Βέβαια, η κριτική στην ΕΕ δεν είναι προνόμιο των ευρωσκεπτικιστών, αφού και φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις εμφανίζονται ανήσυχες για την πορεία της λυκοσυμμαχίας, στο πλαίσιο της ευρύτερης συζήτησης για την πορεία και την ισχύ της Ευρωένωσης στην αναμέτρησή της με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, και ενώ κλιμακώνονται ολόπλευρα οι γεωπολιτικές κόντρες σε όλο τον πλανήτη. Είναι ενδεικτική η συμμετοχή της κυβέρνησης του PD (Δημοκρατικού Κόμματος) στις πρωτοβουλίες του «ευρωπαϊκού Νότου», όπου αποτυπώνεται και μια συνολικότερη κινητικότητα και αντιπαράθεση εντός της ΕΕ.

Αυτό που επιβεβαιώνεται μέχρι σήμερα, με βάση και τη διεξαγωγή της προεκλογικής αντιπαράθεσης, είναι ότι και για το ιταλικό κεφάλαιο, η αντιπαράθεση με την ΕΕ δεν είναι ούτε απλή επιλογή ούτε και απλή υπόθεση.

Είναι χαρακτηριστικές οι «προσαρμογές» στις προτάσεις δυνάμεων όπως η «Λίγκα» αλλά και το M5S, που επιβεβαιώνουν ότι βασικό ζητούμενο είναι ένα αναβαθμισμένο παζάρι με τις Βρυξέλλες (κάτι που ωθείται και από την υπόθεση του Βrexit), από το αποτέλεσμα του οποίου θα κριθεί και η σχέση της Ιταλίας με την ΕΕ. Αυτή η συζήτηση αναπτύσσεται ενώ βαθαίνουν ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και περιπλέκονται γεωπολιτικές κόντρες, επιδρώντας φυσικά και στην πορεία σημερινών συμμαχιών. Για παράδειγμα, για το επόμενο διάστημα το ιταλικό κεφάλαιο φαίνεται ότι ιεραρχεί σημαντικά τους όρους διείσδυσής του σε περιοχές όπως η Αφρική, που έχει όχι απλά ανερχόμενες αγορές αλλά και τεράστιο ορυκτό πλούτο, και μπορεί να το εφοδιάσει σημαντικά στην προσπάθειά του να αναβαθμίσει τη θέση του σε διάφορους κλάδους.

Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση της εταιρείας «Demopolis», το M5S παίρνει 28,3%, το κυβερνών PD 22,8%, η «Forza Italia» (του πρώην πρωθυπουργού Σίλβιο Μπερλουσκόνι) 16,3%, η «Λίγκα του Βορρά» 14%, οι «Ελεύθεροι και Ισοι» (από «δυσαρεστημένους» αποχωρήσαντες του PD) 5,8% και τα αντιδραστικά «Αδέλφια της Ιταλίας» 4,7%.

«Forza Italia», «Λίγκα» και «Αδέλφια της Ιταλίας», μαζί με άλλα μικρότερα σχήματα από τον ευρύτερο χώρο που τσουβαλιάζεται ως «κεντροδεξιά», συγκεντρώνουν 37,2% και εμφανίζονται ως ο πιθανότερος νικητής. Βέβαια, για να σχηματίσει ο νικητής αυτοδύναμη κυβέρνηση πρέπει να συγκεντρώσει το 40% των ψήφων, οπότε είναι πολύ πιθανό μετεκλογικά να δυναμώσουν οι ενδοαστικές διεργασίες.

Το τελευταίο δίμηνο, οι ευρωσκεπτικιστές εκφράζουν με μεγαλύτερη ειλικρίνεια την πρόθεσή τους να παζαρέψουν τα συμφέροντα του κεφαλαίου ακόμα και μέσα στην ΕΕ, ανάλογα με τα ανταλλάγματα που θα πάρουν.

