον Αγιαξ στο πλαίσιο της προημιτελικής φάσης του κυπέλλου ΟΥΕΦΑ. Στη δική της σχολή, διατηρεί δέκα ομάδες ηλικίας από 8 έως 17 χρόνων, ενώ η πλειοψηφία των βασικών της παικτών προέρχονται από τα σπλάχνα της. Αξίζει να σημειωθεί ότι προπονητής και πρόεδρος της Σπάρτακ είναι ο πρώην αρχηγός της ομάδας Ολέγκ Ρομάντσεφ, βοηθός του ο συμπαίκτης του στα τέλη της δεκαετίας του '70 Γιούρι Γιάρτσεφ, στην αναπληρωματική ομάδα δουλεύουν δυο διεθνείς τη δεκαετία του '80, οι Τσερενκόφ, Ραντιόνοφ, και με τη σχολή έντεκα άλλοι βετεράνοι του συλλόγου.

Αυτά ισχύουν στις προηγμένες ποδοσφαιρικά χώρες. Τις προάλλες, γονείς παιδιών της εφηβικής ομάδας της ΑΕΚ, που προπονούνται με τον Γ. Καραφέσκο στο ξερό γήπεδο του "Κόκκινου Μύλου", επισκέφτηκαν παράγοντες της διοίκησης για να τους πουν ότι πρέπει να προσέξουν κάποια ταλαντούχα παιδιά. "Δε μας ενδιαφέρουν τα παιδικοεφηβικά τμήματα", ήταν η απάντηση που πήραν από τους διοικούντες, τοποτηρητές της πολυεθνικής ENIC. Με μια - δύο εξαιρέσεις, αυτή είναι η σημερινή ελληνική πραγματικότητα.

Γιάννης ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