Αντιμέτωπη με την κυβερνητική αδιαφορία βρίσκεται η μεγάλη πλειοψηφία του μισθοσυντήρητου ελληνικού λαού, και με το χειμώνα «προ των πυλών», προβληματίζεται για μια ακόμη φορά σχετικά με το «τι μέλλει γενέσθαι» με τις τιμές στα υγρά καύσιμα. Η πτώση θερμοκρασίας κινείται σε αντίστροφη κατεύθυνση από την αγανάκτηση των εργαζομένων, των ανέργων, των συνταξιούχων, που φέτος θα κληθούν να πληρώσουν διπλάσια ποσά για τη θέρμανση, αρκετά υψηλότερα για τη μεταφορά τους, ενώ οι πρόσφατες αυξήσεις κατά 3% στα τιμολόγια της ΔΕΗ και οι επικείμενες που ανακοινώθηκαν εμμέσως (πολυζωνικά τιμολόγια) δημιουργούν ένα «εκρηκτικό μείγμα» στις τσέπες των καταναλωτών. Είναι δεδομένο, και το καταγράφουμε με απόλυτη βεβαιότητα, ότι ο επερχόμενος χειμώνας θα είναι ο «βαρύτερος» για την πλειοψηφία του ελληνικού λαού.

Πέρα από τους γενικόλογους «αναθεματισμούς» για τη στάση της κυβέρνησης στο ζήτημα της κατακόρυφης αύξησης των υγρών καυσίμων και για πώς αντιμετωπίζει τη λαϊκή οργή, τα στοιχεία είναι υπέρ το δέον ενδεικτικά για το μέγεθος της οικονομικής ένδειας στην οποία οδηγείται η πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Αν και οι κινητοποιήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ευελπιστεί ότι θα τη «σκαπουλάρει» εξαιτίας της διεθνούς συγκυρίας πτώσης της ισοτιμίας του δολαρίου και του αργού πετρελαίου. Το τελευταίο δε διάστημα χρησιμοποιεί κατά κόρον την ιδιαιτέρως προσφιλή της τακτική, αυτή των «συμφωνιών κυρίων» με παράγοντες της αγοράς, καταφεύγοντας σε συναντήσεις επί συναντήσεων, με φορείς της αγοράς για τη δήθεν συγκράτηση των τιμών σε μια σειρά προϊόντα, με βασικό στόχο την παραπλάνηση του λαού. Βέβαια, το μη πέρασμα σημαντικών ανατιμήσεων (δεν το παραδέχονται επισήμως) σε πολλά προϊόντα από τους φορείς της αγοράς, δεν οφείλεται στη «φιλευσπλαχνία» των βιομηχάνων ή των ιδιοκτητών σούπερ μάρκετ, αλλά στην ισορροπία των σταθερών συμφερόντων τους.

Μπορεί τις δύο τελευταίες βδομάδες να σταμάτησε η «κούρσα» ανατιμήσεων των υγρών καυσίμων, το γεγονός όμως δεν αποτελεί μαρτυρία για τον εφησυχασμό των λαϊκών στρωμάτων που πλήττονται από τις πρωτοφανείς αυξήσεις. Ηδη το πετρέλαιο κίνησης έχει ξεπεράσει την τιμή της αμόλυβδης. Με βάση τις ενδεικτικές τιμές που ανακοινώνει το υπουργείο Ανάπτυξης, για το Λεκανοπέδιο Αττικής και το Νομό Θεσσαλονίκης η αμόλυβδη βενζίνη προβλέπεται να πωλείται στις 257 δραχμές και το πετρέλαιο κίνησης στις 261 δραχμές. Πριν ένα χρόνο, όταν άρχισαν οι μικρές ανατιμήσεις των καυσίμων, το ότι «το πετρέλαιο θα φτάσει την αμόλυβδη» χρησιμοποιούνταν ως ανέκδοτο... Να όμως που τώρα είναι πραγματικότητα.

Πιο συγκεκριμένα, οι τιμές των βενζινών σούπερ και αμόλυβδης μέσα σε 12 μήνες (Σεπτέμβρης 1999-2000) έχουν αυξηθεί κατά 56,3 και 56 δραχμές το λίτρο αντίστοιχα, ενώ από την 1/1/1999 μέχρι σήμερα οι αυξήσεις ανέρχονται σε 88,3 και 88,8 δραχμές ανά λίτρο. Η αύξηση σε ποσοστό στις βενζίνες σε 12 μήνες είναι 25% περίπου, δηλαδή 10 φορές μεγαλύτερη από την αύξηση που πήρε για το 2000 ένας μισθωτός. Το πετρέλαιο κίνησης, που όπως προαναφέραμε έχει ξεπεράσει την τιμή της αμόλυβδης και πωλείται στις 261 δραχμές, έχει καταγράψει το τελευταίο δωδεκάμηνο μία αύξηση της τάξης των 82 δραχμών, δηλαδή αύξηση σε ποσοστό 45%. Σε 20 μέρες που θα ξεκινήσει η χρήση του πετρελαίου θέρμανσης με βάση τις σημερινές εκτιμήσεις θα πωλείται στις 170 δραχμές περίπου δραχμές, δηλαδή 90 δραχμές ακριβότερα από πέρσι την ίδια περίοδο, ποσοστό αύξησης κατά 110%. Οι παραπάνω συγκρίσεις βασίζονται στις ενδεικτικές τιμές που ανακοινώνει το υπουργείο Ανάπτυξης και αφορούν το Λεκανοπέδιο Αττικής και το Νομό Θεσσαλονίκης.

