Βαθιά χωμένη στις συμπληγάδες Ευρώπης και Ασίας, ανέθρεψε στις ακτές της πόλεις, λαούς, πολιτισμούς και παραδόσεις. Ταξιδιώτες, έμποροι, πολεμιστές, τυχοδιώκτες και Οδυσσείς, που για αιώνες αρμενίζουν τα νερά της, φέρνουν, από το ένα άκρο στο άλλο, μουσικές οικείες, μα και απόκοσμες, μελωδικές, μεθυστικές. Μουσικές, που μοιάζουνε με τα νερά της, τα άλλοτε διάφανα και φιλόξενα κι άλλοτε μελανοπράσινα κι ανταριασμένα. Η Μαύρη Θάλασσα, αυτό το κρυφό και σκοτεινό στολίδι της Μεσογείου, δάνεισε τ' όνομά της σε μια ενδιαφέρουσα μουσική σύμπραξη. Πρόκειται για την "Ορχήστρα της Μαύρης Θάλασσας",το μουσικό σύνολο που συνέθεσαν σημαντικοί δεξιοτέχνες των λαών, οι οποίοι έχουν συνδέσει την ύπαρξή τους με τα νερά αυτής της θάλασσας. Λαοί με αρχέγονες μουσικές σχέσεις και αδιάκοπες ανταλλαγές μεταξύ τους.

Ο Ελληνας Φλώρος Φλωρίδης (σοπράνο σαξόφωνο και κλαρίνο), κορυφαία προσωπικότητα της ελληνικής αυτοσχεδιαστικής μουσικής σκηνής, ο εξαίρετος Τούρκος Okay Temiz (κρουστά), ο διεθνώς καταξιωμένος Βούλγαρος Τσιγγάνος Ivo Papazov (κλαρίνο), ο Ρώσος Alexander Alexandrov (φαγκότο), ο ακορντεονίστας Nariman Umerov από την Τασκένδη, ο κιθαρίστας Enver Ismailov από το Ουζμπεκιστάν, ο αρμενικής καταγωγής Ρουμάνος πιανίστας Harry Tanitian και τέσσερις ακόμη μουσικοί από Τουρκία, Μολδαβία και Γεωργία, συνθέτουν αυτήν την πολυεθνική ορχήστρα. Η πρώτη συνάντηση των δεξιοτεχνών πραγματοποιήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 1996 στο Cemal Resit Rey Konser Salonu, στην Κωνσταντινούπολη. Μέρος από τη ζωντανή ηχογράφηση αυτής της συναυλίας περιλαμβάνεται στο δίσκο "The Black Sea Project", που κυκλοφορεί από τη "Λύρα". Τρόποι και ιδιώματα της παράδοσης, αλλά και σύγχρονες συνθέσεις, που περιγράφουν με τον δικό τους, ξεχωριστό τρόπο όλο το μυστήριο του Εύξεινου Πόντου, καταγράφονται σε αυτό το ενδιαφέρον μουσικό οδοιπορικό. Μαζί με το προσωπικό του ύφος, κάθε μέλος της ορχήστρας έφερε και μια σύνθεση, πάνω στην οποία οι υπόλοιποι μουσικοί αποτύπωσαν τη δική τους μουσική προσωπικότητα. Με τον τρόπο αυτό, η ορχήστρα συγκέρασε σε μια μουσική όλες τις διακριτές πολιτισμικές ιδιαιτερότητες των μουσικών και συνάμα των λαών από τους οποίους προέρχονται, συνθέτοντας το γοητευτικό μουσικό μωσαϊκό της Μαύρης Θάλασσας.

