Στο Μοντεβίδεο, πρωτεύουσα της Ουρουγουάης, πραγματοποιήθηκε από τις 3 μέχρι τις 5 του Νοέμβρη, η 15η Ιβηροαμερικανική Διάσκεψη Κορυφής, στην οποία συμμετείχαν 22 χώρες. Στη συνάντηση δεν παραβρέθηκαν οι Πρόεδροι της Κούβας, της Βενεζουέλας, της Νικαράγουας, του Περού, του Παναμά, της Δομινικανής Δημοκρατίας και της Γουατεμάλας, χωρών που εκπροσωπήθηκαν από τους αντιπροέδρους ή τους υπουργούς Εξωτερικών.

Με κεντρικό θέμα «Μετανάστευση και Ανάπτυξη», η συνάντηση του Μοντεβίδεο έβαλε στο εδώλιο του κατηγορουμένου τις Ηνωμένες Πολιτείες, σχετικά με τον απαράδεκτο αποκλεισμό κατά της Κούβας.

Η σκληρή και άμεση γλώσσα, σε μερικές παρεμβάσεις ομιλητών, ξεσκέπασε, για άλλη μία φορά, την πολιτική διακρίσεων και διπλής ηθικής των ΗΠΑ και της ΕΕ στο θέμα της μετανάστευσης.

Με μία ειδική απόφαση, οι συμμετέχοντες στη Διάσκεψη απαίτησαν από την κυβέρνηση των ΗΠΑ την άρση του απαράδεκτου οικονομικού, εμπορικού, χρηματοπιστωτικού αποκλεισμού που επέβαλαν, εδώ και πάνω από 40 χρόνια, στη σοσιαλιστική Κούβα, ενώ καταδίκασαν την ανέγερση του τείχους, που ενέκρινε η κυβέρνηση Μπους, στα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό, γεγονός που χαρακτηρίστηκε ομόφωνα ένδειξη ξενοφοβίας, απαξίωσης και ρατσισμού, «περιχαράκωμα ανάμεσα στη Λατινική Αμερική και τις Ηνωμένες Πολιτείες», όπως σημείωσε ο αντιπρόεδρος της Κούβας, Κάρλος Λάχε.

Το αίσθημα ενότητας, παρά την ετερογένεια των μελών της, υπερίσχυσε σε αυτήν τη Συνάντηση, με θέσεις που ξεπερνούν την παραδοσιακή συναίνεση.

Ενα στοιχείο προβλήθηκε καθαρά, ότι ο αναπτυγμένος κόσμος δεν εκπλήρωσε τη λεγόμενη επίσημη βοήθεια στην ανάπτυξη και οι Στόχοι της Χιλιετίας δεν πρόκειται να πραγματοποιηθούν.

Οι αιτίες σχεδόν όλων των προβλημάτων, συμφώνησαν οι παραβρισκόμενοι, βρίσκονται στην άδικη διεθνή οικονομική τάξη, ενώ γίνεται προσπάθεια επίλυσης των προβλημάτων της φτώχειας, της πείνας και της έλλειψης ιατρικής περίθαλψης με περιοριστικά μέτρα.

Στη Διάσκεψη εγκρίθηκαν μία «Τελική Διακήρυξη», η «Δέσμευση του Μοντεβίδεο για τη Μετανάστευση και την Ανάπτυξη» καθώς και εννέα ειδικές αποφάσεις σχετικά με διμερείς διαμάχες μεταξύ κάποιων χωρών και με την τρομοκρατία σε όλες της τις μορφές, μεταξύ άλλων.

Οπως προαναφέραμε, στη Διάσκεψη αυτή καταδικάστηκε έντονα ο οικονομικός, εμπορικός και χρηματοπιστωτικός αποκλεισμός της Κούβας που επέβαλαν οι ΗΠΑ, ενώ υιοθετήθηκε ειδική απόφαση για την άρση του. Το ντοκουμέντο βασίζεται σε αρχές που αποφασίστηκαν σε προηγούμενες συναντήσεις, όπως η προστασία της ελεύθερης ανταλλαγής και η διαφανής πρακτική του διεθνούς εμπορίου, σύμφωνα με τις οποίες «είναι απαράδεκτη η εφαρμογή μονόπλευρων περιοριστικών μέτρων που πλήττουν την ευημερία των λαών και παρεμποδίζουν τις διαδικασίες ολοκλήρωσης». Το κείμενο καταδικάζει ακόμα το νόμο Χελμς-Μπάρτον, που εγκρίθηκε το 1996 και ορίζει ότι οποιαδήποτε εταιρεία μη βορειοαμερικανική, που έχει σχέσεις με την Κούβα, μπορεί να υποστεί νόμιμες κυρώσεις, ενώ στους υπεύθυνους της εταιρείας μπορεί να επιβληθεί απαγόρευση εισόδου στις ΗΠΑ. Συνεπώς, με την απόφαση αυτή απαιτείται από την Ουάσιγκτον να άρει άμεσα τον αποκλεισμό και να συμμορφωθεί με τα 14 ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.

