Το ζήτημα της πυροπροστασίας σε αστικές και βιομηχανικές περιοχές είναι μεγάλο και σύνθετο.

• Εργαζόμενοι και κάτοικοι κινδυνεύουν από πυρκαγιές και εκρήξεις σε βιομηχανικούς και βιοτεχνικούς χώρους, όχι μόνο από εγκαύματα και τραυματισμούς, αλλά και από έκθεση σε επικίνδυνες ουσίες. Μόλις πριν μερικές βδομάδες είχαμε τέτοιο ατύχημα με την πυρκαγιά στη «Sunlight». Θυμίζουμε αντίστοιχα την πυρκαγιά στο Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) στον Ασπρόπυργο το 2015, που οδήγησε σε ρύπανση της περιοχής με επικίνδυνες ουσίες, τα θανατηφόρα ατυχήματα με πυρκαγιές εργοστασίων όπως στη Μάνδρα το Φλεβάρη, στο Βόλο το Μάρτη και παλιότερα σε άλλες περιοχές.
• Υπάρχει ο κίνδυνος από ένα βιομηχανικό ατύχημα μεγάλης έκτασης, σε περιοχές που γειτνιάζουν κατοικίες με βιομηχανίες που διαχειρίζονται μεγάλες ποσότητες επικίνδυνων ουσιών, εύφλεκτων, εκρηκτικών και τοξικών. Θυμίζουμε ενδεικτικά την πυρκαγιά το 1986 στη «Jet Oil» στη Θεσσαλονίκη και το 2006 στη Χύμα στο Λαύριο. Μεγάλα ατυχήματα με δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες, που έχουν συμβεί σε διεθνές επίπεδο, υπογραμμίζουν τη σημασία της πρόληψης, όπως η έκρηξη στις εγκαταστάσεις υγραερίου της Πόλης του Μεξικού το 1984, με πάνω από 500 νεκρούς και 2.500 τραυματίες, τα ατυχήματα με μακροπρόθεσμες συνέπειες, με σοβαρά προβλήματα υγείας λόγω διαρροής τοξικών ουσιών, όπως το ατύχημα στην πόλη Bhopal της Ινδίας (3.800 νεκροί και 11.000 τραυματίες και αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας αργότερα σύμφωνα με την κυβέρνηση, 8.000 και 500.000 αντίστοιχα σύμφωνα με άλλες πηγές) και της Seveso στην Ιταλία. Σύμφωνα με το Γραφείο Ασφάλειας Αγωγών, στις ΗΠΑ την περίοδο 1998 - 2017 έγιναν πάνω από 5.700 ατυχήματα στο σύστημα διανομής φυσικού αερίου, με συνολικά 306 νεκρούς και 1.262 τραυματίες. Η Ελλάδα είναι σεισμογόνος χώρα και ένας σεισμός μεγάλου μεγέθους, όπως αντίστοιχα και μια μεγάλη πλημμύρα, θα μπορούσε να αποτελέσει εναρκτήριο γεγονός ενός ατυχήματος μεγάλης έκτασης.
• Υπάρχει ο κίνδυνος από πυρκαγιές σε κατοικίες, που τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί, αλλά και ιδιαίτερα ο κίνδυνος από πυρκαγιά σε σχολεία, νοσοκομεία, οίκους ευγηρίας, χώρους συνάθροισης κοινού κ.λπ. Θυμίζουμε τη φωτιά σε νοσοκομείο της Νότιας Κορέας τον Γενάρη με 37 νεκρούς και πολλούς τραυματίες, τη φωτιά σε πολυώροφο κτίριο στο Λονδίνο με 79 νεκρούς ενοίκους το προηγούμενο καλοκαίρι, αλλά και στη χώρα μας τον Γενάρη, με την πυρκαγιά σε οίκο ευγηρίας στην Καλλιθέα, που κόστισε τη ζωή σε 2 γυναίκες. Επίσης, τις πυρκαγιές σε ξενοδοχεία, όπως αυτή στην Πράγα τον Γενάρη, με 4 νεκρούς και αρκετούς τραυματίες.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι: Οι κίνδυνοι αυτοί είναι αναπόφευκτοι;

Η προστασία εργαζομένων και πληθυσμού μπορεί να επιτευχθεί με βάση το κατακτημένο σήμερα επίπεδο της επιστήμης και της τεχνικής.