Η διαμόρφωση των τιμών των υγρών καύσιμων είναι σύνθετη, ωστόσο αυτό που θα πρέπει να τονίσουμε είναι ότι στις 100 δραχμές που πληρώνουμε π.χ. για ένα λίτρο βενζίνης, οι 55 δραχμές είναι οι φόροι και οι υπόλοιπες 45 αποτελούν το κόστος αγοράς του αργού πετρελαίου από τα διυλιστήρια, το κόστος διύλισης, το ανάλογο κέρδος, η πώληση στις εταιρίες εμπορίας και το κέρδος και τέλος ο πρατηριούχος. Σήμερα έχει υπολογιστεί ότι με τις υφιστάμενες τιμές για τη βενζίνη σούπερ πληρώνουμε φόρο 114 δραχμές, για την αμόλυβδη 98 δραχμές, για τη σούπερ αμόλυβδη 108 δραχμές και για το πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης 83 δραχμές. Εκτός από τον Ειδικό Φόρο προστίθεται και ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ), ενώ αξιόλογη είναι η επιβάρυνση στην τιμή από τις Εταιρίες Εμπορίας και Διακίνησης Πετρελαιοειδών, των οποίων το κέρδος μπορεί να ανέρχεται ακόμα και στις 30 δραχμές το λίτρο.

Η κρίση το πετρελαίου «θύμισε» στην κυβέρνηση και το θέμα της ενεργειακής έντασης στη χώρα. Ετσι λοιπόν αποφάσισε να επιβαρύνει και τα τιμολόγια της ΔΕΗ, προκειμένου οι καταναλωτές, που δε θα μπορούν να πληρώνουν το πετρέλαιο θέρμανσης το χειμώνα, να μην μπορούν να χρησιμοποιούν για θέρμανση το ηλεκτρικό ρεύμα. Οι αυξήσεις στα τιμολόγια της ΔΕΗ που ισχύουν αναδρομικά από την 1η Σεπτέμβρη, θα ωχριούν μπροστά στις αυξήσεις που θα επιφέρει η εφαρμογή των «πολυζωνικών» τιμολογίων, που ανακοίνωσε πρόσφατα ο υπουργός Ανάπτυξης Ν. Χριστοδουλάκης, ο οποίος ευθαρσώς δήλωσε ότι το μέτρο λαμβάνεται «προκειμένου να αποφευχθούν οι αιχμές χειμερινής κατανάλωσης λόγω της χρήσης ηλεκτρικών συσκευών, πράγμα το οποίο μπορεί να αυξηθεί λόγω της αυξημένης τιμής του πετρελαίου. Κατά συνέπεια πιστεύω ότι η εισαγωγή πολυζωνικών τιμολογίων μπορεί να αντιμετωπίσει με πολύ ορθολογικό τρόπο αυτές τις αιχμές, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να δώσει ευκαιρία στα νοικοκυριά να έχουν πολύ οικονομικότερη χρήση του ηλεκτρικού ρεύματος»...

Οι προθέσεις της κυβέρνησης είναι σαφείς και η παραπάνω αναφορά του υπουργού Ανάπτυξης ότι «δίνεται η ευκαιρία στα νοικοκυριά να έχουν μια πολύ οικονομικότερη χρήση του ηλεκτρικού ρεύματος», προφανώς απευθύνεται σε αφελείς. Διότι, ως ώρες αιχμής θα χαρακτηρίζονται οι απογευματινές και οι πρώτες βραδινές που είναι ώρες όπου η μεγάλη πλειοψηφία των καταναλωτών βρίσκεται στα σπίτια της, με αποτέλεσμα η χρήση του ηλεκτρικού, για μαγείρεμα, πλύσιμο, θερμοσίφωνες, κ.ο.κ. να είναι εκτεταμένη. Εκείνες τις ώρες σύμφωνα με το «πολυζωνικό» τιμολόγιο, η τιμή της κιλοβατώρας θα είναι πολύ υψηλή, με «αντάλλαγμα» χαμηλότερη τιμή κιλοβατώρας μετά τα μεσάνυχτα, έως το πρωί. Υπό αυτές τις συνθήκες, αυτοί που θα έχουν οικονομικότερη χρήση του ηλεκτρικού ρεύματος, είναι προφανώς όσοι κάνουν τις δουλιές τους από τα μεσάνυχτα ως τα ξημερώματα. Αυτό εννοεί ξεκάθαρα η κυβέρνηση.

