Παρά τον κατ' ευφημισμό "έντονο" ανταγωνισμό μεταξύ των τραπεζών, το κόστος του δανεισμού για αγορά καταναλωτικών αγαθών παραμένει σε τοκογλυφικά επίπεδα. Τη στιγμή που ο επίσημος πληθωρισμός είναι 7,5% και τα επιτόκια των καταθέσεων ταμιευτηρίου περίπου 10%, οι τράπεζες συνεχίζουν να τοκίζουν μέχρι και με 30% το χρόνο τα υπόλοιπα των πιστωτικών καρτών, ενώ σήμερα δεν υπάρχει επιτόκιο καταναλωτικής πίστης κάτω από 20%! Αυτό συμβαίνει παρά τις αλλεπάλληλες διαμαρτυρίες διαφόρων φορέων (καταναλωτικές ενώσεις, Βιοτεχνικά Επιμελητήρια κλπ.) και παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός, και μαζί του όλα τα καταθετικά επιτόκια, παρουσιάζουν συνεχώς πτωτική πορεία.

Σαν όμως να μην έφταναν αυτά, στην προσπάθειά τους να εμφανίσουν τα καταναλωτικά τους προϊόντα σαν "φτηνά" ή "προσιτά", οι τράπεζες βρίσκουν και διάφορους τρόπους να ξεγελάσουν τους ανυποψίαστους πελάτες τους. Τα "εξτρά" των δανειακών συμβάσεων βρίσκονται στα ψιλά γράμματα και συνήθως δε γίνονται αντιληπτά από τον πελάτη ή, σε άλλες περιπτώσεις, "κάτι δεν πάει καλά" όταν έρθει η ώρα της πληρωμής μιας από τις - 12 μέχρι και 60 - δόσεις αποπληρωμής. Εδώ κάνουμε ορισμένες χρήσιμες παρατηρήσεις που καλό θα είναι να λάβετε υπόψη προτού λάβετε την απόφαση να προσφύγετε σε τραπεζικό δανεισμό, είτε αυτός έχει τη μορφή πιστωτικής κάρτας, είτε καταναλωτικού, είτε προσωπικού δανείου, είτε "ειδικού" δανείου για αγορά αυτοκινήτου.

