Ενδιαφέρουσες αλλαγές στον γεωπολιτικό και ενεργειακό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου φαίνεται πως προκαλεί η επιδείνωση των ρωσο-τουρκικών σχέσεων. Αφορμή για τέτοιες σκέψεις δίνουν οι πληροφορίες που εμφανίστηκαν στο τέλος της περασμένης βδομάδας, σχετικά με την έναρξη διαβουλεύσεων ανάμεσα σε Τουρκία και Ισραήλ, με σκοπό την αναθέρμανση των μεταξύ τους σχέσεων. Αναθέρμανση, περίπου μία πενταετία μετά τη φονική επιδρομή, το Μάη του 2010, Ισραηλινών κομάντος στο τουρκικό πλοίο «Μαβί Μαρμαρά», με αποτέλεσμα το θάνατο 10 Τούρκων αμάχων στο πλαίσιο κινητοποίησης ενάντια στον αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας.

Οι συγκλίνουσες πληροφορίες ισραηλινών και τουρκικών μέσων φέρνουν ως πρωταγωνιστές αυτής της διαπραγμάτευσης, που έγινε την προπερασμένη βδομάδα στη Γενεύη, τρία άτομα: Τον Τούρκο διπλωμάτη καριέρας και νυν υφυπουργό Εξωτερικών Φεριντούν Σινιρλίογλου (πρώην - και για πολλά χρόνια - πρέσβη της Τουρκίας στο Ισραήλ). Τον νέο αρχηγό της Μοσάντ Γιόσι Κοέν (που είχε πολύ στενές σχέσεις με τον Σινιρλίογλου, από τον καιρό που ήταν πρέσβης στο Ισραήλ). Τον Τζόζεφ Σιτσανόβερ, (επί πέντε χρόνια ειδικό απεσταλμένο του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου στην Αγκυρα, και επικεφαλής ισραηλινού «Επενδυτικού Ταμείου»). Οι τρεις αξιωματούχοι, που γνωρίζονται καλά από παλιά, ήταν μάλλον οι μόνοι που θα μπορούσαν να ξεμπλέξουν το κουβάρι των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων και να «σπρώξουν» τα συμφέροντα της αστικής τάξης και των μονοπωλίων αμφοτέρων χωρών.

Μολονότι η διαπραγμάτευση συνεχίζεται, φαίνεται πως οι τρεις συμφώνησαν στα ακόλουθα: Πρώτον, το Ισραήλ προθυμοποιείται να δημιουργήσει ταμείο αποζημίωσης συγγενών των Τούρκων πολιτών που σκοτώθηκαν στο «Μαβί Μαρμαρά» με 20 εκατομμύρια δολάρια. Δεύτερον, η Τουρκία προτίθεται αφενός να αποσύρει όλες τις μηνύσεις κατά των Ισραηλινών αξιωματούχων και ειδικών δυνάμεων που έκαναν επιδρομή στο «Μαβί Μαρμαρά» και αφετέρου να απελάσει και να απαγορεύσει την είσοδο στο έδαφός της του ηγετικού στελέχους της «Χαμάς», Σάλεχ αλ Αρούρι, που κατηγορείται από το Ισραήλ ότι ενορχηστρώνει επιθέσεις κατά των ισραηλινών κατοχικών δυνάμεων στη Δυτική Οχθη. Τρίτον, οι δύο χώρες θα ανταλλάξουν πρεσβευτές, αποκαθιστώντας και επίσημα τη λειτουργία της τουρκικής πρεσβείας στο Τελ Αβίβ και της ισραηλινής στην Αγκυρα.

Το τουρκο-ισραηλινό παζάρι για την αποκατάσταση των διμερών σχέσεων δεν καταγράφηκε μόνο σε δημοσιεύματα του Τύπου και των δύο χωρών, αλλά και στις πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πως μία τέτοια εξέλιξη θα είχε «θετικές επιπτώσεις για τις δύο χώρες, τα παλαιστινιακά εδάφη και όλη την περιοχή». Ομως ο Ερντογάν πρόσθεσε και το ακόλουθο «αλλά» επιστρέφοντας από το Τουρκμενιστάν: Η εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ θα πρέπει να θεωρείται δυνατή μόνο αν οι πλευρές καταλήξουν σε συμφωνία αποζημίωσης για τα θύματα της επιδρομής, και αν το Ισραήλ άρει τον αποκλεισμό εναντίον των Παλαιστινίων.

Η τάση του Τούρκου ηγέτη να υποδύεται τον κηδεμόνα του λεγόμενου «πολιτικού Ισλάμ» προς όφελος των τουρκικών μονοπωλίων είναι έκδηλη. Δεν είναι όμως «άκαμπτη», καθώς θα μπορούσε να χαλαρώσει σταδιακά προκειμένου να αυξήσει μεσοπρόθεσμα τις πηγές Ενέργειας που προμηθεύεται η χώρα του, και από το Ισραήλ, ώστε να απεξαρτηθεί, όσο μπορέσει αργότερα στο μέλλον, από τη Ρωσία.

