Τις τελευταίες δέκα ημέρες, με επίκεντρο τη Ρωσία, υπήρξε στην κυριολεξία ένας πραγματικός «οργασμός» διακρατικών συναντήσεων κορυφής: Ευρασιατική Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), Οργάνωση του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (ΟΣΣΑ), Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης (ΟΣΣ), Συνάντηση των χωρών του BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα), αλλά και σημαντικές διμερείς συναντήσεις Ρωσίας και Κίνας.

Σαφώς και δεν έχουμε να κάνουμε με μια τυχαία συγκυρία εξελίξεων, αλλά για διεργασίες που εκφράζουν τις σύγχρονες τάσεις στο παγκόσμιο πολιτικό - οικονομικό «στερέωμα». Ποιες όμως είναι αυτές; Και πώς αποκαλύπτονται πίσω από τα στρογγυλά τραπέζια και τις μεγαλοπρεπείς αίθουσες των συναντήσεων;

Η παγκόσμια οικονομική κρίση, που χτύπησε πρώτα απ' όλα τις «μητροπόλεις» του καπιταλισμού, ενισχύει την τάση μεταβολής του συσχετισμού στην παγκόσμια αγορά. Μια τάση που κυριαρχεί σε όλη την τελευταία τετραετία και εκδηλώνεται με την υποχώρηση του μεριδίου των ΗΠΑ στο παγκόσμιο ΑΕΠ, την άνοδο της Κίνας, αλλά και τη σταδιακή βελτίωση της θέσης και άλλων δυνάμεων, όπως της Ρωσίας, της Ινδίας και της Βραζιλίας, ως μερίδια στο Παγκόσμιο Ακαθάριστο Προϊόν. Η συνάντηση λοιπόν αυτών των τεσσάρων δυνάμεων (BRIC), που, κατά γενική ομολογία, ακόμη ψάχνουν και δεν έχουν βρει τις κοινές «συνισταμένες» τους, είχε σκοπό να δηλώσει την ισχυρή παρουσία τους και τη διεκδίκηση ενός μεγαλύτερου ρόλου στις διεθνείς υποθέσεις.

Η αμφισβήτηση της αμερικάνικης κυριαρχίας έγινε ακόμη πιο φανερή στη συνάντηση της Οργάνωσης Συνεργασίας της Σαγκάης (ΟΣΣ), όπου ευθέως αναζητήθηκαν λύσεις, που θα βάλουν σταδιακά τέλος στον παγκόσμιο ρόλο του αμερικανικού δολαρίου.

Αυτή η τάση μεταβολής του παγκόσμιου συσχετισμού δύναμης σαφώς και σχετίζεται όχι μόνον με τις οικονομικές δυνατότητες, αλλά και την πολιτική και στρατιωτική ισχύ των χωρών. Κι όχι τυχαία, αφού οι αλλαγές οξύνουν τους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, που διεξάγονται με κάθε μέσο, ακόμη και με τον πόλεμο.

Ετσι, βλέπουμε τα τελευταία χρόνια να ενισχύεται ο ανταγωνισμός για τη στρατιωτική παρουσία και πολιτική επιρροή των διαφόρων ιμπεριαλιστικών κέντρων σε περιοχές όπως η Κεντρική Ασία, η Μέση Ανατολή, η Αφρική και η Λατινική Αμερική, ακόμη και η Αρκτική. Αυξάνονται οι στρατιωτικές δαπάνες, οι εξαγωγές όπλων, ο σχεδιασμός παραγωγής και εγκατάστασης νέων πυρηνικών όπλων.

Οπως έδειξε και το πρόσφατο βέτο της Ρωσίας, που έβαλε τέλος στην παρουσία των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ στον Καύκασο και η ανάλογη επιδίωξη ΗΠΑ - ΕΕ για το Κόσσοβο, το Διεθνές Δίκαιο, όπως το γνώρισαν οι λαοί στην περίοδο της ενεργητικής παρουσίας και δράσης του σοσιαλιστικού συστήματος στις διεθνείς υποθέσεις, δεν υπάρχει πλέον. Εχει υποκατασταθεί πλήρως από τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς. Ιδιαίτερα επικίνδυνη στρατηγική είναι αυτή των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων με την επίκληση του λεγόμενου «αυτοπροσδιορισμού» ως προσχήματος για την υποκίνηση μειονοτικών ζητημάτων και τη δημιουργία κρατών - προτεκτοράτων.