• Κάθε δάνειο που χορηγείται για καταναλωτικούς σκοπούς προσαυξάνεται στο ονομαστικό του επιτόκιο κατά 1% (ν.128/75) και επιβαρύνεται με τον Ειδικό Φόρο Τραπεζικών Εργασιών, τον περίφημο ΕΦΤΕ, που ανέρχεται σε 4% επί των τόκων του δανείου. Αυτό επισημαίνεται διότι οι τράπεζες στις περισσότερες περιπτώσεις διαφημίζουν τα επιτόκια στην ονομαστική τους αξία, χωρίς δηλαδή να υπολογίζουν τις συγκεκριμένες εισφορές που αποδίδονται στα κρατικά ταμεία.
• Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στον υπολογισμό των "τόκων ποινής" που συνεπάγεται η μη εμπρόθεσμη καταβολή των τοκοχρεολυτικών δόσεων, δηλαδή των τόκων υπερημερίας. Αυτοί, μέχρι πρότινος βρίσκονταν στα επίπεδα του 30% - 38%, αλλά με πρόσφατη παρέμβαση της Τράπεζας της Ελλάδος - και αφού ξεσηκώθηκε σύσσωμος ο εμπορικός κόσμος και οι ενώσεις των καταναλωτών - περιορίστηκαν σε 2,5 εκατοστιαίες μονάδες κατ' ανώτατο ύψος πάνω από το συμβατικό ετήσιο επιτόκιο χρέωσης, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει απολύτως τίποτα, καθώς το τελευταίο διατηρείται σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα. Εν ολίγοις, μην παρασυρθείτε και βάλετε την υπογραφή σας, εκτός αν είστε βέβαιοι ότι θα μπορέσετε να ανταπεξέλθετε εμπρόθεσμα στις υποχρεώσεις που συνεπάγεται η σύμβαση και, προπαντός, μην ποντάρετε στις διαφημίσεις περί "περιόδων χάριτος" ή στις φήμες περί... ευσπλαχνίας των τραπεζιτών.
• Προσφιλής συνήθεια των τραπεζών, αλλά και γενικότερα των πιστωτών κάθε μορφής, είναι να προβάλλουν το μηνιαίο επιτόκιο και όχι το ετήσιο. Δεν το κάνουν ακούσια, αλλά για να παραπλανήσουν τους υποψήφιους καταναλωτές - άσχετα από το γεγονός ότι το κεφάλαιο ανατοκίζεται σε μηνιαία βάση. Οταν, για παράδειγμα, μια τράπεζα διαφημίζει ότι το επιτόκιο της πιστωτικής της κάρτας είναι 2% το μήνα, ο πολύς κόσμος κάνει τον απλό υπολογισμό 2% χ 12 μήνες = 24% ετήσιο επιτόκιο. Αυτό είναι λάθος διότι, βάσει συγκεκριμένου μαθηματικού τύπου (πολλαπλός ανατοκισμός), το πραγματικό ετήσιο επιτόκιο διαμορφώνεται πάντοτε σε υψηλότερα επίπεδα. Εν προκειμένω, η τράπεζα χρεώνει τους χρήστες των πιστωτικών της καρτών με 26,82% και όχι με 24%.
• Δε θα πρέπει να αγνοείται ότι τα επιτόκια των καταναλωτικών δανείων είναι σταθερά για ολόκληρη τη διάρκεια αποπληρωμής τους. Για παράδειγμα, δάνειο ενός εκατ. δρχ. πενταετούς διάρκειας στοιχίζει σήμερα περίπου 27.000 δρχ. Στο μεταξύ όμως, στο βαθμό που θα επιτυγχάνεται υποχώρηση του πληθωρισμού θα "πέφτουν" και τα επιτόκια, αλλά ο πελάτης θα συνεχίσει να πληρώνει και στο πέμπτο έτος 27.000 δρχ., ενώ π. χ. το ίδιο δάνειο με τους ίδιους όρους θα στοιχίζει φτηνότερα. Πρόκειται για μια περίπτωση που τη γνωρίζουν καλά όσοι πήραν παλαιότερα, για παράδειγμα, στεγαστικό δάνειο με σταθερό επιτόκιο 25% ή και παραπάνω, ενώ τα ίδια επιτόκια για αγορά κατοικίας είναι κάτω από 15%.
• Ποικίλουν, τέλος, από τράπεζα σε τράπεζα, οι όροι χορήγησης καθώς και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά που πρέπει να προσκομίσετε για να μπορέσετε να πάρετε καταναλωτικό δάνειο ή πιστωτική κάρτα. Ολες οι τράπεζες συναρτούν το μέγιστο ποσό του δανείου που μπορούν να σας χορηγήσουν με βάση τη φορολογική σας δήλωση, το ύψος της οποίας για δάνειο 1 εκατ. δρχ. πρέπει να είναι τουλάχιστο 3 εκατ. δρχ. Πέραν όμως αυτών, έχετε κατά νου ότι λιγότερη "χαρτούρα" ή άμεση εκταμίευση του δανείου συνεπάγεται σχεδόν πάντα υψηλότερο επιτόκιο.

Τα δάνεια σε συνάλλαγμα αποτελούν ειδική μορφή καταναλωτικής πίστης και δε χορηγούνται από όλες τις τράπεζες. Το επιτόκιό τους μπορεί να είναι χαμηλό σε σχέση με ένα δραχμικό δάνειο, αλλά έχουν το μειονέκτημα ότι εμπεριέχουν το συναλλαγματικό κίνδυνο που συνεπάγεται η μεταβολή της ισοτιμίας του ξένου νομίσματος σε σχέση με τη δραχμή.

Για παράδειγμα, δάνειο με επιτόκιο γαλλικών φράγκων στοιχίζει σήμερα περίπου 6% το χρόνο, αλλά ούτε η ίδια η τράπεζα που το χορηγεί, και πόσο μάλλον εσείς, είστε σε θέση να προβλέψετε τη διακύμανση του γαλλικού νομίσματος σε σχέση με τη δραχμή για όσο διάστημα θα το εξοφλείτε. Οι ενδιάμεσες μεταβολές των ισοτιμιών θα επηρεάζουν αντίστοιχα και το ύψος των τοκοχρεολυτικών δόσεων και, ενδεχομένως, να σας βγάλουν και εκτός προϋπολογισμού.

Αυτός είναι άλλωστε και ο βασικότερος λόγος που οι τράπεζες απαιτούν από τους πελάτες τους πολύ μεγαλύτερα εισοδήματα όταν πρόκειται για τη σύναψη καταναλωτικού ή προσωπικού δανείου σε συνάλλαγμα. Επιπρόσθετα, η εξόφλησή τους γίνεται συνήθως μέσα σε ένα μόνο έτος (που σημαίνει μεγάλες δόσεις), ώστε να λιγοστεύει ο κίνδυνος από τη μεταβολή των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Β. Ρ.