Φιλμ νουάρ, «μαύρο φιλμ», βάφτισε το 1946 ο Γάλλος κριτικός Νίνο Φρανκ ευρύ φάσμα αμερικάνικων ταινιών που «βγήκαν» μεταπολεμικά στις γαλλικές αίθουσες και διακρίνονται στιλιστικά από τάσεις μαυρίλας, απαισιοδοξίας και κλειστοφοβίας, στοιχεία που αντανακλούν εντάσεις και ανασφάλειες της χρονικής περιόδου παραγωγής τους. Ο πόλεμος φαίνεται ότι έσπρωξε κάτω από το χαλί οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που εγκατέστησε η καπιταλιστική κρίση του '29 - '30 τα οποία τώρα βγαίνουν στην επιφάνεια. Δίπλα στα παλιά σωρεύονταν καινούργια, ο φόβος ενός ατομικού πολέμου που θα έπληττε τις ΗΠΑ και φυσικά ο κομμουνιστικός κίνδυνος...

Ο προσδιορισμός νουάρ άπτεται περισσότερο του στιλ, της διάθεσης, του σημείου οπτικής και του τόνου μιας ταινίας, παρά του είδους. Το νουάρ συνήθως συνδέεται με διακριτή ιστορική περίοδο, αμέσως μετά τον Πόλεμο, όπως ο γερμανικός εξπρεσιονισμός ή το γαλλικό νέο κύμα. Πολύ συχνά μια ιστορία νουάρ, με αστυνομικούς και ιδιωτικούς ντετέκτιβ, αναπτύσσεται γύρω από έναν κυνικό, σκληρό και χωρίς ψευδαισθήσεις ανδρικό χαρακτήρα που συναντά μια σαγηνευτικά ωραία αλλά διπλοπρόσωπη και ανήθικη, μοιραία γυναίκα που χρησιμοποιεί την πανουργία και σεξουαλικότητά της για να χειραγωγήσει τον ήρωα. Η γραμμή του στόρι συνήθως ελλειπτική, μη γραμμική και περιστροφική. Οι αφηγηματικές στρατηγικές συχνά περίπλοκες, δαιδαλώδεις, με χρήση μουσικής, δομημένες σε πλήθος φλας μπακ. Οι διάλογοι οξείς και πνευματώδεις, με ανακλαστική ή εξομολογητική αφήγηση «voice over» σε πρώτο πρόσωπο... Το φιλμ νουάρ πρωτοεμφανίζεται τη δεκαετία του '40 ως μεταφορικό σύμπτωμα των δεινών της κοινωνίας, με ισχυρό, υπόγειο ρεύμα ηθικής σύγκρουσης και σπάνια ευτυχή ή αισιόδοξη κατάληξη, κορυφώνεται τη δεκαετία του '50 και, αγγίζοντας τη Χρυσή Εποχή, ολοκληρώνεται κοντά στο '60 με το «Ο Αρχων του τρόμου» («Touch of Evil») (1958) του Ορσον Γουέλς.

Από τις σημερινές πρεμιέρες: Κάκιστο το αμερικάνικο «Entourage» («Κουστωδία») (2015) του Νταγκ Ελιν. Κακό το επίσης αμερικάνικο «Καθηγητής με το ζόρι» («The Rewrite») (2014) του Μαρκ Λόρενς και αριστούργημα του Σοβιετικού βωβού κινηματογράφου το «Σβενιγκόρα» (1928) του Ντοβζένκο που συνεχίζεται στο «Στούντιο»...