• Η μουσική χημεία τους συνδυάζει παραδόσεις και ιδιώματα, συγγένειες και ηχοχρώματα, ρυθμούς και μελωδίες, προσφέροντας ένα "Αμάλγαμα" ήχων και φωνών. Ο λόγος για τους "Ιασις",ένα από τα σημαντικότερα συγκροτήματα της νέας μουσικής σκηνής και τη νέα τους (δεύτερη κατά σειρά) δισκογραφική δουλιά με τον παραπάνω τίτλο. Ενας δίσκος με τραγούδια δίχως λόγια - τραγούδια με φωνές, στον οποίο συνυπάρχουν το μυστήριο των Βουλγαρικών Φωνών, μερικοί από τους πιο αξιοπρόσεκτους Ελληνες δεξιοτέχνες και η χαρακτηριστική ζωντάνια του συγκροτήματος, που κάνει πράξη τη "ρευστότητα της γεωγραφίας και των μουσικών ιδιωμάτων". Ενα κράμα συνθέσεων και τρόπων περιλαμβάνονται στο "Αμάλγαμα", στο οποίο μαζί με τους "Ιασις" (Κώστας Μπαλταζάνης: κιθάρες, Πέτρος Κούρτης: κρουστά) και τον Γιώργο Παλαμιώτη (μπάσο), συμπράττουν οι "Bulgarian Vocal Trio" (B. Koteterova, G. Durmuchliyska, N. Petrova) και σημαντικοί δεξιοτέχνες της σύγχρονης ελληνικής μουσικής σκηνής: Σωκράτης Σινόπουλος (πολίτικη λύρα), Ντέιβιντ Λιντς (πνευστά), Δημήτρης Τσοπανέλης (φωνητικά), Ανδρέας Παππάς και Βαγγέλης Καρίπης (κρουστά). Ισχυρές συνθέσεις και μελωδίες απελευθερώνονται μέσα απ' ένα οδοιπορικό σε τόπους πραγματικούς, όσο και φανταστικούς. Το παράπονο της "Μάνας του Ντάνιο" να δίνει τη θέση του στις "Υδάτινες ιστορίες" και το "Ονειρο παιδικό" να συνομιλεί με μια βουλγαρική "Προσευχή", οδηγώντας τον ακροατή σε τόπους που υπάρχουν γύρω, μα και μέσα μας.

Εχουν περάσει δεκατρία χρόνια από την εποχή, που στην Ελλάδα γινόταν γνωστό το συγκρότημα "Βόσπορος". Το σχήμα, που, σε διεύθυνση του Νικηφόρου Μεταξά και με τη συμμετοχή Τούρκων μουσικών, ανέδειξε το 1985 άγνωστα έργα Ρωμιών συνθετών της Οθωμανικής μουσικής (16ος - 18ος αιώνας), αποδεικνύοντας έτσι την προσφορά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης στη μουσική δημιουργία της γειτονικής χώρας. Στην πορεία του χρόνου, η εταιρία "Βόσπορος", διατηρώντας τον ομώνυμο τίτλο για την προαναφερθείσα κλασική ορχήστρα, διακλαδώθηκε πειραματικά σε πιο σύγχρονους χώρους της μουσικής με το "Φανάρι της Ανατολής" και το "Τελευταίο καράβι από τη Χάλκη", ενώ πρόσφατα οριστικοποίησε τη μορφή της σύγχρονης ορχήστρας της με το νέο μουσικό σχήμα"Durga" (είναι τ' όνομα πρωτόγονης μαύρης θεάς, της μητέρας - γης των Ινδών του νότου και προστάτιδας της δημιουργικής έκφρασης όλων των ζωντανών πλασμάτων).

Το συγκρότημα "Durga" αποτελείται από Ελληνες και Τούρκους μουσικούς, μόνιμους συνεργάτες του "Βόσπορου", με ερμηνεύτρια την Βασιλική Παπαγεωργίου."Προϊόν" αυτής της ενδιαφέρουσας μουσικής συνεύρεσης είναι ο δίσκος με τίτλο "Ο δρόμος της μετάξης",ένα αποκαλυπτικό οδοιπορικό με τραγούδια, τα περισσότερα από τα οποία είναι σε στίχους της ερμηνεύτριας, αλλά και του Νικ. Μεταξά. Ανάμεσά τους κι ένα παραδοσιακό των Αλεβί της Σεβάστειας (Ε! Εσύ άνθρωπε θρησκόληπτε), το "Μέρα μέρωσε" (παραδοσιακό του 14ου αιώνα), αλλά και το αθάνατο "Πριν το χάραμα" των Γιάννη Παπαϊωάννου - Χαράλαμπου Βασιλειάδη. Λόγος, μουσική κι ερμηνεία προσφέρουν ένα συναρπαστικό "ταξίδι" στην "Ασία, Αγία, Μητέρα σκληρή, Αγρία" ("Μαρία των Μογγόλων"), σε δρόμους όπου της "Αγάπης ο κισσός" συναντά τα νερά του Εύρου και η μικρή "Αυλή του Απρίλη" αγκαλιάζει τον αναστεναγμό των απανταχού προσφύγων.

