Ενδεικτικό των οδυνηρών συνεπειών που έχουν για τον κυπριακό λαό οι λύσεις που υπαγορεύει ο «ρεαλισμός» των ιμπεριαλιστών ήταν το «σχέδιο Ανάν». Η αρχική του εκδοχή παρουσιάστηκε στις 11 Νοέμβρη 2002 και πήρε το όνομά του από τον τότε ΓΓ του ΟΗΕ Κόφι Ανάν. Ο κυπριακός λαός το απέρριψε στα δημοψηφίσματα που έγιναν στις 24 Απρίλη 2004 (οι Ελληνοκύπριοι κατά 75,9% και οι Τουρκοκύπριοι κατά 35%).

Στο «σχέδιο» δεν γινόταν η παραμικρή αναφορά στην τουρκική εισβολή και κατοχή. Αναφερόταν στην Ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία (την οποία θα αποτελούσαν δύο «συνιστώντα ισότιμα κράτη») που θα είχε τη μορφή συνεταιρισμού μη επιδεχόμενου διάλυσης, έστω και αν τα συνιστώσα μέρη κρίνουν πως δεν «προχωρά».

Στις αρμοδιότητες των «συνιστώντων κρατών» περιλαμβάνονταν, μεταξύ άλλων, η δημόσια ασφάλεια, η επιβολή του νόμου και της τάξης. Η οικονομική δραστηριότητα σε τομείς όπως αλιεία, γεωργία, βιομηχανία, εμπόριο.

Το «σχέδιο» προέβλεπε απόσυρση κατά φάσεις των κατοχικών στρατευμάτων, με ένα χρονοδιάγραμμα που ξεπερνούσε το 2018 (δηλαδή την επόμενη 14ετία). «Ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία», Ελλάδα και Τουρκία προβλεπόταν ότι θα αναθεωρούν κάθε τρία χρόνια το πρωτόκολλο παραμονής στρατευμάτων στο Νησί με τελικό σκοπό την πλήρη αποχώρησή τους, χωρίς όμως να προβλέπεται ολοκληρωτική αποστρατιωτικοποίηση του Νησιού. Μάλιστα, προβλεπόταν άφιξη ελληνικών στρατευμάτων ισάριθμων με τα τουρκικά που θα παρέμεναν και από κοινού θα μειώνονταν σταδιακά. Σε πρώτη φάση προβλεπόταν διάλυση της Εθνικής Φρουράς (σ.σ. οι Ενοπλες Δυνάμεις της Κύπρου) και απομάκρυνση των όπλων τους με παράλληλη ανάπτυξη και «προσαρμογή» των ελληνικών και τουρκικών δυνάμεων. Προβλεπόταν, μεταξύ άλλων, η παραμονή «ειρηνευτικής αποστολής» του ΟΗΕ που θα επόπτευε την εφαρμογή της συμφωνίας και θα παρέμενε «για όσο διάστημα η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, με τη συναίνεση και των δύο συνιστωσών Πολιτειών, δεν αποφασίσει διαφορετικά».

Χαρακτηριστικά ήταν και άλλα σημεία, όπως π.χ. η πρόβλεψη για συμμετοχή και «μη Κυπρίων» στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Ο τότε Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος κάλεσε στις 7/4/2004 σε καταψήφιση του «σχεδίου Ανάν».

Το ΑΚΕΛ προχώρησε σε έκτακτη Παγκύπρια Συνδιάσκεψη στις 14/4/2004, όπου η ΚΕ εισηγήθηκε το κόμμα να ζητήσει αναβολή της διεξαγωγής των δημοψηφισμάτων με στόχο την αντικειμενική παρουσίαση του «σχεδίου» στο λαό και την περαιτέρω διαπραγμάτευση, προσθέτοντας ότι εφόσον αυτά δεν γίνουν το ΑΚΕΛ θα καταψηφίσει το «σχέδιο». Η Συνδιάσκεψη υπερψήφισε την εισήγηση με 64,8% έναντι 34,3%.

Το ΔΗΚΟ τάχτηκε κατά του «σχεδίου», με το επιχείρημα ότι «το παιχνίδι ήταν στημένο» και ότι η μεθοδολογία και γενικά οι χειρισμοί του ΟΗΕ οδηγούσαν στην εκπλήρωση στο ακέραιο των προσδοκιών της Τουρκίας.