Απαιτείται όμως ένας ριζικά διαφορετικός δρόμος ανάπτυξης, που θα αντιμετωπίζει τα θέματα πρόληψης και διαχείρισης έκτακτων καταστάσεων με γνώμονα τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι με γνώμονα τη διασφάλιση της κερδοφορίας του κεφαλαίου, που αποτελεί το κριτήριο σήμερα στο πλαίσιο του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης.

Η πρόληψη των κινδύνων προϋποθέτει ότι το κριτήριο της εγγενούς ασφάλειας, δηλαδή της πρόληψης του κινδύνου στην πηγή, θα λαμβάνεται υπόψη κατά τον σχεδιασμό κάθε εγκατάστασης, υποδομής και εξοπλισμού, όπως επίσης και σε επίπεδο χωροταξικού σχεδιασμού (που αφορά στις εδαφολογικές μελέτες, στη σεισμικότητα κάθε περιοχής, στις αποστάσεις ασφαλείας, στη συνύπαρξη διαφορετικών δραστηριοτήτων μέσα σε μια περιοχή κ.ο.κ.).

Στο πλαίσιο του σχεδιασμού χρήσεων γης, πρέπει να περιλαμβάνεται και η χωροθέτηση των υπηρεσιών και υποδομών έκτακτης ανάγκης (π.χ. πυροσβεστικών σταθμών, οδών εκκένωσης - διαφυγής - πρόσβασης του προσωπικού έκτακτης ανάγκης, ειδικών κτιρίων για προστασία του πληθυσμού αν χρειαστεί, νοσοκομειακών μονάδων κ.ά.).

Η πρόληψη των κινδύνων προϋποθέτει ότι οι υποδομές, οι εγκαταστάσεις, ο εξοπλισμός θα λειτουργούν και θα συντηρούνται σύμφωνα με τις προδιαγραφές ασφάλειας με βάση το κατακτημένο επίπεδο της επιστήμης και της τεχνικής (π.χ. μέτρα παθητικής και ενεργητικής πυροπροστασίας, τεχνικά μέτρα πρόληψης πυρκαγιών και εκρήξεων κ.λπ.). Προϋποθέτει ότι οι όποιες δραστηριότητες θα πραγματοποιούνται με διαδικασίες ασφαλείας, που με τη σειρά τους προϋποθέτουν πέραν των αναγκαίων τεχνικών μέτρων και την επάρκεια προσωπικού. Επάρκεια προσωπικού που σχετίζεται με τον αριθμό, τη σχετική εκπαίδευση και εξειδίκευση, καθώς και με το ρυθμό εργασίας.

Η προστασία εργαζομένων, πληθυσμού και περιβάλλοντος προϋποθέτει επίσης ότι θα υπάρχει σχεδιασμός έκτακτων καταστάσεων με ολοκληρωμένα σχέδια αντιμετώπισης πυρκαγιών και γενικότερα τεχνολογικών ατυχημάτων και φυσικών καταστροφών, ανάλογα με την περίπτωση και τους ειδικούς κινδύνους.

• Βασικές παράμετροι ενός ολοκληρωμένου σχεδίου είναι ενδεικτικά η εξέταση του συνόλου των σεναρίων έκτακτων καταστάσεων, λαμβάνοντας υπόψη την ολοκληρωμένη, ποσοτική εκτίμηση της επικινδυνότητας και την αλληλεπίδραση παραγόντων σε κάθε συγκεκριμένο δήμο και περιοχή. Επίσης η δυνατότητα επικαιροποίησης των σχεδίων και έγκαιρης ενσωμάτωσης δεδομένων πραγματικού χρόνου. Το ποια προστατευτική ενέργεια για τον πληθυσμό θα επιλεγεί ανάλογα με την περιοχή (αν δηλαδή θα επιλεγεί εκκένωση, προστασία σε σπίτια ή άλλες υποδομές, χρήση μέσων ατομικής προστασίας) δεν είναι μονοσήμαντα, αλλά εξαρτώνται από πολλές παραμέτρους.
• Ενα ολοκληρωμένο σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει την οργανωτική προετοιμασία με οδηγίες, μέσα (μεταφοράς, επικοινωνίας, πυρόσβεσης, ατομικής προστασίας κ.λπ.), υποδομές, επάρκεια προσωπικού, κατάλληλη εκπαίδευση της Πυροσβεστικής, των υπόλοιπων εμπλεκόμενων ομάδων έκτακτων αναγκών, αλλά και του συνόλου των εργαζομένων και του πληθυσμού. Θα πρέπει να σχεδιάζονται και να πραγματοποιούνται ασκήσεις ετοιμότητας και να υπάρχουν κατάλληλες οδεύσεις μαζικής διαφυγής και υποδομές και μέσα για την εκκένωση του πληθυσμού, εφόσον αυτή χρειαστεί ή για την προστασία του σε κατάλληλες εγκαταστάσεις.

