Προεδρικά διατάγματα, νόμοι, κοινοτικές οδηγίες, συνθέτουν το νομοθετικό πλαίσιο - ικανοποιητικό σε ένα βαθμό, αλλά και με πολλές δυσάρεστες πλευρές σε ορισμένα σημεία - για την εφαρμογή μέτρων υγιεινής και ασφάλειας στους χώρους εργασίας, για την πρόληψη εργατικών ατυχημάτων. Αυτό το πλαίσιο «ανεμίζει» η κυβέρνηση και διατείνεται πως έχει κάνει το καθήκον της. Ενα νομοθετικό πλαίσιο που με δική της ευθύνη, δυστυχώς δεν εφαρμόζεται, δημιουργώντας μια δραματική και επικίνδυνη κατάσταση σε γιαπιά, εργοστάσια, στους χώρους δουλιάς συνολικά. Αν και δεν καταγράφουν συνολικά το πρόβλημα, ωστόσο και μόνα τους, τα επίσημα στοιχεία του ΙΚΑ είναι αποκαλυπτικά. Το '97 - με βάση τα τελευταία επεξεργασμένα στοιχεία του ΙΚΑ - 80 εργαζόμενοι σκοτώθηκαν σε εργατικά δυστυχήματα, ενώ συνολικά τα εργατικά ατυχήματα την ίδια χρονιά (θανατηφόρα και μη) ανήρθαν στο τρομακτικό αριθμό των 20.046. Κάθε εργάσιμη μέρα δηλαδή συμβαίνουν 66,82 εργατικά ατυχήματα. Κάθε τέσσερις μέρες περίπου έχουμε και ένα νεκρό εργάτη! Κι αυτή είναι μόνο η «αφετηρία» των υπολογισμών!

Το αίμα των εργατών ρέει άφθονο. Σε αυτό έχει συμβάλλει καθοριστικά με τη στάση της και την πολιτική της, η κυβέρνηση. Η ένταξη των Επιθεωρήσεων Εργασίας και των ΚΕΠΕΚ στις νομαρχίες και η πλήρης διάλυσή τους, η απουσία δηλαδή οποιουδήποτε ελέγχου τροφοδότησε στο έπακρο την ασυδοσία των εργοδοτών. Το πολυδιαφημιζόμενο Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ) που θεσμοθετήθηκε με το νόμο 2639/'98 και εμφανίστηκε σαν το «φάρμακο δια πάσα νόσο», πέρα από τις εγγενείς - από τις ιδρυτικές διατάξεις -αδυναμίες του, επιπλέον έχει μείνει ουσιαστικά στα χαρτιά. Προβλέπεται ότι θα στελεχωθεί από 1.300 υπαλλήλους, όμως μέχρι σήμερα έχουν ενταχθεί σε αυτό μόλις 350 υπάλληλοι, που καλούνται να ελέγξουν χιλιάδες επιχειρήσεις σε όλη τη χώρα. Το κόστος επικαλείται η κυβέρνηση για αυτό, ενώ υπουργός και υφυπουργός Εργασίας όταν μπαίνει το ζήτημα από συνδικάτα, αρκούνται στο να μοιράζουν υποσχέσεις πως ... θα επανδρωθεί.

Ο αντεργατικός νόμος 2639/'98, ο οποίος προωθεί τις ελαστικές μορφές εργασίας και χτυπά το 8ωρο, με το αρνητικό περιβάλλον που έχει δημιουργήσει, συμβάλλει επίσης σημαντικά στο να μακραίνει συνεχώς η λίστα αίματος. Από κοντά και η ανεργία που ακολουθεί συνεχή ανοδική πορεία και έχει σαν αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να είναι ευάλωτοι στις κάθε είδους, πιέσεις των εργοδοτών.

Ολα τα παραπάνω «λύνουν» τα χέρια των εργοδοτών στο να εντείνουν στο έπακρο την εκμετάλλευση των εργαζομένων. Από τη μια, αρνούνται να πάρουν ακόμα και στοιχειώδη μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, γιατί έχουν «κόστος» και βέβαια δεν μπορούν να ανεχτούν έστω και στο ελάχιστο μείωση των υπερκερδών τους. Από την άλλη χρησιμοποιούν κάθε μέθοδο για να ξεζουμίσουν τους εργαζόμενους, φτάνοντας στο σημείο να επιβάλλουν ακόμα και 12ωρη και 15ωρη απασχόληση τη μέρα, με ότι κινδύνους αυτό συνεπάγεται. Πρωτοπόρο και εδώ, αναδεικνύεται το μεγάλο πολυεθνικό κεφάλαιο και μάλιστα το κατασκευαστικό, καθώς στα μεγάλα δημόσια έργα έχουμε και τη μεγαλύτερη συχνότητα δυστυχημάτων και ατυχημάτων.

