Αξιοσημείωτο είναι το Μνημόνιο του τουρισμού που προβλέπει κοινά τουριστικά πακέτα για την προσέλκυση τουριστών από την Κίνα και άλλες χώρες, συνεργασία στον τομέα πολιτιστικού τουρισμού, της προστασίας μνημείων κ.λπ. Ηδη σημαντικοί Tour Operators και μεγάλοι όμιλοι (Hilton, Starwood) αντιμετωπίζουν τις δυο χώρες ως ενιαίο προορισμό. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι εφοπλιστικοί όμιλοι της κρουαζιέρας.

Υπογράφηκαν ακόμα Μνημόνιο προθέσεων για την ανάπτυξη των σιδηροδρομικών και συνδυασμένων μεταφορών, Μνημόνιο για την προώθηση ΑΞΕ, Μνημόνιο κατανόησης σε θέματα τυποποίησης, Μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών και της Ενωσης Τουρκικών Τραπεζών, Μνημόνιο για την προστασία του περιβάλλοντος με αναφορές στη διαχείριση των νερών του Εβρου, στην προστασία της βιοποικιλότητας και στην έρευνα για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στα δασικά συστήματα.

Ωστόσο, η σημαντικότερη εξέλιξη αφορά τη συμφωνία της ελληνικής κυβέρνησης στη σύσταση Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ των δύο κυβερνήσεων που αντικειμενικά δρομολογεί το διάλογο εφ' όλης της ύλης στα κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο.

Η πολλαπλή γεωστρατηγική σημασία του Αιγαίου δεν εξαντλείται στο ζήτημα του στρατιωτικού ελέγχου και στα πιθανά πλούσια πετρελαϊκά κοιτάσματά του. Το Αιγαίο αποτελεί κρίσιμο κρίκο της αλυσίδας Βαλκάνια - Αν. Μεσόγειος - Μέση Ανατολή, τόσο στο σκέλος του ελέγχου των θαλασσίων μεταφορών εμπορευμάτων όσο και των δρόμων μεταφοράς ενέργειας. Η προωθούμενη νέα δομή του NATO λαμβάνει υπόψη όλους τους προαναφερόμενους παράγοντες και επιβάλλει την αντιμετώπιση του Αιγαίου ως ενιαίου επιχειρησιακού χώρου.

Ο Τ. Ερντογάν, και από την Αθήνα, επανέλαβε με σταθερότητα ότι διατηρείται το Casus Beli, αν η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα σύμφωνα με τη διεθνή σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας. Ζήτησε στην ουσία εγκαθίδρυση ειδικού καθεστώτος για τον εναέριο χώρο των ελληνικών νησιών και πολυμερή διάσκεψη για το Κυπριακό, στην κατεύθυνση επικύρωσης κάποιας παραλλαγής του «Σχεδίου Ανάν». Ζήτησε, επίσης, εκλογή της θρησκευτικής ηγεσίας της μειονότητας στη Θράκη.

Οι πρώτες συμφωνίες περιορίστηκαν στην κατάργηση θεώρησης εισόδου στους κατόχους τουρκικών υπηρεσιακών διαβατηρίων (περίπου 600.000) και στη διακήρυξη για θέματα παράνομης μετανάστευσης στο πλαίσιο της κατασταλτικής πολιτικής κατά των μεταναστών.

Η αυξανόμενη διαχειριστική δυσκολία της αστικής τάξης και η πιθανότητα μιας παρατεταμένης κρίσης σε ΕΕ και ΗΠΑ βοηθά να ξεδιπλώσουμε τη στρατηγική αντιπαράθεση. Γίνεται όλο και πιο ορατό ότι η εργατική τάξη πληρώνει την κρίση με την απαξίωση μεταβλητού κεφαλαίου, καθώς και το αδιέξοδο των δύο αστικών διαχειριστικών λύσεων (επεκτατικής - περιοριστικής πολιτικής που προσπαθούν να ελέγξουν την έκταση απαξίωσης κεφαλαίου και την κατανομή της για το κεφάλαιο που έχει συγκεντρωθεί στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ενώ ακόμα δεν έχει γίνει παντού μεγάλη απαξίωση κεφαλαίων στη μορφή εμπορευμάτων.

Στην Ελλάδα, πρέπει να προβάλλουμε επιθετικά την κριτική μας σχετικά με το «μονόδρομο της ΕΕ», συνδυασμένη με τη θέση μας για την ανάγκη κοινωνικοποίησης όλων των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής. Σε αυτήν τη βάση να αναδείξουμε τα προβλήματα και την αρνητική προοπτική σημαντικών κλάδων της μεταποίησης (π.χ. κλωστοϋφαντουργία, ναυπηγεία). Παράλληλα, μπορούμε τώρα πιο πειστικά να φωτίσουμε την επερχόμενη επιδείνωση της κατάστασης της εργατικής τάξης και του λαού, με την αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης, θυσίες χωρίς ημερομηνία λήξης, διόγκωση της ανεργίας. Πρόκειται για μαύρο μέλλον διαρκείας, τόσο στη φάση βαθέματος της κρίσης (η οποία θα ξεπεράσει το -5% το 2010, με ανεργία μεγαλύτερη του 15%) όσο και στη συνέχεια μιας αναιμικής ανάκαμψης που θα προετοιμάσει την εκδήλωση της επόμενης κρίσης.

