Καθώς δυναμώνουν οι διεργασίες για τις ισορροπίες εντός ΕΕ, η κόντρα για την πρωτοκαθεδρία στην ευρωπαϊκή αγορά (και όχι μόνο) δυναμώνει, πρώτα απ' όλα ανάμεσα στο γαλλικό και το γερμανικό κεφάλαιο. Μπορεί οι δύο πλευρές να δηλώνουν συνεταίροι όσον αφορά την ισχυροποίηση της ΕΕ στην αναμέτρησή της με άλλες λυκοσυμμαχίες, ωστόσο αυτό δεν ακυρώνει την αντικειμενική πραγματικότητα: Δηλαδή, το προβάδισμα των γερμανικών μονοπωλίων, που τα τελευταία χρόνια έχει μεγαλώσει, σε βάρος ασφαλώς άλλων επιχειρηματικών συμφερόντων και πρώτα απ' όλα των Γάλλων ανταγωνιστών τους.

Σε αυτό το πλαίσιο, στο εσωτερικό της Γαλλίας εντείνεται και η συζήτηση για το πώς θα δυναμώσει η «ανταγωνιστικότητα» της γαλλικής οικονομίας, θα εξοικονομηθούν κι άλλα κονδύλια για τη «στήριξη της ανάπτυξης» (δηλαδή κι άλλα δισεκατομμύρια ευρώ θα στραφούν ακόμα πιο αποφασιστικά - άμεσα ή έμμεσα - στα ταμεία μεγάλων ομίλων), θα διασφαλιστούν άφθονα, φτηνά και «ευέλικτα» εργατικά χέρια (που θα απασχολούνται όπως και για όσο απαιτούν οι εκάστοτε ανάγκες του μεγάλου κεφαλαίου).

Από την πρώτη στιγμή που διεκδίκησε την ηγεσία της χώρας, το κίνημα «Εμπρός!» του «μεταρρυθμιστή» - πρώην στελέχους τραπεζών - Εμανουέλ Μακρόν ξεκαθάρισε ότι θα επιταχύνει αλλαγές απαραίτητες για τη στήριξη των μονοπωλίων. Το περασμένο φθινόπωρο «πέρασε» ένα πακέτο μέτρων που διευκόλυναν κι άλλο τις απολύσεις, τίναξαν στον αέρα τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (και πρώτα απ' όλα τις κλαδικές), έλυσαν περισσότερο τα χέρια της εργοδοσίας να ρυθμίζει τα ωράρια και γενικά το εργασιακό περιβάλλον ανάλογα με τις δικές της ανάγκες.

Επόμενο βήμα της είναι η «μεταρρύθμιση» του συστήματος προστασίας των ανέργων, μαζί με το σύστημα της επαγγελματικής κατάρτισης και μαθητείας, στο πλαίσιο των ευρύτερων κατευθύνσεων που έχει θέσει και η ΕΕ για «προσαρμογή» της «αναζήτησης εργασίας» και της «προώθησης της απασχόλησης» στις ανάγκες του κεφαλαίου. Μάλιστα, είναι τέτοια η ζέση με την οποία η κυβέρνηση Μακρόν θέλει να διακριθεί και σε αυτόν τον τομέα, που ήδη πολλοί χαρακτηρίζουν τις προτάσεις που πέφτουν στο τραπέζι ισάξιες με το γερμανικό πακέτο «Χαρτζ 4». Πρόκειται για τις «μεταρρυθμίσεις» που άρχισαν να εφαρμόζονται επί κυβέρνησης Σρέντερ (Σοσιαλδημοκράτες - Πράσινοι), πάνω από μια δεκαετία πριν, και έδωσαν αποφασιστική ώθηση στη γερμανική καπιταλιστική οικονομία, διασφαλίζοντας μεταξύ άλλων μια σειρά «κίνητρα» για να επεκταθεί δραστικά η απασχόληση με πετσοκομμένα δικαιώματα.

