Νέοι Λέοντες στη θέση των Λεόντων και οι αρχαίοι στο Μουσείο. Η απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου να μεταφερθούν οι περίφημοι Ναξιακοί Λέοντες της Δήλου στην αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου, όπου εκτίθεται ο Διαδούμενος, βρίσκεται λίγο πριν την εφαρμογή της. Οι ράγες πάνω στις οποίες θα κινηθούν τα γλυπτά έχουν ήδη φτάσει και η Επιτροπή Δήλου ετοιμάζεται να εγγράψει στα χρονικά της τη μεγαλύτερη και ίσως την πιο τολμηρή επέμβαση σε μνημεία της Δήλου.Εδώ και πάρα πολλά χρόνια η Αρχαιολογική Υπηρεσία αναζητούσε τρόπους να σταματήσει τη φθορά στην επιφάνεια των γλυπτών (έντονη σαθροποίηση) που προκαλούν οι ιδιαίτερες περιβαλλοντικές συνθήκες στο νησί. Το γεγονός ότι οι Ναξιακοί Λέοντες αποτελούν την ταυτότητα του αρχαιολογικού χώρου ανάγκαζε τους επιστήμονες να είναι επιφυλακτικοί και προσεκτικοί ενόψει της όποιας επέμβασης.Αυτή, δε, η επιφυλακτικότητα εξακολουθεί να ισχύει για τα υπόλοιπα μνημεία της Δήλου και φυσικά δεν οφείλεται μόνο σε επιστημονικά διλήμματα, αλλά και σε οικονομικά εμπόδια.

Στην περίπτωση των Λεόντων, η άμεση προστασία και επέμβαση ήταν απολύτως αναγκαία, αλλά η εξασφαλισμένη χρηματοδότηση για την προστασία τους πιθανόν να επέτρεπε τη διερεύνηση κι άλλων λύσεων. Γι' αυτό ακριβώς η παρούσα απόφαση δείχνει "τολμηρή",δεδομένου ότι τα λιοντάρια αποσπώνται κατ' αρχήν από το σύνολο και έπειτα μεταφέρονται σε ένα Μουσείο στο οποίο δεν έχουν προηγουμένως αντιμετωπιστεί ούτε οι χωροταξικές του δυσχέρειες ούτε οι περιβαλλοντικές συνθήκες (κλιματισμός, υγρασία κ. ά.).Είναι δε αμφίβολο εάν θα λυθεί αυτό το θέμα, δεδομένου ότι η Αρχαιολογική Υπηρεσία διστάζει να αποφασίσει επέκταση Μουσείου, φοβούμενη την αλλοίωση της εικόνας του αρχαιολογικού χώρου. Εντούτοις η Επιτροπή Δήλου "τολμά" την αλλαγή της εικόνας, αποφασίζοντας ότι στη θέση των αυθεντικών θα τοποθετηθούν αντίγραφα.Θυμίζουμε, δε, ότι τα αντίγραφα θα είναι σχεδόν πανομοιότυπα, δηλαδή δε θα αναπαράγουν την υπάρχουσα κατάσταση του κάθε γλυπτού ξεχωριστά, ώστε να αποδίδεται τουλάχιστον η ιστορική στιγμή στην οποία έγινε η απομάκρυνση. Επιπλέον, αν και έχουν γίνει στην επιφάνεια οι απαραίτητες στερεώσεις και σωστικές επεμβάσεις, κατά τη διαδικασία λήψης εκμαγείων για τα αντίγραφα είναι δύσκολο να μην υπάρξουν απώλειες. Η διαδικασία πάντως της μεταφοράς φαίνεται πως έχει κριθεί κατεπείγουσα, αφού θα πραγματοποιηθεί βάσει τεχνικής έκθεσης αντί μελέτης που έχει εκπονηθεί από τον πολιτικό μηχανικό, Κ. Ζάμπα.

Παράλληλα, όμως, έχουν σημειωθεί οι πρώτες αντιρρήσεις που προέρχονται από το Δήμο Μυκόνου,ο οποίος προτιμά να διατηρηθεί η σημερινή εικόνα του ανδήρου και επισημαίνει "την αμφίβολη και εκτός κλίμακας μετεγκατάσταση σε στεγασμένο χώρο".Ο δήμος με επιστολή προς τον υπουργό Πολιτισμού προτείνει "να εξεταστεί η δυνατότητα εγκατάστασης περίκλειστου στεγάστρου που να πληροί τις πιο σύγχρονες τεχνικές και αισθητικές προϋποθέσεις" ως λύση "αρτιότερη, ωριμότερη και μεγαλύτερης διάρκειας" και μάλιστα λύση, η οποία κατά το δήμο "δε στερείται ήθους, φιλοσοφίας ή πρακτικής αντίληψης".Επίσης αναφέρεται και στο θέμα του Μουσείου, εφόσον οι εγκαταστάσεις "παραμένουν ανεπαρκείς για να δεχτούν και να στεγάσουν υπό απολύτως ελεγχόμενες συνθήκες τα γλυπτά",αντίθετα "θα δίνουν τελικώς την εντύπωση ότι έχουν αποσυρθεί σε αποθήκη".

Και μετά απ' όλα αυτά το πρόβλημα της διατήρησης και προστασίας των μνημείων Δήλου είναι άλυτο. Η αντιμετώπιση της κατάστασης διατήρησής τους με βήμα σημειωτόν, που περιορίζεται σε σωστικές επεμβάσεις, δεν μπορεί να ανακόψει τη διαδικασία φθοράς. Αλλά μήπως οι "μεταφορές" μπορούν; Η απόπειρα με τους Λέοντες είναι η πρώτη, ίσως ακολουθήσουν κι άλλες, και μάλλον η ιστορία θα πει αν ήταν και η σωστή. Προς το παρόν το μέλλον της Δήλου, με οποιαδήποτε απόφαση, με πράξεις ή απραγία, εντός ή εκτός Μουσείου, είναι άδηλο ή μήπως η Δήλος θα είναι άδηλη;

Δ. ΜΥΡΙΛΛΑ