Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που ο μεγαλοβιομήχανος Οδυσσέας Κυριακόπουλος, νυν πρόεδρος της ΕΛΣ και πρώην πρόεδρος του ΣΕΒ, καλούσε τους εργαζόμενους της Λυρικής Σκηνής να συμπληρώσουν το περίφημο ερωτηματολόγιο με τίτλο «Εθνική Λυρική Σκηνή: Οργανωτική κουλτούρα προσανατολισμένη στην αγορά», ζητώντας τους, μεταξύ άλλων, ν' απαντήσουν αν «στην ΕΛΣ κάθε εργαζόμενος σκέπτεται και δρα σαν να είναι επιχειρηματίας». Αυτό το απίστευτα αγοραίας αντίληψης κείμενο φαντάζει ως τραγική ειρωνεία για τους καλλιτέχνες και τους άλλους εργαζόμενους της Λυρικής, οι οποίοι βιώνουν την απαξίωση, την ανασφάλεια, την αναλγησία από πλευράς κράτους και διοίκησης. Για όλους εκείνους, χορωδούς, χορευτές, πρωταγωνιστές, τεχνικούς, διοικητικούς υπαλλήλους κ.ά., που, αντιδρώντας στην προκλητική στάση της διοίκησης σχετικά με τις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη της νέας συλλογικής σύμβασης εργασίας, προχώρησαν το τελευταίο διάστημα σε απεργιακές κινητοποιήσεις.

«Κωλυσιεργούν εδώ και τέσσερις μήνες τη διαδικασία, μας καλούν σε άσκοπες συναντήσεις και προτείνουν αυξήσεις χαμηλότερες του επίσημου πληθωρισμού», κατήγγειλαν τα σωματεία τους, σημειώνοντας την απροκάλυπτη δήλωση του προέδρου του ΔΣ της ΕΛΣ, Οδ. Κυριακόπουλου: «Εμείς αυτά προτείνουμε και αν κάποιος θέλει να βελτιώσει το βιοτικό του επίπεδο, να βρει δεύτερη δουλειά». Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές και παρότι τα σωματεία σε ένδειξη καλής θέλησης είχαν αναστείλει τις κινητοποιήσεις προκειμένου να γίνουν οι παραστάσεις της «Τόσκα», η διοίκηση της Λυρικής συνέχιζε το ίδιο «βιολί», επικαλούμενη τα οικονομικά προβλήματα της Λυρικής. Προβλήματα, για τα οποία όμως ευθύνονται οι διαχειριστικές αποφάσεις των εκάστοτε διοικήσεων και η κυβερνητική πολιτική και όχι βέβαια οι εργαζόμενοι, που αμείβονται ούτως ή άλλως με χαμηλούς μισθούς.

«Δοκιμάζουν τις αντοχές μας», λένε οι εργαζόμενοι αναφερόμενοι στη διοίκηση, υπενθυμίζοντας ότι ένα μεγάλο ποσοστό των καλλιτεχνών είναι «όμηροι» συμβάσεων ορισμένου χρόνου, αμείβονται με «τρεις κι εξήντα» και ζουν στην ανασφάλεια... Η Χορωδία της ΕΛΣ αποτελείται από περίπου 60 άτομα (οι 40 εργάζονται με συμβάσεις αορίστου χρόνου και οι 20 με ορισμένου χρόνου), με μισθούς περίπου 1.100 ευρώ. Ανάλογη είναι η κατάσταση και στο Μπαλέτο, όπου από τους 60 συνολικά χορευτές το 1/3 απασχολείται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Στους μονωδούς, από τους 18 συνολικά, οι μισοί είναι επίσης με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Οι ανάγκες των παραστάσεων συχνά απαιτούν διεύρυνση των συνόλων της ΕΛΣ, η οποία γίνεται με την πρόσληψη εκτάκτων για την κάθε παραγωγή. Για παράδειγμα, για τον «Πρωτομάστορα» η Λυρική πήρε 30 χορωδούς, πληρώνοντας 500 ευρώ την παράσταση. Για τις τέσσερις συνολικά παραστάσεις που δόθηκαν έλαβαν 2.000 ευρώ ο καθένας, μεικτά. Πόσο απασχολήθηκαν; Για ένα τρίμηνο και χωρίς συγκεκριμένο ωράριο... Για την «Τουραντό» που θ' ανεβεί τον Ιούνη στο «Ηρώδειο» (επίσης σε τέσσερις παραστάσεις) η ΕΛΣ έχει προσλάβει από το Φλεβάρη 40 έκτακτους χορωδούς. Πάλι με 500 ευρώ την παράσταση...

Για τους καλλιτέχνες που απασχολούνται στο θέατρο «Ακροπόλ», στη σκηνή οπερέτας της ΕΛΣ, είναι καθεστώς οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Με 7μηνες συμβάσεις απασχολούνται όλοι οι χορωδοί - 20 άτομα συνολικά - παρότι οι μισοί από αυτούς δουλεύουν συνεχώς στο θέατρο, επί 5-6 χρόνια (εκτός από την περσινή χρονιά που δε λειτούργησε η σκηνή). Με συμβάσεις ορισμένου χρόνου απασχολούνται και οι περισσότεροι από τους μονωδούς (μόνο τρεις από τους οκτώ συνολικά έχουν συμβάσεις αορίστου χρόνου). Αξίζει να σημειωθεί ότι οι χορωδοί που απασχολούνται στο «Ακροπόλ» έχουν διαφορετική σύμβαση από τους χορωδούς του «Ολύμπια», με χαμηλότερες αμοιβές, απολύσεις κάθε τέλος της καλλιτεχνικής σεζόν και μεγαλύτερη ανασφάλεια για το αν θα έχουν δουλειά την επόμενη χρονιά. Η ίδια σύμβαση, βέβαια, τους αντιμετωπίζει σαν τραγουδιστές διαφόρων ...ταχυτήτων, καθώς ορίζει ότι είναι στην κρίση του καλλιτεχνικού διευθυντή το πώς θ' αξιοποιηθεί ο κάθε χορωδός. Μπορεί, δηλαδή, να είναι στη διανομή ερμηνεύοντας ρόλο, χωρίς όμως γι' αυτό να πληρώνεται. Χαρακτηριστικό των οικονομικών απολαβών των χορωδών είναι το ότι ο μισθός για κάποιον με επτά χρόνια δουλειάς ανέρχεται στα 740 ευρώ! Είναι άνθρωποι με πολύχρονες μουσικές σπουδές και με συνεχή παρουσία στο θέατρο (το πρωί πρόβες, το βράδυ παράσταση), η οποία βέβαια δεν τους επιτρέπει ν' αναζητήσουν δεύτερη δουλειά προκειμένου να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο, όπως τους πρότεινε ο μεγαλοβιομήχανος Οδ. Κυριακόπουλος.