Η κυβέρνηση Μακρόν «άνοιξε» πρόσφατα ένα γύρο διαπραγματεύσεων μεταξύ εργοδοτικών και εργατικών οργανώσεων, με στόχο να προετοιμαστεί από τώρα η κοινή γνώμη για το νομοσχέδιο που ίσως κατατεθεί πολύ αργότερα (ορισμένοι μιλούν για το επόμενο φθινόπωρο). Το ότι στήνεται τόσους μήνες πριν ένα ακόμα τραπέζι «κοινωνικού διαλόγου» είναι κι αυτό ενδεικτικό της αξίας που έχουν αυτές οι συνομιλίες για τη χειραγώγηση του εργατικού κινήματος, για να ζυμώνονται από τώρα μέσα στις εργατικές - λαϊκές μάζες οι ανατροπές που προωθεί το κεφάλαιο, με την πολύτιμη συμβολή των συμβιβασμένων συνδικαλιστικών ηγεσιών που σπεύδουν χωρίς καμιά ουσιαστική επιφύλαξη σε ένα παζάρι όπου το μόνο που συζητιέται κάθε φορά είναι τι παραπάνω θα χάσουν οι εργάτες, η ταχύτητα με την οποία θα προχωρήσει το γκρέμισμα κι άλλων κατακτήσεων.

Ενδεικτικές της συζήτησης που ξεκίνησε είναι οι προτάσεις με τις οποίες προσέρχεται στο «διάλογο» η μεγαλύτερη εργοδοτική ένωση της χώρας, αυτή των Γάλλων βιομηχάνων, η γνωστή «Μedef». Οπως είχε δηλώσει από τον Οκτώβρη ο πρόεδρός της Πιερ Γκατάζ, πρέπει να ασκηθεί «ένας καθημερινός ή εβδομαδιαίος έλεγχος» όσων «αναζητούν εργασία». Και εντελώς καθαρά, εξηγούσε πως τα όποια μέτρα στήριξης των ανέργων υπάρχουν πρέπει να «παροτρύνουν» τους ανέργους να συμβιβάζονται με τα νέα δεδομένα της αγοράς εργασίας. Δηλαδή, την κατάργηση του 8ώρου και του σταθερού χρόνου εργασίας, τη σύνδεση του μισθού με τους ισολογισμούς της εταιρείας, γενικότερα την απόλυτη «προσαρμογή» των όρων εργασίας με τους συνολικότερους στόχους ενός επιχειρηματικού ομίλου και τις συνθήκες μέσα στις οποίες αναμετράται με τους ανταγωνιστές του, από τον ίδιο ή περισσότερους κλάδους.

Εξηγούσε για αυτό ο Γκατάζ: «Το σύστημα προστασίας των ανέργων αποτελεί ένα αναμφισβήτητο εργαλείο για την εξασφάλιση των εργαζομένων που βρίσκονται σε μεταβατική φάση, αλλά χρειάζεται αυτό το σύστημα να παροτρύνει και να δημιουργεί κίνητρα για την επιστροφή στην απασχόληση και να βοηθά αληθινά στην εύρεση μιας θέσης απασχόλησης... Δεν πρέπει να προσφέρει μια φανταστική άνεση που δημιουργεί περισσότερες δυσκολίες όταν λήγει...».

Το σκεπτικό με το οποίο πολλοί, φυσικοί ή πολιτικοί εκπρόσωποι του κεφαλαίου, χαρακτηρίζουν κατάμουτρα τους ανέργους «βολεμένους», επειδή αρνούνται να δουλέψουν σε συνθήκες σκλαβιάς και επιμένουν να διεκδικούν δουλειά με δικαιώματα, είναι γνωστό. Μέσα στο ίδιο πλαίσιο, η διακοπή ή η περικοπή του επιδόματος ανεργίας μπορεί να χαρακτηριστεί «παρότρυνση» για «επιστροφή στην απασχόληση», η προσπάθεια επιβίωσης με το επίδομα ανεργίας να βαφτιστεί «φανταστική άνεση», η πλήρης εγκατάλειψη των ανέργων «αληθινή βοήθεια για την εύρεση θέσης απασχόλησης». Μιας θέσης απασχόλησης φυσικά όπως αυτές που πληθαίνουν τα τελευταία χρόνια, κομμένες και ραμμένες στις ανάγκες της «ανάπτυξης» και της «ανάκαμψης» της καπιταλιστικής κερδοφορίας.

