Το «πρόβλημα του 2000» έχει τις ρίζες του σε μια επιλογή για την καταγραφή της ημερομηνίας στη μνήμη των υπολογιστών που έγινε πριν δεκαετίες, όχι από μεμονωμένους προγραμματιστές, αλλά στην πράξη από το σύνολο του τότε κόσμου της Πληροφορικής. Η επιλογή αυτή έγινε για λόγους οικονομίας και αφορά το έτος το οποίο σημειωνόταν με τα δύο τελευταία ψηφία του τετραψήφιου αριθμού. Για παράδειγμα η 1η Απρίλη1995 σημειώνονταν ως 01-04-95 και όχι 01-04-1995.

Αναβάλλοντας το πρόβλημα για το μέλλον, προτιμήθηκε στις περισσότερες περιπτώσεις η οικονομικότερη σε χώρο αποθήκευση πληροφοριών, αλλά και σε χτυπήματα στο πληκτρολόγιο καταχώριση μόνο των δύο τελευταίων ψηφίων του έτους. Η καπιταλιστική αντίληψη και τάξη των πραγμάτων δεν τα πάει καλά με το σχεδιασμό και μάλιστα σε έναν ολόκληρο οικονομικό κλάδο, όπως ο κλάδος της Πληροφορικής (πολύ περισσότερο σε όλη την οικονομία, αφού σήμερα η Πληροφορική εμπλέκεται σε κάθε οικονομική δραστηριότητα). Ποιος θα ανάγκαζε λοιπόν τις πολυεθνικές να δουν μακροπρόθεσμα και να μην προτιμήσουν τη λύση που έδινε βραχυπρόθεσμα το μεγαλύτερο κέρδος;

Αλλά πέρα απ' αυτό, στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, όταν διαδόθηκε η χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, ήταν σαφές ότι όποιος αναφερόταν π.χ. στο έτος '75, εννοούσε 1975. Σαφές μόνο για τους ανθρώπους. Οι μηχανές (τουλάχιστον μέχρι σήμερα) δεν αντιλαμβάνονται την έννοια και το περιεχόμενο των πληροφοριών που διαχειρίζονται. Ετσι, στα προγράμματα έπρεπε να γίνεται μια υπόθεση: όπου υπάρχουν δύο ψηφία για το έτος, να θεωρείται ότι πρόκειται για έτος του 20ού αιώνα. Π.χ. το έτος 00 να λογίζεται ως 1900.

Με τον ερχομό του 2000 προέκυψε πια προς άμεση επίλυση το προφανές πρόβλημα: Το 00 τι θα πρέπει να σημαίνει τώρα; Αλλά και παραπέρα, το 01, το 02 κ.ο.κ. τι θα πρέπει να θεωρούνται: 1901 ή 2001, 1902 ή 2002; Αν τα προγράμματα των υπολογιστών παρέμεναν ως έχουν, τότε θα συνέχιζαν να ερμηνεύουν τα έτη αυτά ως έτη του 20ού αιώνα. Ετσι, ένα δάνειο που θα συναπτόταν την 3η Ιανουαρίου 2000 θα είχε σαν αποτέλεσμα, ένα μη προσαρμοσμένο πρόγραμμα, να υπολογίσει χρεώσεις τόκων ενός αιώνα, αφού θα ερμήνευε το έτος σαν 1900. Τα πράγματα θα μπορούσαν να εξελιχθούν χειρότερα με ένα μη προσαρμοσμένο σύστημα ελέγχου των πτήσεων, που τα μεσάνυχτα της 31ης Δεκέμβρη θα υπολόγιζε λάθος τους χρόνους διέλευσης των αεροπλάνων από τους αεροδιαδρόμους...

Το «πρόβλημα του 2000» δεν αφορά μόνο τα προγράμματα με τα οποία έρχεται σε επαφή ο τελικός χρήστης. Αφορά και τα ενδιάμεσα προγράμματα, ακόμα και τα εξαρτήματα υλικού (hardware) που έχουν ενσωματωμένα προγράμματα, όπως το BIOS των προσωπικών υπολογιστών. Μερικές φορές η επίλυση του «προβλήματος του 2000» απαιτεί ή είναι πιο συμφέρουσα με αντικατάσταση προγραμμάτων, εξαρτημάτων υπολογιστών ή και ολόκληρων υπολογιστών. Γι' αυτό πιο σωστό είναι να μιλάμε για αντιμετώπιση του «προβλήματος του 2000» σε επίπεδο συστημάτων.

Μέτρα για το «πρόβλημα του 2000» παίρνονται σε άλλες χώρες ήδη από το 1995. Στη χώρα μας, οι σχετικές διαδικασίες άργησαν να αρχίσουν, τόσο στον ιδιωτικό τομέα, όσο και στον κρατικό. Είναι αλήθεια, ότι επειδή η εισαγωγή της πληροφορικής στην οικονομική ζωή της Ελλάδας έγινε πιο αργά απ' ό,τι σε χώρες όπως οι ΗΠΑ ή οι χώρες του Διευθυντηρίου των Βρυξελλών, πολλά από τα συστήματά μας είναι σχετικά καινούρια και συνήθως έχουν λυμένο το πρόβλημα από κατασκευής, τουλάχιστον όταν λειτουργούν μεμονωμένα. Ωστόσο, αν το πρόβλημα λύθηκε και όταν λειτουργούν μαζί, αλλά και στα παλαιότερα συστήματα θα το δούμε σε μερικές μέρες.

Το «πρόβλημα του 2000» λαθεμένα ονομάζεται -ακόμα και από επίσημα χείλη- ως «ιός του 2000». Πρέπει να είναι σαφές ότι δεν έχει καμία σχέση με εκείνα τα προγράμματα που ονομάζονται ιοί και «μολύνουν» το λογισμικό των Η/Υ, καταστρέφοντας συχνά τα εγκατεστημένα προγράμματα και τα αποθηκευμένα δεδομένα. Το γιατί επιλέχθηκε από επίσημα χείλη αυτή η διαστρέβλωση έχει μάλλον να κάνει με λόγους πολιτικής και ψυχολογίας. Ελπίζουν, ίσως, ότι έτσι θα τρομοκρατήσουν καλύτερα τον κόσμο, άλλον για να πάρει τα απαραίτητα μέτρα αναβάθμισης των συστημάτων πληροφορικής που χρησιμοποιεί (π.χ. επαγγελματίες, μικρομεσαίοι), άλλον για να απέχει από δραστηριότητες στις οποίες ενδέχεται να εκδηλωθεί το «πρόβλημα του 2000» και άλλον απλώς για να του προσφέρουν ένα ακόμα θέμα με το οποίο μπορεί να αποπροσανατολίζεται. Ο όρος «ιός του 2000» «χτυπάει» στο αυτί πιο δυνατά από τον όρο «πρόβλημα του 2000»...

Το «πρόβλημα του 2000» είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση που αν οι αρμόδιοι για την επίλυσή του δεν έχουν πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα, μπορεί να σημαδέψει την αλλαγή αυτού του αιώνα. Δεν υπάρχει λόγος πανικού, αλλά ούτε και αδιαφορίας.