Σ' αυτές τις συνθήκες, αυξάνεται συνεχώς ο ρόλος και η ετοιμότητα της στρατιωτικής ισχύος της κάθε δύναμης. Καθόλου τυχαία λοιπόν η ΟΣΣΑ προχωρεί στην «αύξηση του στρατιωτικού δυναμικού», καθώς και στην εμβάθυνση της «στρατιωτικής οικοδόμησης του συνασπισμού» σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή, με τεράστιο πλούτο, αλλά και πολλά προβλήματα, όπως είναι η Κεντρική Ασία. Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατες δηλώσεις του Νικολάι Μπορντιουζά, Γενικού Γραμματέα της Οργάνωσης του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (ΟΣΣΑ), η νέα στρατιωτική δύναμη της ΟΣΣΑ θα δημιουργηθεί «για μεγάλο πόλεμο. Σε περίπτωση σοβαρής απειλής της εδαφικής ακεραιότητας και της κυριαρχίας» των χωρών της ΟΣΣΑ. Ενώ οι υπάρχουσες «δυνάμεις ταχείας επέμβασης» προβλέπεται να δράσουν σε μικρής έκτασης στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Η μεγάλη ενεργειακή συμφωνία 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που ανακοίνωσαν Ρωσία και Κίνα, ήταν ένα ακόμη «μήνυμα», που στάλθηκε από τη ρωσική ηγεσία, αυτή τη φορά τόσο προς τις ΗΠΑ, όσο και προς την ΕΕ, μετά την πρόσφατη «φτωχή συγκομιδή» της συνάντησης κορυφής Ρωσίας - ΕΕ για τα ενεργειακά ζητήματα στο Χαμπάροφσκ. Οι αγωγοί, που θα στρέψουν τις ρωσικές πηγές ενέργειας προς την Ανατολή (Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα κ.ά.) δεν είναι πλέον ένα σενάριο προς συζήτηση, αλλά ένα πραγματικό ενδεχόμενο, που μπαίνει σε εφαρμογή και το οποίο μπορεί μέσα σε λίγα χρόνια να δημιουργήσει νέα δεδομένα στην αγορά τόσο του πετρελαίου, όσο και του φυσικού αερίου. Η εξέλιξη αυτή μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες αναταράξεις και τριγμούς στο εσωτερικό της ίδιας της ΕΕ, αφού είναι γνωστό πως όχι όλες οι χώρες της ΕΕ έχουν το ίδιο ενδιαφέρον για την εμβάθυνση των σχέσεων του ευρωενωσιακού ιμπεριαλιστικού κέντρου της ΕΕ με την ολιγαρχική Ρωσία.

Οι παραπάνω εξελίξεις σαφώς και θα γίνουν αντικείμενο προσοχής από τις ΗΠΑ, που φαίνονται διαθέσιμες να επανεξετάσουν τη στρατηγική και τα σχέδιά τους σε μια σειρά περιοχές, ψάχνοντας για νέες συμμαχίες, που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν τα δικά τους συμφέροντα. Αλλωστε, και η Ουάσινγκτον επιδιώκει ανάλογη προώθηση των θέσεών της σε τέτοιες χώρες «κλειδιά» για τις εξελίξεις, όπως είναι η Ινδία, η Βραζιλία κ.ά.

Οι κινήσεις του ρωσικού «δικέφαλου», που τις τελευταίες μέρες μάλλον περισσότερο ενεργοποίησε την «ανατολική κεφαλή» του, δεν σημαίνουν καθόλου πως δε νοιάζεται και για την «δυτική» κατεύθυνση των συμμαχιών του. Μάλλον περισσότερο η όλη προσπάθεια της Μόσχας θύμιζε «επιθεώρηση των όπλων» πριν από μια μάχη. Και μια τέτοια διπλωματική «μάχη» θα είναι οι συνομιλίες κορυφής Ρωσίας - ΗΠΑ, που αναμένεται να πραγματοποιηθούν στις αρχές Ιούλη στη Μόσχα. Η ρωσική ηγεσία, έχοντας ανοίξει στις συνομιλίες με τις ΗΠΑ μια «ατζέντα» πολύ μεγάλη, από τις εμπορικές σχέσεις έως τα πυρηνικά όπλα, επιθεώρησε τα «όπλα», τα «ατού» της εξωτερικής πολιτικής της, που είναι οι συμμαχίες που έχει συνάψει και επιδιώκει να συνάψει. Η «επιθεώρηση» πήγε καλά, απομένει να δούμε και το αποτέλεσμα της «μάχης».