Ισραηλινές διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι η αποκατάσταση των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων θα μπορούσε να επιταχυνθεί, εφόσον η Τουρκία εγκαταλείψει τις απαιτήσεις περί άρσης του ισραηλινού εμπάργκο στη Γάζα. Οι ίδιες πηγές ανέφεραν πως το Ισραήλ θα μπορούσε να χαλαρώσει ή και να άρει, υπό προϋποθέσεις, το εμπάργκο στη Λωρίδα της Γάζας «ανεξάρτητα ωστόσο από τις απαιτήσεις της Αγκυρας»...

Επίσης η αναθέρμανση των σχέσεων Αγκυρας - Τελ Αβιβ συμπίπτει με το «πράσινο φως» που άναψε προ ημερών η κυβέρνηση του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου για εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων ισραηλινών κοιτασμάτων Λεβιάθαν και Ταμάρ από την αμερικανική εταιρία Noble και τον ισραηλινό όμιλο Delec Group.

Ωστόσο, μέχρις ότου φτάσει η Τουρκία στη θέση να πολλαπλασιάσει τις πηγές Ενέργειας, ώστε να απεξαρτηθεί με ασφάλεια από τη Ρωσία, θα περάσουν χρόνια.

Η Τουρκία, ως γνωστόν, προμηθεύεται το 60% του ετήσιου φυσικού αερίου που χρειάζεται από τη Ρωσία (κάπου 27 δισεκατομμύρια κ.μ.), μέσω συμφωνιών πολυετούς διάρκειας που έχει συνάψει με ρωσικά ενεργειακά μονοπώλια, όπως η GAZPROM. Οπως λένε ειδικοί αναλυτές περί τα ενεργειακά, θα χρειαστεί να περάσουν το λιγότερο άλλα 10 με 15 χρόνια, μέχρις ότου λυθούν τα συμβόλαια με τη Ρωσία, τα οποία προστατεύονται από πολύ αυστηρές ρήτρες (π.χ. τεράστια πρόστιμα για όποια πλευρά επιλέξει να υπαναχωρήσει). Πάντως ήδη η τουρκική ηγεσία αναζητά νέους ενεργειακούς εταίρους, πέρα από τις κινήσεις που κάνουν τα τουρκικά κρατικά και ιδιωτικά μονοπώλια, προκειμένου να αυξήσουν το μερίδιό τους σε κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου στην ευρύτερη περιοχή (π.χ. Αζερμπαϊτζάν, νότιο Καύκασο) και στη δημιουργία κονσόρτσιουμ για την κατασκευή μελλοντικών ενεργειακών αγωγών που θα περνούν, μεταξύ άλλων, και από την Τουρκία.

Στις 3 Δεκέμβρη για παράδειγμα, ο Τούρκος πρόεδρος μετέβη στο Κατάρ και συναντήθηκε με τον εμίρη Ταμίν μπιν Χαμάντ αλ Θάνι. Εκεί ο Ερντογάν εκτόξευσε νέες κορώνες περί της στενής συνεργασίας με το Κατάρ, που θα μπορούσε να καλύψει τάχα όσες ελλείψεις προκύψουν από την πλευρά της Ρωσίας. Ωστόσο καμία από τις τουλάχιστον 15 διμερείς συμφωνίες που υπέγραψε δεν αφορούσε την πώληση (του ακριβότερου σε σχέση με το ρωσικό) καταριανού υγροποιημένου φυσικού αερίου. Μεταξύ άλλων γιατί: Α) Οι τουρκικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης και μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) είναι περιορισμένες ώστε να αντισταθμίσουν τυχόν ελλείψεις από τη Ρωσία. Β) Οι αυστηρές ρήτρες και τα πρόστιμα από τυχόν παραβίαση των συμβολαίων με τα ρωσικά μονοπώλια είναι απαγορευτικές ώστε να επιτρέψουν αυτή την περίοδο εναλλακτικούς εισαγωγείς φυσικού αερίου.

Ενα 24ωρο νωρίτερα, ο Τούρκος πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου μετέβη στο Αζερμπαϊτζάν, υπογράφοντας συμφωνία για την επιτάχυνση της κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου Trans-Anatolian Pipeline (TANAP), ει δυνατόν πριν το χρονοδιάγραμμα που προβλέπει την ολοκλήρωσή του το 2018.

Μέσα σε όλα αυτά η Τουρκία απλώνει στο τραπέζι διάφορα, γνωστά φιλόδοξα σχέδια προκειμένου να μετατραπεί σε βασική «αρτηρία» διέλευσης αγωγών Ενέργειας με τελικό προορισμό την Ευρώπη, παρά τις διαφορές που εξακολουθεί να έχει με γείτονές της στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αίγυπτος, με δεδομένο το νέο τεράστιο υποθαλάσσιο κοίτασμα υδρογονανθράκων, Αλ Ζορ, που διεκδικούν διάφορες χώρες. Οι εξελίξεις αυτές θα οξύνουν τον ανταγωνισμό, με ό,τι κινδύνους συνεπάγεται αυτό για τους λαούς της περιοχής.