Παρακάτω θα δείξουμε με συγκεκριμένο παράδειγμα (Νο 15) τον μηχανισμό της οποζισιόν στην πράξη.

(ε μέρος)

Στο σχήμα Νο 15 ο σκοπός των λευκών έγκειται στην επίτευξη της θέσης Ρζ5- Ρζ7 ή Ρβ5 - Ρβ7 με κίνηση των μαύρων, όπου τότε ο αγώνας για τα κρίσιμα τετράγωνα του πιονιού δ6 θα είναι αποφασιστικός. Υπογραμμίζουμε αυτή τη χαρακτηριστική ιδιαιτερότητα. Ο λευκός βασιλιάς πρέπει, σε τελευταία ανάλυση, να κρατήσει τη μικρή οποζισιόν οπωσδήποτε στην κάθετο εκείνη, η οποία διέρχεται από το μεσαίο κρίσιμο τετράγωνο - μόνο σ' αυτή την περίπτωση τα λευκά μπορούν, έχοντας τα μαύρα την κίνηση, να πετύχουν με το βασιλιά τους την υπερφαλάγγιση και να εισβάλουν στα κρίσιμα τετράγωνα.

Την κάθετη (ή οριζόντια) που περνάει από το μεσαίο κρίσιμο τετράγωνο, θα το ονομάζουμε βασικό επειδή συγκεκριμένα γύρω του επιτυγχάνεται η μανούβρα υπερφαλάγγισης. Στη θέση Νο 15 οι βασικές κάθετες είναι δύο ("β" και "ζ"). Με ποιο τρόπο τα λευκά μπορούν να επιτύχουν το σκοπό τους; Πρέπει να κατέχουν τη μακρινή οποζισιόν και μετά, προωθώντας το βασιλιά μπροστά και συγχρόνως διατηρώντας την οποζισιόν στη βασική κάθετη, να μετατρέψουν τη μακρινή οποζισιόν σε κοντινή.

Στη θέση στο διάγραμμα, τα λευκά πρέπει να αρχίσουν με την κίνηση 1) Ρη2! με σκοπό, αν τα μαύρα δεν μπορέσουν να το εμποδίσουν, να φτάσουν στο τετράγωνο η6. Στον ίδιο σκοπό οδηγεί και η 1) Ρη1, όμως χάνουν χρόνο: οποιαδήποτε όμως άλλη κίνηση (1. Ρε1, ή Ρε2 ή Ρζ2) θα ήταν ανεπανόρθωτο λάθος, χάνοντας την ευκαιρία να κερδίσει.

Η κίνηση 1. Ρη2 είναι τυπική μανούβρα υπερφαλάγγισης. Το καλύτερο που μπορούν να κάνουν τα μαύρα, είναι να απαντήσουν 1.... Ρζ8 (ή Ρζ6).

Ετσι λοιπόν, όταν τα μαύρα μπήκαν στη βασική κάθετη, τα λευκά κατέχουν πλέον την αποφασιστική οποζισιόν με 2. Ρζ2!

Πρέπει να διαπιστώσουμε, ότι τα μαύρα δεν μπορούν να πάνε στην κάθετη "η" ούτε τώρα ούτε σ' οποιαδήποτε επόμενη στιγμή, γιατί τα λευκά θα κατευθυνθούν στο τετράγωνο α5 (χρειάζονται 5 κινήσεις) και ο μαύρος βασιλιάς δεν μπορεί να προλάβει έγκαιρα το τετράγωνο α7 (χρειάζεται 6 κινήσεις): φθάνει μόνο μέχρι το β7, τότε όμως κερδίζει η κίνηση Ρα5 - β5. Την απόπειρα όμως των μαύρων για αντεπίθεση στην περιοχή του βασιλιά, την αποκρούουν τα λευκά με επίθεση στην περιοχή της βασίλισσας, κινούμενα προς το τετράγωνο α5 μέσω του δ3, παίζουν την κατάλληλη στιγμή Ρδ3 - δ4 και μετά γ4 - γ5.

Κατ' αυτό τον τρόπο, στα φινάλε αυτού του τύπου, η πορεία του παιχνιδιού σε μια πτέρυγα (της σκακιέρας) εξαρτάται από τον υπολογισμό για την "κρίσιμη απόσταση" μέχρι το σημείο της εισβολής στην άλλη πτέρυγα. Στο 2.... Ρζ7, τα λευκά απαντούν 3. Ρζ3, και σε κάθε παρεκτροπή του μαύρου βασιλιά στην κάθετη "ε", πραγματοποιούν την υπερφαλάγγιση από την κάθετη "η". Παραθέτουμε παρακάτω τη διδακτική βαριάντα από την αρχή:

1. Ρη2, Ρζ8, 2. Ρζ2, Ρε7 (ε8), 3. Ρη3, Ρζ7, 4. Ρζ3, Ρε7 (ε8), 5. Ρη4, Ρζ6, 6. Ρζ4, Ρε7, 7. Ρη5 Ρζ7, 8. Ρζ5 και κερδίζουν.

Αν ήταν η σειρά των μαύρων, θα κέρδιζαν την οποζισιόν με 1.... Ρζ7 στη βασική κάθετη και θα τη διατηρούσαν σε αποφασιστική στιγμή π. χ.

1.... Ρζ7, 2. Ρη2, Ρη8, 3. Ρθ3 Ρζ7

Δεν πρέπει 3.... Ρθ7; εξαιτίας του 4. γ5, τα μαύρα όμως μπορούν να παίξουν και 3... Ρζ8 γιατί η κατοχή της βασικής κάθετης σε συνδυασμό με την κόντρα απειλή Ρ - ζ6 - ε5 που επιτρέπει τα μαύρα ν' αγνοήσουν το "ορθογώνιο αντιστοιχίας"

4. Ρη4, Ρη6 5. Ρζ4, Ρζ6, 6. Ρε4, Ρε7!.

Χαρακτηριστική στιγμή: στην κάθετη "ε" υπάρχουν τετράγωνα που σπάζουν την οποζισιόν - τετράγωνα σπαστές (απλησίαστα σ' αυτό το παράδειγμα και για τους δύο βασιλιάδες) γι' αυτό και ο κανόνας της οποζισιόν δεν ισχύει εδώ. Κατά τον ίδιο τρόπο δεν υπάρχει ανάγκη να τηρήσουμε αποστάσεις με περιττό αριθμό τετραγώνων (οποζισιόν) στις κάθετες "δ" και "γ" εξαιτίας της ύπαρξης σ' αυτές φραγμών.

7. Ρε3, Ρε8! 8. Ρε2, Ρε7!

Ισοπαλία, γιατί με την είσοδο του λευκού βασιλιά στη βασική κάθετη, τα μαύρα μπορούν πάντα να κερδίσουν την απαραίτητη κάθετη οποζισιόν.

Να γιατί στην αρχική θέση η 1. Ρε1 (ε2) θα ήταν ανεπανόρθωτο λάθος: τα μαύρα θα απαντούσαν με 1... Ρε8! και έφτανε εύκολα στην ισοπαλία όπως στην προηγούμενη βαριάντα. (Συνέχεια στο επόμενο φύλλο).