ΔΙΕΘΝΕΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ

Αρχαιολογικό εύρημα και ανθρώπινη ανάγκη

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ (της απεσταλμένης μας ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΜΥΡΙΛΛΑ).-

Αρχισε χτες στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης το Διεθνές Αρχαιολογικό Συνέδριο με θέμα τις "Προϊστορικές έρευνες στην Ελλάδα και τις προοπτικές", το οποίο είναι αφιερωμένο στη μνήμη του αρχαιολόγου Δημήτρη Θεοχάρη. Οι ανακοινώσεις περιείχαν πλήθος επιστημονικών πληροφοριών, ερμηνειών, προσεγγίσεων. Αλλά η συζήτηση που ακολούθησε τη λήξη της πρωινής συνεδρίας έθεσε μια άλλη διάσταση, που ενώ σπανίως ή ποτέ αποκαλύπτεται σε αρχαιολογικό συνέδριο, είναι άκρως σχετική με την αρχαιολογία. Ξαφνικά, διά στόματος καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, Γιώργου Χουρμουζιάδη,"εισέβαλαν" στην αίθουσα ο Ενγκελς,ο Μαρξ και η μαρξιστική φιλοσοφία για την εργασία, το προϊόν και τη χρήση του. "Η εργασία παράγει πράγματα τα οποία αποκτούν νόημα μετά τη χρήση τους και όχι πριν από αυτή. Ο Μαρξ έλεγε ότι δουλεύοντας παράγουμε πολιτισμό και η ρήση ταιριάζει απόλυτα στα ευρήματα της προϊστορικής εποχής, που ενώ ακόμα είναι "ακατέργαστα" και δεν πληρούν τις προϋποθέσεις της "τέχνης" ή της "καλλιτεχνίας", με την τρέχουσα έννοια, παραπέμπουν απευθείας στον άνθρωπο, στις ανάγκες του και την εργασία του. Και μάλλον αυτή η μαρξιστική θεώρηση εμπεριέχει όλες τις περιόδους έτσι όπως διαιρέθηκαν από τους αρχαιολόγους".

Πάντως, ο Γ. Χουρμουζιάδης, που έκανε και την πρώτη ανακοίνωση του συνεδρίου, δεν παρέλειψε να επισημάνει: "Οι εθνικές ιδεολογίες της Ορθοδοξίας και του ελληνοκεντρισμού, όπως αυτές διαμορφώθηκαν κάτω από την επίδραση της Εκκλησίας, οι εκπαιδευτικοί μηχανισμοί, προσανατολισμένοι στα συμβατικά ιδεώδη του κλασικισμού, τα ΜΜΕ παγιδευμένα στη χυδαία έννοια του εθνικισμού και η παραδοσιακή αντίληψη για το "ελληνικό", που θεμελιώθηκε από τις αρχικές και πάγιες διατυπώσεις σε φορμαλιστικά κριτήρια, νομιμοποιημένα κυρίως από την κλασική αρχαιολογία, δημιούργησαν απαγορευτικές συνθήκες για την ανάπτυξη των προϊστορικών ερευνών στην Ελλάδα". Και συμπλήρωσε αναφερόμενος στον Δ. Θεοχάρη: "Κατόρθωσε να θεμελιώσει ένα σύνθετο σύστημα προϊστορικών ερευνών, απαλλαγμένο από τις ευρηματολογικές συζητήσεις και τους αφελείς θαυμασμούς της παλαιότητας, όπως έλεγε ο ίδιος. Θεμελίωσε όμως και μια ιδιαίτερη αντίληψη για τη σχέση αρχαιολόγου και έρευνας, μια σχέση που θα μπορούσε κανείς να τη χαρακτηρίσει "ερωτική"". Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκε και η ανακοίνωση του Ι. Αναγνώστου, ο οποίος τόνισε: "Η επιστημονική δουλιά του Θεοχάρη πρωτοεισάγει στην Ελλάδα την πρόθεση να αποκαλυφθεί η διαλεκτική σχέση μεταξύ χρήστη και αντικειμένου, όπως και η σχέση προϊστορικού παραγωγού με την προϊστορική κοινωνία, παράλληλα με την πολιτισμική παραγωγή του τόπου. Στον Θεοχάρη βρίσκουμε να διαμορφώνεται η αρχή της αναγνώρισης του ευρήματος ως προϊόν μιας ιδέας που δημιουργήθηκε από μια ανάγκη".

Το συνέδριο, που οργανώνει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, σήμερα και αύριο θα διεξαχθεί στην πόλη της Καστοριάς, όπου θα συνεχιστούν οι θεωρητικοί και μεθοδολογικοί προβληματισμοί για την προϊστορική έρευνα.