Βεβαίως, τις προτάσεις της «Medef» είχε καλοδεχτεί από την πρώτη στιγμή η κυβέρνηση Μακρόν, με τον τότε κυβερνητικό εκπρόσωπο Κριστόφ Καστανέρ να σχολιάζει ότι «σε μια συζήτηση, τίποτα δεν πρέπει να αποκλείεται...».

Αλλωστε, το πόσο άξιος συνομιλητής των μεγαλοεπιχειρηματιών είναι η κυβέρνηση Μακρόν, το αποδεικνύουν και οι θέσεις που η ίδια προετοιμάζει για τον επίμαχο «κοινωνικό διάλογο».

Ηταν χαρακτηριστικό ένα «εσωτερικό έγγραφο» του υπουργείου Εργασίας που διέρρευσε στα τέλη του περασμένου Δεκέμβρη, ίσως όχι τυχαία. Πρόκειται για κείμενο που φέρεται να έχει συντάξει ο Αντουάν Φουσέρ, στενός συνεργάτης της υπουργού Μουριέλ Πενικό, που - όπως και η προϊσταμένη του - έχει υπηρετήσει από διάφορες θέσεις το κεφάλαιο, και ως στέλεχος της ίδιας της «Medef». Σύμφωνα με τα σχετικά δημοσιεύματα, ανάμεσα στις κυβερνητικές προτάσεις είναι ο κάθε άνεργος να συμπληρώνει «ένα δελτίο μηνιαίας δραστηριότητας», προκειμένου να υπάρχει αναλυτικός και διαρκής έλεγχος για το κατά πόσο, όντως, επιδιώκει να βρει απασχόληση. Στην ουσία, να υπάρχει αναλυτικός και διαρκής έλεγχος για το κατά πόσο είναι διαθέσιμος να υποταχθεί σε κάθε απαίτηση της μεγαλοεργοδοσίας.

Το σκεπτικό είναι, εφόσον η αναζήτηση (εργασίας) κριθεί «ανεπαρκής» ή εφόσον ο άνεργος αρνηθεί δύο «προσφορές» απασχόλησης που κρίνονται «λογικές», να μειώνεται το επίδομά του κατά 50%, δηλαδή στο μισό, αρχικά για ένα χρονικό διάστημα δύο μηνών. Στην περίπτωση που αυτό επαναληφθεί, η επιδότηση του ανέργου θα αναστέλλεται, τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα. Φυσικά, το πώς ορίζεται «ανεπαρκής» μια αναζήτηση εργασίας, ή το πώς ορίζονται «λογικές» κάποιες «προσφορές απασχόλησης», δεν έχει διευκρινιστεί ακόμα. Δεν είναι όμως και δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι πολύ εύκολα μπορεί να κριθεί «ανεπάρκεια» ο αποκλεισμός θέσεων εργασίας με μισθούς - ψίχουλα ή με ωράρια - λάστιχο. Ούτε και το να θεωρηθεί «λογική» μια θέση απασχόλησης που θα συνεπάγεται δουλειά όσες μέρες, για όσες ώρες, με όσα μεροκάματα μπορεί να «αντέξει» ή «απαιτεί» η «σταθερότητα» ή η «διατήρηση» μιας επιχείρησης.

Αλλωστε, οι νέες ρυθμίσεις θα έρθουν να εμπλουτίσουν ένα πλαίσιο που ήδη επιβάλλει «κυρώσεις» στους ανέργους. Σήμερα, ο νόμος προβλέπει ότι εκτός επιδότησης τίθενται οι άνεργοι που δεν μπορούν «να δικαιολογήσουν την επίτευξη θετικών και διαρκών ενεργειών για την εξεύρεση εργασίας», όπως και εκείνοι που «χωρίς νόμιμο κίνητρο, αρνούνται δύο φορές εύλογη προσφορά εργασίας».