Αντικειμενικά, θα συγκρούονται δύο τάσεις. Από τη μια, η τάση εκτόνωσης της λαϊκής δυσαρέσκειας προς την αντικατάσταση του φθαρμένου μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος με ένα νέο, όπου θα είναι πιο υποβαθμισμένη η παρουσία του ΚΚΕ και θα ισχυροποιείται η νέα οπορτουνιστική γραμμή (στάση πληρωμών - πιθανή έξοδο από την Ευρωζώνη και αλλαγή ιμπεριαλιστικής συμμαχίας). Σε αυτήν την κατεύθυνση εκδηλώνεται σήμερα πολύμορφη προληπτική επιχείρηση της αστικής εξουσίας για να παρεμποδίσει τη συσπείρωση ευρύτερων εργατικών και λαϊκών δυνάμεων με τo ΚΚΕ (π.χ. αναμόρφωση του πολιτικού συστήματος, στήριξη αναδιατάξεων στο οπορτουνιστικό ρεύμα). Από την άλλη, η τάση να κερδίζει η γραμμή της οργάνωσης και πάλης για σύγκρουση - ρήγμα στο επίπεδο της εξουσίας. Σε αυτήν τη γραμμή η διαπάλη θα κριθεί μέσα στο κίνημα, στα σωματεία, στην οργάνωση κατά τόπο εργασίας, που είναι το ζητούμενο. Ταυτόχρονα, είναι και ζήτημα ιδεολογικοπολιτικής ζύμωσης και αξιοποίηση της συγκυρίας για την ανάδειξη της υπεροχής της πρότασης του ΚΚΕ.

Πιο πειστικά μπορούμε να αναδείξουμε, για παράδειγμα, ότι η κοινωνική - κρατική ιδιοκτησία στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, με κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό και πρόγραμμα, εργατικό έλεγχο και λαϊκή συμμετοχή, μπορεί:

• Να αξιοποιήσει τo σύνολο των εγχώριων ενεργειακών πηγών (λιγνίτη, ανεξερεύνητων κοιτασμάτων πετρελαίου, αιολικής και ηλιακής ενέργειας, γεωθερμίας) προς όφελος της κοινωνικής ευημερίας.
• Να αναπτύξει τη ναυπηγική βιομηχανία, με βάση τις μεγάλες ανάγκες των θαλάσσιων μεταφορών και την υπεράσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων (πολεμικό ναυτικό).
• Να δώσει ώθηση στη συνδυασμένη ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής με βασικούς κλάδους της εγχώριας μεταποίησης (π.χ. τρόφιμα - ποτά, κλωστοϋφαντουργία, ένδυση).

Αντίστοιχα, η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων πρέπει επίσης να αναδειχτεί ως ευκαιρία για το λαϊκό κίνημα και όχι μόνο απ' τη σκοπιά του κινδύνου εγκλωβισμού στο ψευτοδίλημμα επιλογής του καλύτερου ιμπεριαλιστικού κέντρου. Η όξυνση αυτή, ιδιαίτερα στο εσωτερικό της ΕΕ, αυξάνει τις δυνατότητες να προβάλουμε το δρόμο της αποδέσμευσης με λαϊκή εξουσία.

Ιδιαίτερη σημασία στην προσπάθεια οργάνωσης της πάλης από τα κάτω έχει η προβολή του ριζοσπαστικού πλαισίου πάλης αντιπαραθετικά στην κυβερνητική προπαγάνδα περί κινδύνου χρεοκοπίας και στην οπορτουνιστική γραμμή διαφορετικής διαχείρισης του χρέους, από την οποία δήθεν μπορεί να προκύψει μικρότερη απώλεια για την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Η μικρότερη απώλεια είναι ζήτημα πάλης και μάλιστα ενταγμένης σε γραμμή συνολικής σύγκρουσης με το κεφάλαιο και την εξουσία του και όχι ζήτημα αστικής διαχείρισης από την «Αριστερά». Η επιμονή μας ότι έχουν ωριμάσει οι υλικές προϋποθέσεις για να ικανοποιηθούν βασικά δικαιώματα (π.χ. πλήρη σταθερή εργασία, δημόσια δωρεάν Υγεία) είναι ζήτημα - κλειδί, για να μη νομιμοποιηθεί στη λαϊκή συνείδηση σαν αναγκαία η κυβερνητική πολιτική, για να βαθύνει ο αντικαπιταλιστικός χαρακτήρας της πάλης του λαϊκού κινήματος, ζήτημα που θα απαιτήσει σκληρό μακρόχρονο αγώνα, ετοιμότητα, κλιμάκωση και επιμονή.

* Το άρθρο βασίζεται σε κείμενο του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ (Μάης 2010)