Επίθεση στα πνευματικά δικαιώματα, με στόχο το μονοπωλιακό «πλιάτσικο» στην ψηφιοποιημένη πολιτιστική κληρονομιά και στις άκρως κερδοφόρες και πολύπλευρες εφαρμογές της, ετοιμάζει η Ευρωπαϊκή Ενωση με «εργαλείο» και αφορμή την ευρωπαϊκή ψηφιακή βιβλιοθήκη «Europeana».

Η «Europeana» «ανέβηκε» στο διαδίκτυο το Νοέμβρη του 2008 και από τότε η ΕΕ είχε καταστήσει σαφείς τις προθέσεις της για εμπορευματική χρήση του κόμβου. Χτες η ΕΕ ανακοίνωσε ότι ξεκινά «δημόσια διαβούλευση» που θα ολοκληρωθεί στις 15/11, διότι, (σ.σ. οι υπογραμμίσεις δικές μας) «προκύπτει ότι η χορήγηση αδειών εκμετάλλευσης για υλικό που προστατεύεται με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην Ευρώπη εξακολουθεί να πραγματοποιείται σε πολύ κατακερματισμένο νομικό πλαίσιο (...)». Ετσι, η Επιτροπή «άνοιξε δημόσια συζήτηση γύρω από τα μελλοντικά προβλήματα της ψηφιακοποίησης των βιβλίων στην Ευρώπη: τις δυνατότητες συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και την ανάγκη μεταρρύθμισης του υπερβολικά κατακερματισμένου ευρωπαϊκού πλαισίου για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας(...)»!

Το κόστος λειτουργίας της «Europeana» (2,5 εκατ. ευρώ ετησίως) καλύπτεται μέχρι και το 2011 κατά 80% από κοινοτικό πρόγραμμα. Τα κράτη - μέλη και τα «πολιτιστικά ιδρύματα» συνεισφέρουν το υπόλοιπο. Εως το 2013, η ΕΕ θα δίνει 9 εκατ. ευρώ, μέσω του προγράμματος «ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας». Για το «μετά» η ΕΕ έχει απαντήσει ήδη από το καλοκαίρι του 2008 όταν «πρότεινε» στα κράτη - μέλη να «συνεργαστούν με τον ιδιωτικό τομέα».

Η «Europeana» διπλασίασε το μέγεθός της στα 4,6 εκατομμύρια ψηφιακοποιημένα βιβλία, χάρτες, φωτογραφίες, αποσπάσματα ταινιών και εφημερίδες. Ωστόσο, η αρμόδια Επίτροπος «ανησυχεί» επειδή ο κόμβος διαθέτει «μόνο το 5% του συνόλου των ψηφιακοποιημένων βιβλίων στην ΕΕ». Σχεδόν το μισό των ψηφιακοποιημένων έργων της «Europeana» προέρχονται από μία μόνο χώρα (σ.σ. Γαλλία με 47%, ακολουθεί η Γερμανία με 15,4%, ενώ η Ελλάδα συμμετέχει με 1,6%). Μεταξύ των νέων αποκτημάτων περιλαμβάνονται: Μια συλλογή από 70 παλαίτυπα βιβλία (τυπωμένα με τις παλαιότερες τεχνικές εκτύπωσης) της βιβλιοθήκης της Καταλονίας, μια έκδοση του 1572 του εθνικού έπους της Πορτογαλίας, καθώς και κινηματογραφημένες σκηνές του 1913 του Βερολίνου, από την Ενωση Ευρωπαϊκών Κινηματογραφικών Αρχείων.

Για «νομικούς λόγους», η «Europeana» δεν περιλαμβάνει εξαντλημένες εκδόσεις έργων (περίπου το 90% των βιβλίων των εθνικών βιβλιοθηκών της Ευρώπης), «ορφανά» έργα (που εκτιμώνται σε 10-20% των συλλογών με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας), «για τα οποία εξακολουθούν να ισχύουν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά δεν μπορεί να προσδιοριστεί ο συγγραφέας τους». Να σημειωθεί ότι η ΕΕ έχει αντικαταστήσει τον όρο «πνευματικό δικαίωμα» με τον όρο «πνευματική ιδιοκτησία». Διότι, ως γνωστόν, οι «ιδιοκτησίες» είναι εμπόρευμα...