Η τέταρτη Σύνοδος Κορυφής της Νότιας Αμερικής και των Αραβικών Χώρων (ASPA) πραγματοποιήθηκε στις 10-11 Νοέμβρη στην πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας, Ριάντ. Αυτό το φόρουμ πρωτοξεκίνησε το 2005, με πρωτοβουλία του Βραζιλιάνου Προέδρου, Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, προωθώντας τη συνεργασία των μονοπωλιακών ομίλων των δύο περιοχών, οι περισσότερες από τις οποίες έχουν σημαντικούς φυσικούς πόρους, αλλά και ζητήματα που έχουν γεωστρατηγική σημασία για τις επιμέρους χώρες. Οι προηγούμενες συναντήσεις έγιναν η δεύτερη το 2009 στην Ντόχα του Κατάρ και η τρίτη το 2012 στη Λίμα του Περού. Στη συγκεκριμένη διακρατική οργάνωση συμμετέχουν 34 κράτη, τα 12 κράτη της Ενωσης Νοτιοαμερικανικών Κρατών (UNASUR): Αργεντινή, Βολιβία, Βραζιλία, Χιλή, Κολομβία, Εκουαδόρ, Γουιάνα, Παραγουάη, Περού, Σουρινάμ, Ουρουγουάη και Βενεζουέλα και τα 22 κράτη - μέλη του Αραβικού Συνδέσμου: Αλγερία, Μπαχρέιν, Νήσοι Κομόρες, Τζιμπουτί, Αίγυπτος, Ιράκ, Ιορδανία, Κουβέιτ, Λίβανος, Λιβύη, Μαρόκο, Μαυριτανία, Ομάν, Παλαιστίνη, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Σομαλία, Σουδάν, Συρία, Τυνησία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Υεμένη.

Φυσικά, το γεγονός ότι έχει συγκροτηθεί αυτή η οργάνωση δεν αναιρεί ότι υπάρχουν σφοδροί ανταγωνισμοί ανάμεσα σε κράτη και αστικές τάξεις, αφού στο έδαφος του καπιταλισμού, δηλαδή του κυνηγητού του κέρδους, της κατάκτησης αγορών, των ενεργειακών πόρων και των δρόμων μεταφοράς τους και των σφαιρών επιρροής, δημιουργούνται διενέξεις που φτάνουν να λύνονται και με πολεμικές συγκρούσεις και επεμβάσεις. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι η συνεχιζόμενη ιμπεριαλιστική επέμβαση στη Συρία, με τη στήριξη - σε ό,τι αφορά χώρες της περιοχής- των πετρελαιομοναρχιών του Κόλπου. Αντίστοιχη κατάσταση εξελίσσεται και στην Υεμένη, όπου για δεκαετίες και ιδιαίτερα τα τελευταία τρία χρόνια αιματοκυλιέται ο λαός της.

Ενας από τους σκοπούς που προβάλλονται ιδιαίτερα από την οργάνωση, είναι και η διεκδίκηση μιας καλύτερης εκπροσώπησης των λεγόμενων αναπτυσσόμενων χωρών σε διεθνές επίπεδο. Για παράδειγμα, ιδιαίτερος λόγος γίνεται για τη μεταρρύθμιση του τρόπου λειτουργίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και των οργάνων του, του λεγόμενου «διεθνούς Δικαίου», στο πλαίσιο αυτού που συχνά αποκαλούν «νέο πολυπολικό κόσμο». Βεβαίως, το διεθνές Δίκαιο είναι απόρροια του κάθε φορά συσχετισμού δύναμης. Ετσι, σήμερα είναι αυτό που καθορίζεται από τις αστικές τάξεις ισχυρών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που δρουν χωρίς ουσιαστικό αντίβαρο, όπως για παράδειγμα όταν υπήρχαν η ΕΣΣΔ και οι άλλες σοσιαλιστικές χώρες.

Αυτό που επιδιώκει και αυτή η διακρατική καπιταλιστική ένωση - ανάμεσα στις πολλές που έχουν δημιουργηθεί, με τη συμμετοχή πολλών νοτιοαμερικανικών κρατών - στην πραγματικότητα είναι η διεκδίκηση από την πλευρά της κάθε αστικής τάξης μεριδίου στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και το «χτίσιμο» συμμαχιών που μπορούν να προωθήσουν αυτό το σκοπό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κοινή τοποθέτηση για τους λεγόμενους «στόχους της Χιλιετίας του ΟΗΕ», για την αειφόρο ανάπτυξη, την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, την αντιμετώπιση της φτώχειας και του αποκλεισμού, της μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων.

Σε ό,τι αφορά τη συνεργασία των δύο περιοχών που εμφανίζεται συχνά και ως «συνεργασία Νότου - Νότου», που χρησιμοποιείται επίσης ως όρος από την παλιά και νέα σοσιαλδημοκρατία, αυτή εξελίσσεται τόσο σε διμερές όσο και σε πολυμερές επίπεδο. Ωστόσο, παρά τη σχετική βελτίωση τα τελευταία χρόνια στις εμπορικές συναλλαγές - από 6 δισ. δολάρια το 2004 σε 33 δισ. δολάρια το 2015 - εκτιμάται ότι υπάρχουν τεράστια περιθώρια παραπέρα αύξησης τα επόμενα χρόνια. Πρωτοπόρες - όπως αναμενόταν - στην εξαγωγική δραστηριότητα προς τις αραβικές χώρες είναι φυσικά η μεγάλη δύναμη της Νότιας Αμερικής, η Βραζιλία, με 204,8 εκατ. δολάρια και ακολουθούν η Αργεντινή με 58,1 εκατ. δολάρια και η Χιλή με 46,4 εκατ. δολάρια.

