Πριν ακόμη εμφανιστούν τα πρώτα αστικά κέντρα στη Μεσοποταμία γύρω στο 4500 π.Χ., ένας αξιοθαύμαστος πολιτισμός με ιδιαίτερα προηγμένη τεχνολογία και σύνθετα συστήματα συμβολικής αναπαράστασης είχαν αναπτυχθεί στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης. Μετά από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια νομαδικής ζωής οι άνθρωποι άρχισαν να κατοικούν σε μόνιμους οικισμούς και να αναπτύσσουν νέες τεχνικές δεξιότητες και τρόπους κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Κατά την 5η χιλιετία π.Χ., οι νεολιθικοί πολιτισμοί των Βαλκανίων ήταν από τους πιο προηγμένους της εποχής - με πυκνοκατοικημένους οικισμούς, έντονη κοινωνική διαστρωμάτωση, εντυπωσιακές θρησκευτικές τελετές, σύνθετα δίκτυα ανταλλαγών και σημαντικές κατακτήσεις στον τομέα της μεταλλουργίας...

Τη ζωή στα Βαλκάνια, κατά τη νεολιθική εποχή, επιχειρεί να φωτίσει η έκθεση «Το ξεχασμένο παρελθόν της Ευρώπης - Η κοιλάδα του Δούναβη 5000-3500 π.Χ.», που φιλοξενείται (έως 10/1/2011) στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Βασικό θέμα της παρουσίασης είναι οι σημαντικοί πολιτισμοί που αναπτύχθηκαν στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης κατά την 5η και 4η χιλιετία π.Χ. Μέσα από 200 και πλέον εκθέματα, που προέρχονται από 22 μουσεία της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και της Μολδαβίας, αναδεικνύονται πτυχές της καθημερινής ζωής και της κοινωνικής οργάνωσης, της προηγμένης τεχνολογίας της περιόδου και της ιδεολογίας του νεολιθικού ανθρώπου. Η έκθεση καταπιάνεται ουσιαστικά με τις ομοιότητες και τις διαφορές όσων ζούσαν την περίοδο αυτή στον ελληνικό και βαλκανικό χώρο, με στόχο την παρουσίαση των επιτευγμάτων των ανθρώπων που έζησαν για περίπου 1.500 χρόνια στις παραδουνάβιες περιοχές.

Μεταξύ των εκθεμάτων περιλαμβάνονται εντυπωσιακά ανθρωπόμορφα και ζωόμορφα ειδώλια, που θυμίζουν έργα μοντέρνας τέχνης, ομοιώματα σπιτιών της περιόδου, μερικά από τα πρωιμότερα χάλκινα και χρυσά αντικείμενα που έχουν βρεθεί σε ευρωπαϊκό έδαφος, εξαίρετης ποιότητας κεραμική, αντικείμενα από οστό, όστρεο κ.τ.λ. Ξεχωριστή θέση έχουν τα περίφημα χρυσά κοσμήματα από το νεκροταφείο της Βάρνας, τα οποία αποτελούν τον πρωιμότερο γνωστό «θησαυρό» χρυσών αντικειμένων στον κόσμο.

Παράλληλα με την έκθεση αυτή, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, οργανώνει μια συνοπτική παρουσίαση 90 αντικειμένων από ελληνικές νεολιθικές θέσεις για συγκριτικούς λόγους. Μέσα από την παρουσίαση αυτή αναδεικνύονται οι στενές σχέσεις της Ελλάδας με τα υπόλοιπα Βαλκάνια, αλλά και οι ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν τον ελλαδικό χώρο τη συγκεκριμένη περίοδο. Δίνεται έτσι η δυνατότητα να μελετηθεί η Ελλάδα μέσα στο ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο των Βαλκανίων και να κατανοηθεί η σχέση της με γενικότερα φαινόμενα της 5ης και 4ης χιλιετία π.Χ. που οδήγησαν στην ακμή, αλλά και την παρακμή των νεολιθικών πολιτισμών της ΝΑ Ευρώπης.