Εύκολα μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι στο πλαίσιο του σημερινού καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης, ο χωροταξικός σχεδιασμός, η λειτουργία κάθε εργασιακού χώρου και υποδομής, δεν γίνεται με γνώμονα την ικανοποίηση του συνόλου των κοινωνικών αναγκών. Η ανάλυση του κόστους - οφέλους από την πλευρά των καπιταλιστών και του κράτους τους οδηγεί στο να λαμβάνονται τόσα μέτρα, όσα απαιτούνται ώστε το κόστος πρόληψης να μην ξεπεράσει το κόστος από κάποιο ατύχημα.

Ενδεικτικά:

• Μεγάλες ελλείψεις μέτρων προστασίας του επαγγελματικού κινδύνου, πυρασφάλειας, πρόληψης τεχνολογικών ατυχημάτων, αντισεισμικής και αντιπλημμυρικής προστασίας (ελλείψεις και σε χώρους κατοικίας και κοινωνικών δραστηριοτήτων και σε εργασιακούς χώρους, ελλείψεις σε τεχνικά μέτρα πρόληψης αλλά και σε προσωπικό και διαδικασίες ασφάλειας).
• Ελλιπής προληπτική συντήρηση, μειώσεις προσωπικού και εντατικοποίηση εργασίας, υποτυπώδης εκπαίδευση εργαζομένων, απουσία εκπαίδευσης πολιτών κ.λπ., που αυξάνουν την επικινδυνότητα.
• Ανεξέλεγκτη γειτνίαση βιομηχανικών και βιοτεχνικών δραστηριοτήτων μεταξύ τους και με κατοικίες και άλλες κοινωνικές δραστηριότητες, με κίνδυνο ενός βιομηχανικού ατυχήματος μεγάλης έκτασης (χαρακτηριστικό παράδειγμα τα «καζάνια του θανάτου» όπως τα χαρακτηρίζουν οι κάτοικοι στο Πέραμα, μια ανάσα μόλις από τα σπίτια).
• Μείωση των κρατικών δαπανών για θέματα πρόληψης και προστασίας και υποτυπώδης κρατικός έλεγχος για τους κινδύνους σε εργασιακούς χώρους, χώρους κατοικίας και άλλων υπηρεσιών.
• Ανεπαρκής συντονισμός εμπλεκόμενων φορέων, μεταφορά αρμοδιοτήτων για την πολιτική προστασία στους δήμους και τις Περιφέρειες μέσα στο πλαίσιο της οικονομικής αυτοτέλειας και της επιχειρηματικής λειτουργίας τους και των ελλείψεων προσωπικού, απουσία ολοκληρωμένων σχεδίων αντιμετώπισης, απουσία μέσων, προσωπικού και μαζικών οδών διαφυγής, απουσία υπηρεσιών και υποδομών για την προστασία του πληθυσμού και για την παροχή πρώτων βοηθειών και την αποκατάσταση της υγείας των πληγέντων σε περίπτωση τεχνολογικών και φυσικών καταστροφών.

Στην ουσία, ακόμη και η υπάρχουσα νομοθεσία δεν εφαρμόζεται ουσιαστικά και αποτελεσματικά. Είτε δεν υπάρχουν καθόλου μελέτες, εκτιμήσεις και σχέδια, είτε υπάρχουν στα χαρτιά, αλλά οι ελλείψεις και ο υποτυπώδης κρατικός έλεγχος τα καθιστούν κενό γράμμα.