Ετσι, ο άνεργος όχι απλά υφίσταται όλα όσα σημαίνει το να μην έχει σταθερό μεροκάματο, αλλά και τιμωρείται, εφόσον δεν είναι έτοιμος να συναινέσει και να υποταχθεί εντελώς στην εργοδοτική επιθετικότητα.

Επιπλέον, προκειμένου να εκτονώσει αντιδράσεις και να διασπάσει όσο περισσότερο μπορεί την εργατική τάξη, η κυβέρνηση σχεδιάζει να επιστρατεύσει διάφορες μεθόδους. Οπως σχολίαζαν πρόσφατα στη «Λε Μοντ» πηγές της κυβέρνησης Μακρόν, στόχος είναι να υπάρξει καλύτερη «προσαρμογή της φύσης και της κλιμάκωσης των κυρώσεων», εκφράζοντας δυσαρέσκεια επειδή, για παράδειγμα, «σήμερα, η μη ανταπόκριση σε μια προσφορά θέσης εργασίας τιμωρείται περισσότερο από ό,τι η ανεπάρκεια στην αναζήτηση εργασίας». Βασική προτεραιότητα είναι δηλαδή, ενώ επιταχύνεται το σμπαράλιασμα των εργασιακών σχέσεων και δικαιωμάτων, να διευρύνεται και η «ανταπόκριση» των εργαζομένων στις θέσεις εργασίας που «προσφέρονται» σε συνθήκες ανάκαμψης της ανταγωνιστικότητας. Στην κατεύθυνση αυτή, ασφαλώς, θα προσαρμοστούν και όλοι οι κρατικοί «μοχλοί» προώθησης της απασχόλησης, όπως φανερώνει και η επιμονή να διαπιστώνεται «συμμόρφωση» και συμμετοχή των ανέργων στα διαθέσιμα προγράμματα κατάρτισης. Τα προγράμματα που πολλαπλασιάζονται σε όλες τις χώρες - μέλη της ΕΕ, μειώνοντας δραστικά το «κόστος» εργασίας, διευκολύνοντας την αντικατάσταση «παλιότερων» εργαζομένων από άλλους φτηνότερους, καλύπτοντας ένα σημαντικό ποσοστό των θέσεων εργασίας σε μια εταιρεία με κρατική επιδότηση της αμοιβής ή της ασφαλιστικής κάλυψης και ανακυκλώνοντας ένα εργατικό δυναμικό χωρίς κεκτημένα, που πασχίζει να επιβιώσει μεταξύ ανεργίας και προσωρινής απασχόλησης.

Εξίσου χαρακτηριστική είναι και όλη η συζήτηση για τα κριτήρια με τα οποία θα καθορίζεται αν κάποιος θα «αξίζει» επίδομα ανεργίας ή όχι, με την κυβέρνηση να τολμά να εμφανίζεται από πάνω και ... γενναιόδωρη, δηλώνοντας έτοιμη να προωθήσει την επιδότηση των «παραιτηθέντων» ανέργων (διαχωρίζοντας δηλαδή τους ανέργους ανάλογα με τους λόγους για τους οποίους έφυγαν από την τελευταία δουλειά), λες και είναι υπεύθυνοι οι άνεργοι για το γεγονός ότι δεν έχουν μια θέση εργασίας με πλήρη δικαιώματα.

Οπως και να εξελιχθούν τα πράγματα, μόνο και μόνο το πλαίσιο μέσα στο οποίο γίνεται η συζήτηση για την αναθεώρηση του συστήματος προστασίας των ανέργων είναι ενδεικτική των αξιώσεων με τις οποίες η γαλλική κυβέρνηση διεκδικεί σταθερά ρόλο πρωταγωνιστή στις αντιλαϊκές - αντεργατικές ανατροπές σε όλη την Ευρώπη. Οταν κανείς θυμηθεί ότι σε αυτήν την πλευρά είναι που και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ αναζητά σταθερά συμμάχους, είναι που έρχεται η λαϊκή παροιμία «δείξε μου το φίλο σου...».