"Σαν το μίτο της Αριάδνης ξετυλίγεται ο Δρόμος της Μετάξης από τα βάθη της Ασίας και τις όχθες του Γάγγη μέχρι το Σουφλί και τη Βενετία", σημειώνει ο Ν. Μεταξάς, υπογραμμίζοντας ότι αυτός ο "κατ' εξοχήν δρόμος του πολιτισμού προκαλούσε πάντα το θαυμασμό και την επιθυμία της Δύσης. Το νήμα της μετάξης, φορέας ζωής και πολιτισμού, συνένωνε στο δρόμο του τους ειρηνικούς λαούς και ίδρυε πόλεις, κώμες, πολίχνες με φως και πολιτιστική ακτινοβολία. Αύριο, μέσα από τα ίδια περάσματα, τα φαράγγια, τις ερημιές, τις στέπες, θα τοποθετηθούν αγωγοί πετρελαίου για μια νέα θηριώδη εκμετάλλευση των πρώτων υλών της γης...".

• "Τριγύρισα, ταξίδεψα στης ξενιτιάς τους δρόμους/ τον δρόμο που στον κόσμο βγάζει δεν τον βρήκα/, μες στους μπαχτσέδες μύρισα λογής - λογής λουλούδια, τριαντάφυλλο να μοιάζει της αγάπης μου δε βρήκα"... Τραγούδια ασίκικα, σε ποίηση των Ασίκ Βεϊσέλ και Καρατζάογλάν, λόγια και μουσικές των Χρίστου Τσιαμούλη, Βασίλη Νικολαϊδη, Αρη Αποστολόπουλου, Λάμπρου Καμπερίδη και άλλων δημιουργών σ' ένα διαρκές ταξίδι, που ζητά συνοδοιπόρους τις ανθρώπινες ψυχές. Στο δίσκο του Χρίστου Τσιαμούλη "Μονάχα για να ταξιδεύω",μια συλλογή τραγουδιών που ερμηνεύουν ο ίδιος, η Σοφία Παπάζογλου,ο Αλκίνοος Ιωαννίδης και η Κατερίνα Παπαδοπούλου.Ερμηνευτές και σπουδαίοι μουσικοί (Αχαλινωτόπουλος, Απέργης, Βαβάτσικας, Καρίπης, Κλαπάκης, Κιουρτσόγλου, Πάππος, Παππάς, Σινόπουλος και πολλοί άλλοι) καταθέτουν ταλέντο και ηχοχρώματα, που μαγεύουν.
• Ο Αμερικανός σαξοφωνίστας και συνθέτης Ντέιβιντ Λιντς,που εδώ και 14 χρόνια ζει και δημιουργεί στη χώρα μας, αναμφισβήτητα ανήκει στη μερίδα εκείνη των ανήσυχων μουσικών, που συνεχώς αναζητούν καινούριους τρόπους έκφρασης μέσα από την τέχνη του, υφαίνοντας τις μουσικές του κόσμου. Στιγμές της δημιουργικής του κατάθεσης "αιχμαλωτίστηκαν" στο δίσκο του "Wandering Home",που αποτελεί ηχογράφηση της μοναδικής συναυλίας που είχε δώσει πέρσι στο Μέγαρο Μουσικής με τίτλο "Το ταξίδι του παραβάτη". "Συνταξιδιώτες" του, Ελληνες και ξένοι χαρισματικοί μουσικοί, που με τα όργανά τους εκπροσωπούσαν μοναδικά χαρακτηριστικά πολλών πολιτισμών και εθνικοτήτων, όπως της Ιρλανδίας, του Ισραήλ, της Ινδίας, της Αρμενίας, της Ελβετίας, της Αμερικής και της Ελλάδας. Εμπνευσμένες συνθέσεις, ερμηνευμένες από τους Davy Spillane, Martin Tillman, Haig Yazdjian, Lior Yekutieli, Satnam Ramgotra, Σταύρο Λάντσια και Γιώτη Κιουρτσόγλου, δημιουργούν ένα ιδιαιτέρως γοητευτικό αποτέλεσμα.

Ρ. Σ.