Πέμπτη 23 Αυγούστου 2012
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 18
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
ΓΙΟΖΕΦ ΦΟΝ ΣΤΕΡΝΜΠΕΡΓΚ
«Shanghai Express»

Επανέκδοση μιας σημαντικής ταινίας του φον Στέρνμπεργκ. «Υψηλό σινεμά μπαρόκ» χαρακτηρίζεται το «ΣΑΝΓΚΑΗ ΕΞΠΡΕΣ» που εγκαινιάζει την πιο εύφορη ίσως περίοδο της δημιουργικότητας του σπουδαίου σκηνοθέτη και λειτουργεί σαν αποδεικτικό στοιχείο της χρυσής εποχής του Χόλιγουντ. Το γερμανικό καλλιτεχνικό δίδυμο Μαρλένε Ντίτριχ / Γιόζεφ φον Στέρνμπεργκ, μετά την εξαιρετική επιτυχία της ταινίας τους «ΓΑΛΑΖΙΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ», έρχεται μαζί στην Αμερική για την εμπορικότερη μάλλον κοινή τους επιτυχία. Ο φον Στέρνμπεργκ, ως μαιτρ της τέχνης της απόδοσης του περιβάλλοντα χώρου με τρόπο ώστε να τονίζεται και από τα πιο ανεπαίσθητα συναισθήματα, δημιουργεί εξολοκλήρου στο στούντιο - με ποιητική άδεια - την εικόνα του της σύγχρονης Κίνας. Αυτό που χαρακτηρίζει την τέχνη του φον Στέρνμπεργκ είναι ο τρόπος που εστιάζει στο στυλ, θέτοντάς το, αυτό καθαυτό, στο επίκεντρο της προσοχής.

Γεννημένος στην Βιέννη το 1894 ο Γιόνας Στερν, άρχισε τη λαμπρή του καριέρα στην Αμερική κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, γυρίζοντας ταινίες εκπαιδευτικές και προσηλυτιστικές στο σώμα του αμερικάνικου στρατού. Το πρώτο του φιλμ μυθοπλασίας «THE SALVATION HUNTERS» το γύρισε το 1925, ακολουθώντας τις αρχές του γερμανικού κινηματογράφου «δωματίου» (Kammerspiel) και βαθύτατα επηρεασμένος από τον ψυχολογικό νατουραλισμό του συμπατριώτη του Εριχ φον Στρόχαϊμ. Ο σκηνοθέτης, είχε εν τω μεταξύ προλάβει να μεταλλάξει το όνομά του, στο ενδεικτικό αριστοκρατικής καταγωγής, Γιόζεφ φον Στέρνμπεργκ. Παράλληλα η φήμη του, σαν εξαιρετικού δημιουργού - ιδιαίτερα μετά τη συναρπαστική επιτυχία της πρώτης ομιλούσας γερμανικής του ταινίας «Ο ΓΑΛΑΖΙΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ» - δεν άργησε να εξαπλωθεί και να λάβει τεράστιες διαστάσεις, τόσο, που το όνομα του σκηνοθέτη να αναγράφεται στις πελώριες διαφημίσεις έξω από τις κινηματογραφικές αίθουσες, δίπλα στον τίτλο της ταινίας. Σπανιότατη πρακτική για την Αμερική... Ο φον Στέρνμπεργκ μάλιστα, κατόρθωσε να αναφέρεται μαζί με τον Σεργκέι Αϊζενστάιν, σαν ένας από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες της εποχής...

Η ταινία χωρίς άλλο είναι από τις υποβλητικότερες, σε οπτικό επίπεδο, που ο σκηνοθέτης έκανε ποτέ. Καταγράφει το πώς λειτουργεί η αλληλεπίδραση σε μια ομάδα ταξιδιωτών που βρίσκονται σε ένα τρένο εξπρές που κατευθύνεται από το Πεκίνο προς την Σανγκάη, στις αρχές της δεκαετίας του '30, σε μια περίοδο που στην Κίνα, σαν πεδίο σκληρού ανταγωνισμού μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων, βρίσκονται σε εξέλιξη εμφύλιες διαμάχες. Το τρένο λειτουργεί ως δισυπόστατο προσκήνιο, τόσο της πλοκής της αντιπαράθεσης ανάμεσα στους αντιμαχόμενους κυβερνητικούς και εξεγερμένους όσο και σαν χώρος αποκάλυψης μιας ερωτικής ιστορίας. Η ταινία εστιάζει σε μια σαγηνευτική πόρνη - το γυναικείο αρχέτυπο - την Σάνγκαη Λίλυ (που υποδύεται η Μαρλένε Ντίτριχ) και τον πρώην εραστή της, έναν παγερό αξιωματικό του βρετανικού στρατού, χαρακτήρα που ερμηνεύει ο Κλάιβ Μπρουκ.

Η ταινία είναι ένα μελόδραμα απογοήτευσης και επιθυμίας όπου η σκηνογραφία, αυτή καθαυτή, ανάγεται σε αμιγές θέμα. Με υπνωτική φωτογραφία που παίζει με τις φωτοσκιάσεις και το κιαροσκούρο, με την απίστευτα εξωτικά ενδυματολογική δουλειά και με έναν πολυτελή σχεδιασμό παραγωγής, ο φον Στέρνμπεργκ δημιούργησε μια μυθολογική Κίνα όπου η έννοια του «νεκρού χώρου» είναι εικονικά απούσα. Η σεκάνς που ανοίγει την ταινία, όταν το τρένο αφήνει τον χαοτικά καλυμμένο από σημαίες και λάβαρα σιδηροδρομικό σταθμό του Πεκίνου, όπως οι ποιητικού χαρακτήρα «συναντήσεις» ανάμεσα στην Ντίτριχ και τον Μπρουκ και τέλος, τα μακράς διάρκειας πλάνα από το πλάι και κάτω από τους καφασωτούς διαδρόμους των οχημάτων - τα πάντα εξ ολοκλήρου κατασκευασμένα στο στούντιο - δίνουν την αίσθηση ενός οπτικού κορεσμού, αίσθηση πολύ σπάνια, εκτός των πλαισίων του γερμανικού εξπρεσιονισμού, ή, το έργο του Σεργκέι Αϊζενστάιν...

Παίζουν: Μαρλένε Ντίτριχ, Κλάιβ Μπρουκ, Αννα Μέι Γουόνγκ, Γουόρνερ Ολαντ, κ.ά.

Παραγωγή: ΗΠΑ (1932).


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