Η ΕΔΕΚ τάχτηκε επίσης κατά του «σχεδίου», μιλώντας για παρέκκλιση από διάφορα ουσιώδη θέματα που έθετε η ελληνοκυπριακή πλευρά και για «αρνητικές πρόνοιες», όπως η παραμονή στρατευμάτων, η παραμονή των εποίκων κ.τ.λ. Κατά του «σχεδίου» τάχθηκαν και τα περισσότερα από τα μικρότερα ελληνοκυπριακά κόμματα, όπως το ΚΕΑ, οι Νέοι Ορίζοντες, οι Οικολόγοι Περιβαλλοντιστές.

Από την άλλη μεριά, ο «Δημοκρατικός Συναγερμός» (ΔΗΣΥ) τάχτηκε υπέρ του «σχεδίου Ανάν». Το ίδιο έκαναν και άλλα κόμματα όπως οι «Ενωμένοι Δημοκράτες» του πρώην Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Γ. Βασιλείου. Το σκεπτικό τους ήταν, μεταξύ άλλων, ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη π.χ. οι δηλώσεις Ανάν ότι η επιλογή που έχει ο κυπριακός λαός είναι το «σχέδιο» ή καμία λύση.

Στην Ελλάδα, το ΚΚΕ ήταν το μόνο κόμμα που, με κριτήριο τα συμφέροντα των λαών αποκάλυψε το σύνολο των ιμπεριαλιστικών εκβιασμών και μεθοδεύσεων, κάλεσε σε καταψήφιση του «σχεδίου».

Εκ μέρους της ΝΔ, μετά τη δημοσιοποίηση της τελικής (5ης) εκδοχής του «σχεδίου», στις αρχές Απρίλη 2004, ο τότε πρωθυπουργός (Κώστας Καραμανλής) δήλωνε ότι «δεν κατέστη δυνατόν να επιτευχθεί μια συμφωνημένη λύση», αποτυπώνοντας και τη δυσαρέσκεια τμημάτων του ελληνικού κεφαλαίου για ένα συμβιβασμό δυσμενή για τα δικά του συμφέροντα. Ωστόσο, σημαντικά στελέχη του κόμματος όπως η Ντόρα Μπακογιάννη είχαν στηρίξει το «σχέδιο» από την πρώτη στιγμή με το επιχείρημα ότι «είναι το καλύτερο που μπορούμε να έχουμε» και ότι αν απορριφτεί, η Κύπρος απειλείται με «απομόνωση».

Το ΠΑΣΟΚ, που, όταν ανακοινώθηκε η πρώτη εκδοχή του «σχεδίου» (11 Νοέμβρη 2002) ήταν στην κυβέρνηση, διά στόματος του τότε πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη πανηγύριζε για «πολύ σημαντική μέρα» και επισήμαινε ότι «δεν είναι ορθή μια αποσπασματική αποτίμηση της σημασίας της κάθε ρύθμισης χωριστά. Αυτό που έχει σημασία είναι η συνολική ισορροπία, στην οποία αυτό το Σχέδιο με τη διαπραγμάτευση μπορεί να οδηγήσει τελικά», παραπέμποντας στο ευρύτερο αλισβερίσι που σηματοδοτούσε το «σχέδιο». Μόλις στις 13 Νοέμβρη το υπουργικό συμβούλιο της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ τασσόταν «ομόφωνα» υπέρ του «σχεδίου» «ως βάση για διαπραγμάτευση».

Ο ΣΥΝ (πρόγονος του σημερινού ΣΥΡΙΖΑ) είχε ταχτεί υπέρ του «σχεδίου», με το επιχείρημα ότι πρόκειται για «σχέδιο του ΓΓ του ΟΗΕ και έχει το πράσινο φως του Συμβουλίου Ασφαλείας και που γίνεται σε γενικές γραμμές δεκτό και από την ΕΕ» (δηλώσεις του τότε προέδρου του κόμματος Ν. Κωνσταντόπουλου). Πρωτοστάτησε, μάλιστα, στην αισχρή επίθεση κατά του ΚΚΕ με το επιχείρημα ότι «αποπροσανατολίζει το λαό και τείνει να ευθυγραμμιστεί με ακραίους εθνικιστικούς κύκλους».