Στο σκάκι δεν παίζει ρόλο μόνο η τεχνική κατάρτιση και το ταλέντο, αλλά και η ψυχολογία. Υπάρχει άποψη που λέει ότι πρέπει να παίζουμε με γνώμονα το τι υπάρχει στη σκακιέρα και όχι ποιον αντίπαλο έχουμε απέναντί μας. Αυτό είναι σωστό σε μεγάλο βαθμό.

Επιδίωξη του παραπάνω «ρητού» είναι να υπενθυμίζει σε πολλούς σκακιστές να μην υποτιμούν τον αντίπαλο, αλλά, από την άλλη μεριά, να μην καταλαμβάνονται από αδικαιολόγητο φόβο λόγω του ονόματός του.

Στο πνευματικό άθλημα των 64 τρετραγώνων, σχεδόν τα πάντα, είναι «ρευστά». Το ίδιο ισχύει και για τον παραπάνω κανόνα, που σε ορισμένες περιπτώσεις δεν έχει θέση στο παιχνίδι.

Στον τομέα «ψυχολογία», ο μεγαλύτερος δάσκαλος όλων των εποχών ήταν ο παγκόσμιος πρωταθλητής 1894-1921, Εμμανουήλ Λάσκερ. Γνωρίζοντας τις «ιδιαιτερότητες» και τις προτιμήσεις του αντιπάλου του, φρόντιζε να προσαρμόζει το παιχνίδι του ανάλογα, ώστε να φέρνει τον καθένα στα «νερά του».

Στην παρτίδα που θα δούμε παρακάτω, ο Λάσκερ ψυχολόγησε τις «φιλικές» διαθέσεις του Κουβανού Χοσέ Ραούλ Καπαμπλάνκα (1914 Πετρούπολη) ο οποίος επτά χρόνια αργότερα έμελλε να του πάρει τον παγκόσμιο τίτλο! Ο Κουβανός προηγούνταν και χρειαζόταν μια ισοπαλία για να εξασφαλίσει την 1η θέση. Ο Λάσκερ, όμως, δεν είχε πει την τελευταία λέξη και νίκησε τον τότε ανερχόμενο διεκδικητή.

1. ε4 ε5 2. Ιζ3 Ιγ6 3. Αβ5 α6 4. ΑΧΙ δΧΑ 5. δ4 6. Βδ4 Βδ4 7. Ιδ4 Αδ6 8. Ιγ3 Ιε7 9. 0-0 0-0 10. ζ4 Πε8 11. Ιβ3 ζ6 12. ζ5! β6 13. Αζ4 Αβ7 14. Αδ6 γδ6 15. Ιδ4! Παδ8 16. Ιε6 Πδ7 17. Παδ1 Ιγ8 18. Πζ2 β5 19. Πζδ2 Πδε7 20. β4 Ρζ7 21. α3 Αα8 22. Ρζ2 Πα7 23. η4 θ6 24. Πδ3, α5 25. θ4 αβ4 26. αβ4 Παε7 27. Ρζ3 Πη8 28. Ρζ4 η6 29. Πη3, η5+ 30. Ρζ3! Ιβ6 31. θη5 θη5 32. Πθ3 Πδ7 33. Ρη3! Ρε8 34. Πεθ1 Αβ7 35. ε5! δε5 36. Ιε4 Ιδ5 37. Ιγ5 Αγ8 38. Ιδ7 Αδ7 39. Πθ7 Πζ8 40. Πα1 Ρδ8 41. Πα8+ Αγ8 42. Ιγ5 και 1-0.