Αναφερόμενοι στην απαξίωση που καλλιεργείται απέναντι στους Ελληνες καλλιτέχνες, υπογραμμίζουν: «Δεν προωθείται το ελληνικό στοιχείο στις παραστάσεις. Δεν επιλέγονται οι Ελληνες καλλιτέχνες ως πρωταγωνιστές και γίνονται μετακλήσεις ξένων, συχνά αμφιβόλου ποιότητος. Η Λυρική δουλεύει με συμπεριφορά ατζέντη που μέσω γραφείων του εξωτερικού φέρνει σχεδόν εξ ολοκλήρου ξένες παραγωγές ή πληθώρα ξένων καλλιτεχνών σε πρωταγωνιστικούς ρόλους, ξοδεύοντας μεγάλα χρηματικά ποσά, και όχι σαν το μοναδικό λυρικό θέατρο του τόπου μας, που θα έπρεπε να δίνει τη δυνατότητα διεξόδου στο ντόπιο καλλιτεχνικό δυναμικό».

Πρόσφατο παράδειγμα ήταν το ανέβασμα της «Τόσκα», με τη συμμετοχή ξένων στη συντριπτική πλειοψηφία καλλιτεχνών και στις δύο μάλιστα διανομές. Να θυμηθούμε την πολυδάπανη χολιγουντιανής αισθητικής «Κάρμεν» που ανέβασε η Λυρική Σκηνή το περασμένο καλοκαίρι στο Ηρώδειο, με πληθώρα ξένων καλλιτεχνών και η οποία λέγεται ότι κόστισε 3 εκατ. ευρώ; Πόσο τελικά ήταν το κόστος της περίφημης «Κάρμεν» και γι' αυτό το σκάνδαλο ποιος ευθύνεται και ποιος πληρώνει; Οι εργαζόμενοι της Λυρικής που καλούνται να σφίξουν κι άλλο το ζωνάρι και όχι η διοίκηση και διεύθυνση της ΕΛΣ, που αποφάσισαν την παραγωγή - μαζί και η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ που τους διόρισε; Από τη μία είναι απλόχεροι στο να κατασπαταλούν εκατομμύρια ευρώ για μια παράσταση, ενώ από την άλλη τσιγκουνεύονται να δώσουν αξιοπρεπείς μισθολογικές αυξήσεις και τα επιδόματα πολυετιών των στους εργαζόμενους.

«Μήπως τελικά έχουν βάλει στόχο να μην υπάρχει ελληνικό στοιχείο στην ΕΛΣ μέχρις ότου φτάσουμε στη νέα κατάσταση, στο νέο θέατρο;» αναρωτιούνται πολλοί καλλιτέχνες. Στην προετοιμασία της νέας κατάστασης φαίνεται ότι εντάσσεται και το ότι ο ίδιος ο πρόεδρος της ΕΛΣ έχει εκφράσει την αντίθεσή του, όπως λένε οι εργαζόμενοι, στο να δημιουργηθεί Εσωτερικός Κανονισμός που να ορίζει τις οργανικές θέσεις των εργαζομένων στο θέατρο, λέγοντας ότι δεν εξυπηρετεί...

«Με δεδομένο ότι έχουμε ένα και μοναδικό λυρικό θέατρο, το οποίο όμως λειτουργεί με αυτό τον τρόπο, δεν υπάρχει διέξοδος για τους καλλιτέχνες, όχι μόνο για τους νεότερους αλλά και για καταξιωμένους», λέει μια χορωδός. «Τα ωδεία βγάζουν συνεχώς κόσμο. Κάνεις πολύχρονες σπουδές, κοπιάζεις, έχεις όνειρα... Ομως, πού να βρεις δουλειά; Πού να δεις να γίνονται πράξη όσα ονειρεύτηκες; Η Λυρική Σκηνή θα έπρεπε να είναι κυψέλη δημιουργίας, φυτώριο νέων καλλιτεχνών. Θα έπρεπε...».

Η διοίκηση της Λυρικής αλλιώς βλέπει τα πράγματα. Με πνεύμα ...επιχειρηματικότητας. «Ζητήσαμε από τον Στέφανο Λαζαρίδη (σ.σ. τον πρώην καλλιτεχνικό διευθυντή της ΕΛΣ) να μας δοθεί η δυνατότητα να κάνουμε κάποια επιπλέον πράγματα με μικρά καλλιτεχνικά σχήματα, όπως, π.χ., μια συναυλία», λέει ένας εργαζόμενος καλλιτέχνης. «Η απάντησή του μας προσγείωσε: "Φέρτε μου χορηγία με 10.000 ευρώ για κάθε συναυλία και κάντε την", είπε..».