Πρόσφατα ο ηγέτης της «Λίγκας», Ματέο Σαλβίνι, είπε ότι «θέλουμε να παραμείνουμε στην ΕΕ μόνο αν μπορέσουμε να επαναδιαπραγματευτούμε όλες τις συνθήκες οι οποίες περιορίζουν την πλήρη και νόμιμη εθνική μας κυριαρχία, δηλαδή πρακτικά να επιστρέψουμε στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, που υπήρχε πριν από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ». Ο ίδιος τόνισε ότι «δεν είμαστε εμείς που πρέπει να προσφέρουμε εγγυήσεις για το μέλλον στην ΕΕ. Είναι οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών που χρειάζεται να απολογηθούν στους Ιταλούς...».

Στο πρόγραμμά του, ο λεγόμενος «κεντροδεξιός» συνασπισμός τάσσεται υπέρ της «υπεράσπισης των ιταλικών επιχειρήσεων» και του «Made in Italy», ουσιαστικά εγείρει θέμα για το προβάδισμα που έχουν χάσει ιταλικά μονοπώλια τα τελευταία χρόνια (ιδιαίτερα μετά την εκδήλωση της κρίσης το 2008) και διαμηνύει ότι στόχος του είναι να διασφαλίσει όρους μεγαλύτερης στήριξης του ντόπιου κεφαλαίου έναντι ανταγωνιστών του. Στο ίδιο πλαίσιο, γίνεται αναφορά και σε ένα «Σχέδιο για τον (ευρωπαϊκό) Νότο», προφανώς ως τμήμα της προσπάθειας πιο αποφασιστικής αναμέτρησης με ισχυρούς ανταγωνιστές, π.χ. τα γερμανικά κεφάλαια.

Από την ίδια σκοπιά, αυτή της μεγαλύτερης «ευελιξίας» για υπεράσπιση του ντόπιου κεφαλαίου, διατυπώνονται και αναφορές για «λιγότερες ευρωπαϊκές δεσμεύσεις», για «ειδικό σχέδιο για τη Ρώμη για να μπορέσει να φτάσει στα στάνταρ των άλλων ευρωπαϊκών πρωτευουσών», αλλά και πιο βαρύγδουπα συνθήματα όπως αυτό της «επανάκτησης της εθνικής κυριαρχίας».

Σε αντίστοιχη κατεύθυνση κινούνται και πολλές από τις προτάσεις του M5S, που επίσης μιλά για «προστασία» του «Made in Ιtaly» και «των ιταλικών προϊόντων, που απειλούνται από τις διεθνείς συμβάσεις».

Πρόσφατα ο υποψήφιος της «Λίγκας», Αλμπέρτο Μπανιάι, κάλεσε την ιταλική κυβέρνηση να επανεξετάσει τη συμμετοχή της χώρας στην Ευρωζώνη, εξαιτίας των «καταστροφικών συνεπειών» που έχουν για την ιταλική οικονομία «μεταρρυθμίσεις» που συνδιαμορφώθηκαν στις Βρυξέλλες. Ασφαλώς, ανησυχία τέτοιων δυνάμεων δεν είναι οι αντιλαϊκές αναδιαρθρώσεις που τσακίζουν τα εργατικά - λαϊκά δικαιώματα, αλλά οι αλλαγές που δεν επιτρέπουν τη μεγαλύτερη δυνατή «άμυνα» των ιταλικών επιχειρηματικών ομίλων έναντι των ανταγωνιστών τους από ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία και φυσικά από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Οπως είχε περιγράψει το βασικότερο πρόβλημα των «μεταρρυθμίσεων» της ΕΕ για την Ιταλία ο Μπανιάι, «η Ευρωζώνη ωφελεί περισσότερο τις ισχυρότερες χώρες και βλάπτει τις πιο αδύναμες...». Ενώ, περιγράφοντας και το παζάρι στο οποίο είναι έτοιμη να μπει και η «Λίγκα», συνέχισε: «Η διαδικασία (σ.σ. ενδεχόμενης αποχώρησης της Ιταλίας από την ΕΕ) θα μπορούσε να ανασταλεί αν οι χώρες της κεντρικής Ευρώπης είχαν τη βούληση να συνεργαστούν με την περιφερειακή Ευρώπη. Αλλά βλέπουμε καθημερινά πως αυτή η βούληση χάνεται. Αντιθέτως, βλέπουμε τις Βρυξέλλες να ετοιμάζονται να σφίξουν περισσότερο το τραπεζικό σύστημα ώστε να μας γονατίσουν... Αυτή η (σ.σ. "μεταρρυθμιστική") ατζέντα είναι λάθος, γιατί εμποδίζει το κράτος να έχει εκείνα τα αποθέματα που θα επιτρέψουν την παρέμβασή του για να στηρίξει μια οικονομία σε κρίση...».

