Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση - συζήτηση με θέμα «Οι Λαϊκοί Θεσμοί στην Ελεύθερη Ελλάδα (1942-1945)», που οργάνωσε το «Μουσείο Αμπελακίων περιόδου 1940-'49», το περασμένο Σάββατο, στο χώρο του Μουσείου, στα Αμπελάκια της Λάρισας.

Ομιλητής στην εκδήλωση ήταν ο Γιώργος Μαργαρίτης, καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής και Κοινωνικής Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο οποίος, αναπτύσσοντας το θέμα, σημείωσε ότι στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, στην κατεχόμενη από τις δυνάμεις του Αξονα Ελλάδα και ενώ στην Αθήνα έδρευαν ελληνικές κυβερνήσεις συνεργασίας με τον κατακτητή (Τσολάκογλου, Λογοθετόπουλος, Ράλλης), σχηματίστηκε προοδευτικά, στα ορεινά κυρίως της ελληνικής ενδοχώρας, η Ελεύθερη Ελλάδα.

Σταθμοί στην απελευθέρωση μεγάλων γεωγραφικών ενοτήτων, που περιλάμβαναν ακόμα και πόλεις, ήταν οι εξεγέρσεις του Φλεβάρη - Μάρτη 1943 και η συνθηκολόγηση της φασιστικής Ιταλίας, το Σεπτέμβρη του 1943. Σε αυτές τις ζώνες - είπε - όπου δεν έφτανε η εξουσία του κατακτητή και των συνεργατών του, δημιουργήθηκε ένα καινούριο πολιτικό καθεστώς, η Λαϊκή Εξουσία, που αρθρώθηκε, προοδευτικά, από τα κάτω προς τα πάνω, από τους πρώτους «υπεύθυνους» του ΕΑΜ στα χωριά, τη Λαϊκή Αυτοδιοίκηση, ως τις περιφερειακές διασκέψεις του 1943 και κατόπιν ως την Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) και το Εθνικό Συμβούλιο του 1944. Οι κρατικοί θεσμοί, η οργάνωση της οικονομίας και της κοινωνίας, έγιναν λαϊκοί θεσμοί και ένας νέος τρόπος διακυβέρνησης γεννήθηκε. Τα χαρακτηριστικά του ήταν η συμμετοχή, η ευρύτατη δημοκρατία στη βάση, ο διαρκής έλεγχος πάνω στους εκλεγμένους αντιπροσώπους και η σύζευξη παραδοσιακών κοινοτικών θεσμών με αντίστοιχους που το λαϊκό και εργατικό κίνημα είχαν μόλις εισαγάγει στην ιστορία.

Και συνέχισε: «Η λαϊκή εξουσία γεννήθηκε μέσα στον πόλεμο, τον μεγάλο αντιφασιστικό πόλεμο των λαών. Σε αυτές τις πολύπλοκες και δύσκολες συνθήκες, το πολιτικό εργαλείο της εργατικής τάξης, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδας, αποδείχθηκε ο μόνος μηχανισμός που θα μπορούσε να οργανώσει το χάος, να σταματήσει την καταστροφή της χώρας, τον εκμαυλισμό της κοινωνίας.

Σε αντίθεση με τους αστικούς μηχανισμούς (την Εκκλησία, το σώμα των αξιωματικών του αστικού στρατού, τα εξαφανισμένα αστικά πολιτικά κόμματα, τις πρακτόρικες οργανώσεις των Αγγλων, τις ναζιστικές αντίστοιχες των κατακτητών), οι κομμουνιστές διάβασαν με ακρίβεια τη συγκυρία και έκτισαν κάτι το καινούριο πάνω στα ερείπια του παλιού. Ταυτόχρονα έγραψαν και τις πιο λαμπρές σελίδες στην ιστορία του ελληνικού λαού, του εργατικού και λαϊκού κινήματος στη χώρα μας».