Η μεγαλύτερη συχνότητα θανατηφόρων ατυχημάτων το '97, όσον αφορά την οικονομική δραστηριότητα, εντοπίζεται στις κατασκευές, με ποσοστό 30,09%, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΚΑ. Πρώτες είναι οι κατασκευές και στα μη θανατηφόρα ατυχήματα, σε ποσοστό 24,8%.

Να σημειώσουμε πως τα στοιχεία του ΙΚΑ δεν δίνουν την πλήρη εικόνα. Καταρχήν αυτά αναφέρονται μόνο σε εκείνους τους εργαζόμενους που επιδοτήθηκαν για εργατικό ατύχημα από το Ιδρυμα. Δεν συμπεριλαμβάνονται όσοι δεν επιδοτήθηκαν (ελαφρά εργατικά ατυχήματα ή ατυχήματα που δεν δηλώθηκαν καν), τα εργατικά ατυχήματα που συνέβησαν σε ανασφάλιστους εργαζόμενους, κυρίως αλλοδαπούς. Επίσης δεν συμπεριλαμβάνονται εργατικά ατυχήματα εργαζομένων που είναι ασφαλισμένοι σε άλλα Ταμεία, όπως για παράδειγμα του προσωπικού της ΔΕΗ.

Οσον αφορά το επάγγελμα, τη μεγαλύτερη συχνότητα δυστυχημάτων σε ποσοστό 25%, έχουν οι τεχνίτες οικοδομών και ορυχείων, όπως και τη μεγαλύτερη συχνότητα μη θανατηφόρων ατυχημάτων, σε ποσοστό 23,5%. Και αυτό το στοιχείο είναι μικρότερο του πραγματικού, καθώς δεν συμπεριλαμβάνονται οι ανειδίκευτοι. Σε άλλο κωδικό, σημειώνεται πως το ποσοστό θανατηφόρων ατυχημάτων ανειδίκευτων εργατών οικοδομών, ορυχείων και μεταποιητικής βιομηχανίας ανέρχεται στο 12,5% και των μη θανατηφόρων ατυχημάτων στο 19,7%.

Οσον αφορά το φύλο, το 95% των θανατηφόρων ατυχημάτων συνέβησαν σε άνδρες, όπως και το 86,6% των μη θανατηφόρων. Οσον αφορά την ηλικία, τα περισσότερα ατυχήματα (ποσοστό 43,7%) παρατηρούνται στις ηλικίες 20 - 34 χρόνων, ενώ τα περισσότερα δυστυχήματα στις ηλικίες 26 - 45 χρόνων. Ειδικά στους οικοδόμους η μεγαλύτερη συχνότητα ατυχημάτων παρατηρείται στις ηλικίες 26 - 55 χρόνων.

Από τους κυριότερους λόγους δυστυχήματος είναι η πρόσκρουση και το χτύπημα με κινούμενα αντικείμενα (ποσοστό 27,6% ), η παγίδευση του εργαζόμενου σε μηχανήματα ( 26,3%) και οι πτώσεις από ύψος (18,8%). Τα περισσότερα ατυχήματα (ποσοστό 36,4% ) οφείλονται σε πτώσεις.

Τα περισσότερα ατυχήματα συνέβησαν στην Αθήνα σε ποσοστό 29,6% και στην Θεσσαλονίκη σε ποσοστό 24,2%. Επίσης τα περισσότερα δυστυχήματα το '97 συνέβησαν στην Αθήνα (23 δυστυχήματα), στην Θεσσαλονίκη (14) και στον Πειραιά (12). Να σημειώσουμε πως οι περιοχές αυτές συγκεντρώνουν και το μεγαλύτερο αριθμό ασφαλισμένων του ΙΚΑ.

Οι δαπάνες που κατέβαλλε το ΙΚΑ το '97 για επιδοτήσεις και για συντάξεις αναπηρίας, λόγω εργατικών ατυχημάτων, ανήρθαν στο ποσό των 14.549.600.000 δραχμών. Στο ποσό αυτό δεν περιλαμβάνονται οι δαπάνες για συντάξεις θανάτου λόγω εργατικού δυστυχήματος. Ειδικότερα οι δαπάνες επιδότησης ανήρθαν στο ποσό των 2.725.600.000 δραχμών και οι δαπάνες για συντάξεις αναπηρίας στο ποσό των 11.824.000.000 δραχμών.