Στα χρόνια μας, δηλαδή στην εποχή των ηλεκτρονικών υπολογιστών, αλλά και από 20 χρόνια πριν, που έχει αναπτυχθεί η σκακιστική βιβλιογραφία, τίθεται το ερώτημα: αρκεί μόνο η απομνημόνευση και η χρονοβόρα μελέτη της θεωρίας των ανοιγμάτων, ή χρειάζονται και άλλα στοιχεία για να φτάσεις στην επιτυχία;

Εμπειροι σκακιστές προκειμένου να αντιμετωπίσουν θεωρητικούς και με μεγάλη μνημονική δύναμη σκακιστές, χρησιμοποιούν τη μέθοδο του αιφνιδιασμού, παίζοντας συχνά και ξεχασμένα ανοίγματα ή δευτερεύουσες βαριάντες, προκειμένου να τους βγάλουν από τα γνωστά θεωρητικά μονοπάτια. Αυτό πρέπει να γίνει πολύ γρήγορα και με βίαιο (αγωνιστικά) τρόπο.

Επίσης, αν δε γνωρίζει κανείς εξίσου καλά με τον αντίπαλό του όλη τη βιβλιογραφία, πρέπει να έχει προετοιμαστεί ψυχολογικά και να μπει σε μια δύσκολη και σκληρή μάχη. Αυτοί είναι μερικοί τρόποι δράσης που διαλέγουν ακόμα και ισχυροί παίκτες, για να αντιμετωπίσουν έναν άριστα θεωρητικά προπαρασκευασμένο παίκτη.

Μια τέτοια τακτική χρησιμοποίησε ο μαύρος στην παρακάτω θέση, (βλέπε διάγραμμα κειμένου), η οποία προέκυψε από το γνωστό «Βόλγα Γκαμπί», μια άμυνα που για τα μαύρα θεωρείται κάπως κατώτερη, αλλά συχνά αιφνιδιάζει τους καλά θεωρητικά καταρτισμένους παίκτες.

Τα λευκά βρίσκονται σε πολύ δύσκολη θέση μετά την 18η κίνηση, αφού τα μαύρα έχουν αποκτήσει ζωτικό χώρο, ελέγχουν το κέντρο και οι δύο αξιωματικοί κυριαρχούν στη σκακιέρα. Τα μαύρα συνεχίζουν με 18... Ιζ2 19. Ρζ2 ε4 20. Αε2 Πζ8 21. Πθδ1 εζ3 22. Αζ3 Ιε5 23. Αγ5 Παε8 24. Ρη1 Αζ3 25. ηζ3 Ιζ3 26. Ρη2 Αγ5 27. Ιγ5 Πε2 28. Ρη3 Ιδ2 29. θ3 Πζ3+ 30. Ρη4 Πη2+ και ακολουθεί ματ 0-1.