Δεν είναι μόνο οι εμφανείς αυξήσεις στα καύσιμα και στα τιμολόγια της ΔΕΗ που «καίνε» τους καταναλωτές. Με πρόσχημα τις ανατιμήσεις διεθνώς στις τιμές του πετρελαίου, αλλά και της ανόδου της ισοτιμίας του δολαρίου έναντι της δραχμής, αρκετοί μεγαλοσχήμονες και μη επιχειρηματίες βρήκαν την ευκαιρία να περάσουν στα «μουλωχτά» γενναίες ανατιμήσεις σε μια σειρά προϊόντα. Οι πιο εμφανής είναι η αύξηση της τιμής των τσιγάρων κατά 50 δραχμές, ενώ πολλά άλλα προϊόντα των σούπερ μάρκετ π.χ., όπου ο καταναλωτής δεν έχει τη δυνατότητα της εβδομαδιαίας σύγκρισης, έχουν αυξηθεί αισθητά. Σημαντικές ανατιμήσεις έχουν παρατηρηθεί και σε προϊόντα που σχετίζονται με το πετρέλαιο, όπως πλαστικά, χημικά, χρώματα, αρώματα, αλλά και σε προϊόντα εισαγωγής που γίνονται σε δολάρια (όσπρια, κονσέρβες, κατεψυγμένα τρόφιμα κλπ.).

Επισήμως, κανείς από τους φορείς της βιομηχανίας και αγοράς, ΣΕΒ (βιομήχανοι), ΕΣΕΕ (μεγαλέμποροι), ΣΕΣΜΕ (σούπερ μάρκετ) ΣΕΛΠΕ (λιανικό εμπόριο), δεν παραδέχεται ότι έχουν σημειωθεί σοβαρές αυξήσεις. Κοινή εκτίμηση όμως των προαναφερθέντων φορέων ότι δεν μπορούν να ελέγξουν τα μέλη τους καθώς και ότι «όποιος θέλει μπορεί να προχωρήσει σε ανατιμήσεις». «Παραφωνία» ίσως αποτελεί ο Σύνδεσμος Βιομηχάνων Βορείου Ελλάδος (ΣΒΒΕ), ο οποίος με προχτεσινή του ανακοίνωση σημειώνει ότι η συνολική επιβάρυνση της βιομηχανίας από την αύξηση του πετρελαίου είναι κατά 10-15% περίπου, το οποίο κόστος σύντομα θα μετακυληθεί στον τελικό καταναλωτή. Αξίζει να σημειωθεί ότι στα μέσα στης περασμένης βδομάδας, οι φαρμακοβιομήχανοι επισκέφτηκαν το υπουργείο Ανάπτυξης και απαίτησαν ανατίμηση των φαρμάκων κατά 25%.

Η συγκυριακή διεθνής μείωση των τιμών του αργού πετρελαίου και της πτώσης της ισοτιμίας του δολαρίου έναντι του Ευρώ και κατά συνέπεια της δραχμής, αποτέλεσε για την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ «πνοή ζωής», που μη θέλοντας να παρέμβει για την αποκλιμάκωση των τιμών στα καύσιμα, ευελπιστούσε σε μια διεθνή αποκλιμάκωση. Ομως παρά την όποια αποκλιμάκωση, οι τιμές έχουν διαμορφωθεί σε πολύ υψηλά επίπεδα και το ζητούμενο δεν είναι πλέον το να μείνουν σταθερές, αλλά να μειωθούν αισθητά. Οι εργαζόμενοι και τα πλατιά λαϊκά στρώματα της χώρας έχουν καταθέσει ρεαλιστικές και υλοποιήσιμες προτάσεις για τη μείωση των τιμών των καυσίμων. Το πρώτο που μπορεί να γίνει είναι να μειωθεί άμεσα ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης, που αυτή τη στιγμή ανέρχεται στο 55%. Να μειωθεί ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ). Να καταργηθεί ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης για το πετρέλαιο θέρμανσης. Να μειωθεί ο φόρος κατανάλωσης για τους αγρότες, να περιοριστούν τα υπερκέρδη των διυλιστηρίων και των εταιριών εμπορίας πετρελαιοειδών. Μόνο με τη λήψη τέτοιων μέτρων θα υπάρξει ουσιαστική αποκλιμάκωση των τιμών των καυσίμων.