Επίσης, είναι ενδεικτική:

• Η απουσία ενός ουσιαστικού πλαισίου πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου των πυροσβεστών που εργάζονται με εξοντωτικά ωράρια, ελλιπή εκπαίδευση, εντατικοποίηση εργασίας, χωρίς τα απαραίτητα μέτρα προστασίας της υγείας και ασφάλειάς τους, με κίνδυνο εργατικών ατυχημάτων και εκδήλωσης επαγγελματικών ασθενειών. Από το 1942 έως σήμερα, 53 πυροσβέστες έχουν χάσει τη ζωή τους στη χώρα μας εν ώρα εργασίας, το 38% αυτών σε αστικές και βιομηχανικές πυρκαγιές. Αξίζει να τονίσουμε ότι το επάγγελμα του πυροσβέστη χαρακτηρίζεται «πιθανώς καρκινογόνο» από τον Διεθνή Οργανισμό για την Ερευνα για τον Καρκίνο (IARC).
• Αντίστοιχα προβλήματα και ελλείψεις υπάρχουν και για τις υπόλοιπες εμπλεκόμενες υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης.
• Η υποβάθμιση του προσανατολισμού της αναγκαίας επιστημονικής έρευνας στους σχετικούς τομείς και η διατήρηση σκόπιμων ελλείψεων στο νομοθετικό πλαίσιο (π.χ. απουσία θεσμοθετημένων μεθοδολογιών και προδιαγραφών για την ποσοτική εκτίμηση επικινδυνότητας, τα μέτρα πρόληψης και τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης, απουσία κριτηρίων για τις αποστάσεις ασφάλειας και τις χρήσεις γης, προβλέψεις όπου η εταιρεία είναι ταυτόχρονα ελεγκτής και ελεγχόμενος κ.ά.).

Η πολιτική της σημερινής κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, που συνεχίζει στην ίδια ρότα με την πολιτική των προηγούμενων κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ, ΝΔ σε αυτούς τους τομείς σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της ΕΕ, υπηρετεί τις ανάγκες του κεφαλαίου και όχι τις λαϊκές ανάγκες.

Δεν πρέπει να μείνουμε απαθείς. Μέσα από τα ταξικά σωματεία, τις Λαϊκές Επιτροπές, να διεκδικήσουμε:

• Την άμεση λήψη όλων των αναγκαίων τεχνικών και οργανωτικών μέτρων πυροπροστασίας, αντισεισμικής και αντιπλημμυρικής προστασίας, πρόληψης εργατικών ατυχημάτων, επαγγελματικών ασθενειών και βιομηχανικών ατυχημάτων μεγάλης έκτασης, με ουσιαστικό κρατικό έλεγχο της εργοδοτικής ευθύνης.
• Εκτίμηση των κινδύνων ανά περιοχή και ανάλογος σχεδιασμός αντιμετώπισης αυτών, επαρκές, μόνιμο, κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό έκτακτης ανάγκης, επαρκής εκπαίδευση των εμπλεκόμενων φορέων, τακτική ενημέρωση και εκπαίδευση των κατοίκων.
• Αποφασιστική ενίσχυση του δυναμικού και της υλικοτεχνικής υποδομής των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους σε όλες τις περιοχές της χώρας.
• Θεσμοθέτηση μεθοδολογιών και προδιαγραφών, επιστημονική έρευνα με κριτήριο την εγγενή ασφάλεια και την προσαρμογή του εργασιακού και ευρύτερου περιβάλλοντος στις ανάγκες των εργαζομένων και του λαού.

Ασφαλώς δεν πρέπει να έχουμε αυταπάτες. Οσο τα κλειδιά της οικονομίας τα έχουν οι επιχειρηματικοί όμιλοι, η υγεία και η ασφάλειά μας, το περιβάλλον θα θυσιάζονται στο βωμό της κερδοφορίας τους. Χρειάζεται άλλος δρόμος ανάπτυξης, όπου οι υποδομές, τα εργοστάσια, τα μέσα παραγωγής θα γίνουν λαϊκή περιουσία, με κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό της οικονομίας και εργατικό έλεγχο. Σε έναν τέτοιο δρόμο ανάπτυξης η οργάνωση της παραγωγής, της εργασίας και των κοινωνικών υπηρεσιών, ο χωροταξικός σχεδιασμός, η λειτουργία κάθε εγκατάστασης θα γίνονται με κριτήριο την ικανοποίηση του συνόλου των κοινωνικών αναγκών, που θα περιλαμβάνει και την ουσιαστική προστασία της εργασιακής και δημόσιας υγείας και ασφάλειας και του περιβάλλοντος από τεχνολογικούς και φυσικούς κινδύνους. Για να ανοίξει αυτός ο δρόμος παλεύουμε καθημερινά και αποφασιστικά.