Στη Διακήρυξη που ως είθισται προκύπτει από τις Συνόδους Κορυφής της ASPA, που υπογράφτηκε και από τα 34 κράτη, ξεχωρίζει η «καταδίκη όλων των μορφών τρομοκρατίας που συνδέεται με οποιαδήποτε θρησκεία, πολιτισμό ή εθνοτική ομάδα» και δηλώνεται κατηγορηματικά ότι «καμία ξένη χώρα δεν πρέπει να αναμειγνύεται στις υποθέσεις ενός κυρίαρχου κράτους». Ετσι, την ώρα που κάποιες χώρες πρωτοστατούν στο αιματοκύλισμα λαών (όπως αναφέραμε στην περίπτωση της Συρίας), η «Διακήρυξη του Ριάντ» καλεί «σε ειρηνική επίλυση της τετραετούς βίαιης ένοπλης σύγκρουσης» και γίνεται έκκληση για το «σχηματισμό μιας μεταβατικής κυβέρνησης με την έγκριση της συριακής κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης». Στο ίδιο πνεύμα, γίνεται λόγος στο έγγραφο για «μια συμφωνημένη λύση στη σύγκρουση στην Υεμένη, με την εφαρμογή των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών», για «πολιτικό διάλογο στη Λιβύη». Επίσης, ζητείται «η άμεση απόσυρση των Ισραηλινών απ' όλα τα Παλαιστινιακά εδάφη που κατέλαβαν το 1967, συμπεριλαμβανομένων των συριακών υψωμάτων του Γκολάν και τις υπόλοιπες περιοχές του Λιβάνου, η απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατούμενων Αράβων και Παλαιστινίων από τις ισραηλινές φυλακές». Ακόμα, καλεί σε διευθέτηση στη διαμάχη της Αργεντινής με τη Βρετανία για τα λεγόμενα νησιά «Φόκλαντ» (Μαλβίνες). Επίσης, καλείται το Ιράν να ανταποκριθεί στο αίτημα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων να βρεθεί μια ειρηνική λύση για τα τρία νησιά του Περσικού Κόλπου (Αμπού Μούσα, μεγάλο και μικρο Τουνμπ).

Το κείμενο ακόμα υπερασπίζεται «τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς», ως «αναφαίρετο δικαίωμα για τα υπογράφοντα κράτη της Συνθήκης για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων».

Σε ό,τι αφορά την οικονομική συνεργασία, οι εκπρόσωποι των δύο περιφερειών συμφώνησαν «να διερευνήσουν τις δυνατότητες να εγκρίνουν συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου για την αποφυγή της διπλής φορολογίας». Επίσης, να ενταθεί η προσπάθεια για μεταφορά κεφαλαίων και τεχνολογίας, σε τομείς όπως το εμπόριο, η γεωργία, η ενέργεια, οι υποδομές, ο τουρισμός και η πληροφορική.

Οσον αφορά το ζήτημα του περιβάλλοντος, η «Διακήρυξη του Ριάντ» χαιρετίζει τη σύμβαση - πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή και για το σκοπό αυτό εκτιμήθηκε «η προσπάθεια που κάνει η Σαουδική Αραβία, που παρότι ισχυρή πετρελαιοπαραγωγός χώρα, επιδιώκει να αντικαταστήσει τις μορφές Ενέργειας», υποτίθεται για να συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Το ζήτημα αυτό αναμένεται να προβάλλουν ιδιαίτερα οι ηγέτες των χωρών της οργάνωσης στη Διάσκεψη για το Κλίμα που γίνεται στο Παρίσι την ερχόμενη βδομάδα, διεκδικώντας μια απόφαση που δε βλάπτει τα δικά τους συμφέροντα, καθώς πολλές χώρες και των δύο περιοχών είναι πετρελαιοπαραγωγοί.

Το ζήτημα της Ενέργειας και της πτώσης της τιμής του πετρελαίου, λόγω της στάσης της Σαουδικής Αραβίας να μη μειώσει την παραγωγή, αλλά και της εισόδου στην αγορά του σχιστολιθικού πετρελαίου από τις ΗΠΑ, αν και δεν περιλαμβάνεται στη Διακήρυξη, ήταν ένα από τα βασικά θέματα που απασχόλησαν τις συζητήσεις. Ιδιαίτερα ο Πρόεδρος της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο, ζήτησε να βρεθεί μια νέα φόρμουλα για δικαιότερη τιμή του πετρελαίου, ώστε να σταθεροποιηθεί στα 70-80 δολάρια το βαρέλι (από 50-60 που είναι σήμερα), ενώ ταυτόχρονα για την ενίσχυση των οικονομικών δεσμών των δύο περιοχών πρότεινε τη δημιουργία μιας τράπεζας επενδύσεων. Από τη Σύνοδο αυτή στη Σαουδική Αραβία ως τη διοργάνωση της επόμενης που αποφασίστηκε να φιλοξενήσει το 2018 η Βενεζουέλα, εκφράζονται προσδοκίες για διεύρυνση την συνεργασίας των δύο περιοχών. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι από τις μπίζνες των καπιταλιστών οι λαοί δεν έχουν να περιμένουν τίποτε το ουσιαστικό.