Για τη συναίνεση που επιτεύχθηκε στο θέμα της μετανάστευσης με τη «Δέσμευση για τη Μετανάστευση και Ανάπτυξη», ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Χοσέ Λουίς Ροντρίγκες Θαπατέρο, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι «είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει (μια τέτοιου είδους συμφωνία), στην ιβηροαμερικανική κοινότητα».

Στο παραπάνω ντοκουμέντο, οι αξιωματούχοι εκτιμούν ότι είναι πολύ σημαντικό να υπάρξουν εγγυήσεις πως «οι μεταναστευτικές πολιτικές θα σέβονται πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών». Ζωτικής σημασίας θεωρείται και η προώθηση, εκ μέρους των αναπτυσσόμενων χωρών και των διεθνών χρηματοπιστωτικών οργανισμών και ανάπτυξης, πρωτοβουλιών για προγράμματα ανάπτυξης ώστε να προσπαθήσουν να εξαλείψουν τα κοινωνικά προβλήματα που προκαλούν τη μετανάστευση. Ακόμα, υπενθυμίζεται ότι η μετανάστευση δεν είναι «έγκλημα» και ότι τα κράτη δεν πρέπει να προωθούν πολιτικές προσανατολισμένες στην ποινικοποίηση του μετανάστη. Συμφώνησαν στο ότι θα πρέπει να αναγνωριστεί και να προστατευτεί το δικαίωμα των μεταναστών να στέλνουν εμβάσματα, όπως και των παραληπτών να τα λαμβάνουν, ενώ τα κράτη δεν πρέπει να προβαίνουν σε νομοθετικές ρυθμίσεις ή να υιοθετούν διοικητικά περιοριστικά μέτρα σε βάρος αυτού του δικαιώματος. Συμφωνήθηκε, ακόμα, να δημιουργηθούν, σύμφωνα με την ειδική κατάσταση της κάθε χώρας, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, ώστε να καταστεί δυνατή η εθελοντική επιστροφή των μεταναστών και η ενσωμάτωσή τους στις εθνικές διαδικασίες ανάπτυξης.

Σε μία άλλη ειδική απόφαση στήριξης στον «αγώνα κατά της τρομοκρατίας», οι επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων επανέλαβαν την ανάγκη να αποτραπεί η χρηματοδότηση εγκληματικών ενεργειών και η παροχή ασύλου στους δράστες αυτών των ενεργειών και στους συνενόχους τους. Στο ίδιο έγγραφο απαιτείται η έκδοση ή η δίκη του τρομοκράτη Λουίς Ποσάδα Καρίλες, ο οποίος ευθύνεται για τη συντριβή του αεροπλάνου της «Κουμπάνα» τον Οκτώβρη του 1976, που προκάλεσε το θάνατο 73 αθώων πολιτών.

Ακόμα, σε κάποιες διαμάχες μεταξύ κρατών έγινε μεγάλη προσπάθεια προσέγγισης των εμπλεκόμενων πλευρών. Συγκεκριμένα, στη διαμάχη μεταξύ της Ουρουγουάης και της Αργεντινής για τη δημιουργία μονάδας παραγωγής σελουλόζης (φυτική ίνα για την παραγωγή χαρτιού) σε ένα συνοριακό ποτάμι, ανακοινώθηκε ότι θα μεσολαβήσει η Ισπανία, ώστε να βρεθεί μια κοινά αποδεκτή λύση. Ταυτόχρονα, η Χιλή και η Βολιβία προχώρησαν στη διμερή ατζέντα, της οποίας το σημαντικότερο σημείο εντάσεων είναι το αίτημα της τελευταίας να επανακτήσει έξοδο στον Ειρηνικό Ωκεανό.

Η 15η Διάσκεψη ψήφισε, ακόμα, ειδικές αποφάσεις για τη στήριξη της ενεργειακής ολοκλήρωσης, της διεύρυνσης της Διώρυγας του Παναμά, καθώς και της ειρηνευτικής διαδικασίας στην Κολομβία, ενώ τάχτηκε υπέρ της εύρεσης λύσης στο θέμα κυριαρχίας των Μαλδίβων Νήσων.

Η επόμενη Ιβηροαμερικανική Διάσκεψη θα γίνει το 2007, στη Χιλή.