Τέτοιους προβληματισμούς - για την ανάγκη η ιταλική κυβέρνηση να έχει μεγαλύτερα περιθώρια στήριξης των «ντόπιων» εταιρειών - έχει εκφράσει και το PD, αντιδρώντας συχνά ως κυβέρνηση σε επικρίσεις της Κομισιόν για μη τήρηση όρων της δημοσιονομικής σταθερότητας (π.χ. ποσοστό χρέους και ελλείμματος στο ΑΕΠ), αλλά και σε εμπόδια που οι Βρυξέλλες έβαζαν στη «διάσωση» (με επιδοτήσεις, «ρύθμιση» χρεών κ.λπ.) εταιρειών όπου πλειοψηφούσαν ιταλικά κεφάλαια.

Κατά τ' άλλα, στην προεκλογική ατζέντα διατηρείται ψηλά το Μεταναστευτικό, που αξιοποιείται στην προώθηση ευρύτερων αντιλαϊκών σχεδιασμών, σε πολλούς τομείς. Ο «κεντροδεξιός» συνασπισμός ιεραρχεί ψηλά την ενίσχυση της «μάχης ενάντια στην τρομοκρατία», το «μπλόκο στις μεταναστευτικές εισροές», τον «επαναπατρισμό όλων των λαθρομεταναστών», την «επέκταση του νόμου της νόμιμης αυτοάμυνας», την τοποθέτηση «καραμπινιέρου σε κάθε γειτονιά». Ακόμα, μιλά για «ενίσχυση τοπικών αυτονομιών και του υπεύθυνου φεντεραλιστικού μοντέλου».

Από τη δική του μεριά, το M5S μιλά για «άμεσο επαναπατρισμό όλων των μη νόμιμων μεταναστών», «10.000 προσλήψεις στην αστυνομία και δημιουργία δύο νέων φυλακών». Ανάμεσα σε άλλα ξεχωρίζει τη σημασία της «πράσινης ανάπτυξης», τη «μείωση των δημόσιων εξόδων» κ.λπ.

Τέλος, δεν πρέπει να υποτιμώνται οι διεργασίες και στο χώρο των «ευρωπαϊστών». Ο συνασπισμός «Ελεύθεροι και Ισοι» (Liberi e Uguali) διεκδικεί ρόλο στην αναβαπτιζόμενη «κεντροαριστερά». Στη συγκρότησή τους πρωτοστάτησε η «Ιταλική Αριστερά» (Sinistra Italiana) του Στέφανο Φασίνα (συνοδοιπόρου της Ζ. Κωνσταντοπούλου και του Ζαν Λικ Μελανσόν, πρωτεργατών σε Ελλάδα και Γαλλία της αναμόρφωσης του οπορτουνιστικού χώρου αλλά και της σοσιαλδημοκρατίας).

Η κριτική που ασκούν στο PD είναι ότι ...λοξοδρόμησε («ακολουθεί πολιτικές του Μπερλουσκόνι»), ενώ όσον αφορά κομβικές ανατροπές, επισημαίνουν ότι χρειάζονται «επανεξέταση», όχι κατάργηση. Αυτό λένε για παράδειγμα για το νόμο Φορνέρο (που προβλέπει αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, υλοποιώντας μέτρα που οι Βρυξέλλες έχουν συναποφασίσει εδώ και χρόνια), για τον οποίο υποστηρίζουν ότι «έχει και θετικά» και δεν είναι όλος για κατάργηση.