«Η Μακρόνησος μακραίνει και πλαταίνει. Σε λίγο θα σκεπάσει όλη την Ελλάδα. Το εύχομαι!» Κ. Τσάτσος (υπουργός Παιδείας).

«Στο ξερονήσι αυτό εβλάστησε σήμερα η Ελλάς, ωραιότερη παρά ποτέ» Π. Κανελλόπουλος (υπουργός Στρατιωτικών).

Αυτά τα λόγια ωραιοποίησης του «Νέου Παρθενώνα» επιβεβαιώνουν τα βιβλία που γράφτηκαν και θα γραφτούν γι' αυτή «την κόλαση», «κολαστήρι», «θανατονήσι», «καταραμένο στρατόπεδο», που έλιωσε πλήθος αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, χωρίς να λυγίσει το γιγάντιο, άφθαρτο φρόνημά τους.

Ο Αντρέας Σαραντόπουλος στους «Εξόριστους στον εμφύλιο» ανοίγει έναν άλλον ορίζοντα για το Μακρονήσι: τη ζωή, εκεί, των εξόριστων αξιωματικών του ελληνικού στρατού, που είχαν ενταχθεί στον ΕΛΑΣ. Εμεναν στο στρατόπεδο με την επωνυμία «Προσανέμι», κοντά στους πολιτικούς εξόριστους.

Στο βιβλίο, οι μαρτυρίες και τα πραγματικά γεγονότα - ντοκουμέντα, «ντυμένα» λογοτεχνικά, ξαναφέρνουν στο προσκήνιο την τραγικότητα, την απανθρωπιά, τη θηριωδία, στο ύψιστο σημείο τους, να δοκιμάζεται σε ανθρώπινες υπάρξεις, που θυσίασαν ό,τι πολυτιμότερο είχαν για την πατρίδα και την «πανώρια κόρη», τη Λευτεριά.

Ο Μιχάλης, ο πρωταγωνιστής, ενσαρκώνει τον συγγραφέα που καταγράφει λεπτομερώς με ρεαλισμό,τις καθημερινές αθλιότατες συνθήκες διαβίωσης και τους τρόπους για να «ξεφύγει» κανείς απ' αυτήν τη δαντική κόλαση. Ο Μιχάλης προσπαθεί και ολοκληρώνει την εκμάθηση της ρωσικής γλώσσας, που τη χρησιμοποίησε αργότερα για να μεταφράσει πλήθος Ρώσων συγγραφέων (Γκόγκολ, Γκοντσαρόφ, Γκόρκι, Καρολιένκο, Λέρμοντοφ, Ντοστογιέφσκι, Πούσκιν, Τολστόι, Τουργκένιεφ, Ερενμπούργκ, Σεργκέγιεφ, Πολεβόι, Σολόχοφ).

Παράλληλα, σε φλας μπακ, όλες οι προηγούμενες μετακινήσεις του σε κρατητήρια, φυλακές, οι συναντήσεις με Μεσσήνιους πατριώτες του δίνουν το έναυσμα για την καταγραφή των ηρώων αγωνιστών της Μεσσηνιακής γης, με την εξιστόρηση των γεγονότων στην Κατοχή και τον Εμφύλιο.

Ομως το βάσανο δε σταματά στη Μακρόνησο. Συνεχίζεται στον Αϊ - Στράτη, όπου θαμποφέγγει (1952) η αχνή ελπίδα της επιστροφής, που έρχεται αργά (1953). Πώς να ζήσει κανείς ξεκομμένος τόσα χρόνια από την καθημερινότητα του «ομαλού» βίου;

Σελίδες συγκλονιστικές για την επιστροφή στη γενέθλια γη, στη συνάντηση με τους γονιούς, συγγενείς, φίλους, την ατμόσφαιρα του τόπου, το μοσκοβολημένο χώμα...

Πλούσιο φωτογραφικό υλικό προσθέτει τα υπέροχα χαρακτηριστικά των αγωνιστών, σε προσωπογραφίες ή στους τόπους εξορίας τους. (Εκδόσεις Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος).