Στη μέγγενη των αντιασφαλιστικών ανατροπών της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, σε συνέχεια και κλιμάκωση των αντιασφαλιστικών νόμων των προηγούμενων κυβερνήσεων, βρέθηκαν μαζί με όλους τους συνταξιούχους και οι δικαιούχοι συντάξεων χηρείας.

Η ψήφιση του νόμου 4387/2016 και ειδικότερα το άρθρο 12 επέφερε μεγάλες ανατροπές στο καθεστώς των συντάξεων χηρείας, οι οποίες, όπως αποδείχτηκε στην πράξη, μετατρέπονται πλέον σε προνοιακά επιδόματα.

Το πρώτο μεγάλο χτύπημα δίνεται με τη διάταξη του νόμου που προβλέπει αφενός ότι η σύνταξη θανάτου (χηρείας) μειώνεται κατά 50% σε σχέση με τη σύνταξη του θανόντος (έναντι μείωσης κατά 30% στο παλιό σύστημα) και αφετέρου ότι οι δικαιούχοι της σύνταξης θανάτου που δεν έχουν συμπληρώσει τα 55 έτη, θα την πάρουν μόνο για τρία χρόνια (στο παλιό σύστημα δεν υπήρχε τέτοιος ηλικιακός περιορισμός). Στην περίπτωση που ο δικαιούχος συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας μέσα στην τριετία από την ημερομηνία θανάτου, τότε θα λάβει τη σύνταξη για τρία χρόνια και μετά θα την ξαναπάρει μετά το 67ο έτος της ηλικίας του. Μάλιστα, στην περίπτωση που ο (η) δικαιούχος της μειωμένης σύνταξης έχει εισόδημα από άλλη πηγή, μετά την πάροδο της τριετίας, το ποσό που θα λαμβάνει μειώνεται εκ νέου κατά 50%.

Επιπλέον, οι συντάξεις χηρείας για θανάτους που επέρχονται μετά τις 13/5/2016, υπολογίζονται πλέον με βάση το νέο τρόπο (εθνική και ανταποδοτική), χωρίς όμως την προσωπική διαφορά. Ετσι, ο (η) επιζών σύζυγος εφόσον πληροί τις ηλικιακές προϋποθέσεις, θα λάβει όχι το 50% της αρχικής σύνταξης του θανόντος, αλλά το 50% της νέας μικρότερης σύνταξης, υπολογισμένης σύμφωνα με όσα ορίζει ο ν.4387.

Παρά τους αρχικούς ισχυρισμούς της κυβέρνησης, πως οι μειώσεις στις συντάξεις χηρείας δεν θα είναι μεγάλες - και τον ακόμα πιο προκλητικό ισχυρισμό ότι θα έχουν και αυξήσεις! - η εφαρμογή του νόμου στις περιπτώσεις που ο θάνατος του συνταξιούχου επήλθε μετά το Μάη του 2016, οδήγησε σε συντάξεις ακόμα και μικρότερες των 200 ευρώ. Η αθλιότητα αυτή ανάγκασε την κυβέρνηση να ψηφίσει διάταξη που έβαζε πλαφόν προς τα κάτω στις συντάξεις χηρείας (360 ευρώ μεικτά), αφήνοντας όμως άθικτο όλο το υπόλοιπο νομοθετικό πλαίσιο για τις νέες συντάξεις θανάτου (χηρείας). Επιπλέον, μετά την πάροδο της τριετίας και στην περίπτωση που ο δικαιούχος εργάζεται ή έχει δική του σύνταξη, είναι αμφίβολο αν αυτό το πλαφόν θα συνεχίσει να ισχύει, καθώς στη σχετική διάταξη δεν υπάρχει αναφορά.

Ομως, ακόμα και με την ύπαρξη πλαφόν, η πραγματικότητα που διαμορφώνεται είναι δραματική για τις οικογένειες των θανόντων, οι οποίες πέρα από την απώλεια του ανθρώπου τους, σε πολλές περιπτώσεις, όταν μάλιστα δεν υπάρχουν και άλλες πηγές εισοδήματος, περιέρχονται σε κατάσταση ένδειας.

Απ' αυτήν την άποψη, είναι χαρακτηριστικά τα πραγματικά παραδείγματα συντάξεων γήρατος του πρώην ΤΕΒΕ, που παρουσίασε η Πανελλήνια Ομοσπονδία Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής (ΠΟΠΟΚΠ) στο πρόσφατο συνέδριό της, οι οποίες αποδόθηκαν στον δικαιούχο μετά την ψήφιση του ν. 4387 (δηλαδή όταν ο θάνατος επήλθε μετά την ψήφιση του νόμου), απ' όπου προκύπτει πως οι συντάξεις χηρείας περικόπτονται μέχρι και κατά 2/3 σχεδόν της αρχικής σύνταξης.

Ειδικότερα:

-- Για σύνταξη των 600,9 ευρώ (προ φόρου), με τα ισχύοντα πριν τον ν. 4387, στον δικαιούχο σύνταξης χηρείας καταβάλλονταν 420,63 ευρώ, ενώ τώρα η σύνταξη αυτή περιορίζεται στα 384 ευρώ. Αντίστοιχα για σύνταξη γήρατος 855,69 ευρώ, η σύνταξη στον δικαιούχο σύνταξης χηρείας με το παλιό σύστημα θα ήταν 598,98 ευρώ, τώρα με βάση τον 4387 περιορίζεται και αυτή στα 384 ευρώ. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις λειτουργεί το πλαφόν των 384 ευρώ, αλλιώς η σύνταξη χηρείας θα ήταν ακόμη μικρότερη!

-- Για σύνταξη 1.129,86 ευρώ, στον δικαιούχο μεταβιβάζονταν 790,9 ευρώ, ενώ μετά την ψήφιση του νόμου ο δικαιούχος σύνταξης χηρείας θα λάβει μόλις 395,48 ευρώ! Για σύνταξη 1.502,11 ευρώ προ φόρου με το παλιό σύστημα θα αποδίδονταν στον δικαιούχο το ποσό των 1051,47 ευρώ προ φόρου, ενώ με βάση τον ν. 4387 η σύνταξη χηρείας του δικαιούχου συρρικνώνεται μόλις στα 520,5 ευρώ!

Βέβαια, παρά την προκλητική κυβερνητική προπαγάνδα, η κατάσταση αυτή είχε προκαθοριστεί ήδη από την ψήφιση του νόμου και τα σχετικά επίσημα στοιχεία. Ετσι, στην Εκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους που συνόδευε τον ν. 4387, οριζόταν ότι με τον νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων χηρείας, οι δικαιούχοι του μόνο την τετραετία 2016-2019 θα είχαν απώλειες 369 εκατομμυρίων ευρώ! Συγκεκριμένα, το συνολικό κονδύλι των νέων συντάξεων χηρείας σε σχέση με το προϊσχύον καθεστώς θα ήταν μικρότερο κατά 11 εκατ. ευρώ το 2016, κατά 59 εκατ. ευρώ το 2017, κατά 122 εκατ. φέτος και κατά 177 εκατ. ευρώ το 2019.

Οι περικοπές αυτές επιβεβαιώνονται και από τα στοιχεία του συστήματος «Ηλιος». Συγκεκριμένα, συγκρίνοντας το συνολικό κονδύλι για τις συντάξεις θανάτου το Φλεβάρη του 2015 (όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την κυβέρνηση) και το Γενάρη του 2018, προκύπτει η εξής εικόνα: Το Φλεβάρη του 2015, το συνολικό μηνιαίο κονδύλι για τις 590.604 συντάξεις θανάτου ήταν 326,6 εκατομμύρια ευρώ προ φόρου και υγειονομικής περίθαλψης. Αντίστοιχα, το Γενάρη του 2018, για τις 596.701 συντάξεις θανάτου το συνολικό μηνιαίο κονδύλι ήταν 297,4 εκατομμύρια ευρώ προ φόρου, κρατήσεων Υγείας και κρατήσεων ΑΚΑΓΕ. Δηλαδή, παρόλο που ο αριθμός των συντάξεων είχε αυξηθεί κατά 7.000 περίπου και στο ποσό περιλαμβάνονται και οι κρατήσεις του ΑΚΑΓΕ, οι οποίες δεν αποδίδονται στους δικαιούχους, το ποσό είναι μικρότερο κατά περίπου 30 εκατομμύρια. Που σημαίνει ότι σε ετήσια βάση οι δικαιούχοι συντάξεων χηρείας χάνουν πάνω από 360 εκατ. ευρώ! Μια μείωση που βέβαια θα τους επιβάλλεται στο διηνεκές. Αλλη μια πηγή για τα περιβόητα πλεονάσματα του ΕΦΚΑ τα οποία διαφημίζει η κυβέρνηση...

Τέλος, μέρος των περικοπών στις συντάξεις χηρείας που προβλέπει ο νόμος 4387 θα επεκταθούν και στους παλιούς δικαιούχους συντάξεων χηρείας (δηλαδή και στις περιπτώσεις που ο θάνατος επήλθε πριν τις 13/5/2016), μέσα από τον επανυπολογισμό όλων των παλιών συντάξεων και την κατάργηση της «προσωπικής διαφοράς». Οπως για όλες τις συντάξεις, η μείωση από 1/1/2019 θα φτάνει μέχρι και στο 18% της σύνταξης.

Σε συνέχεια των παρεμβάσεων του ΚΚΕ ενάντια στο πετσόκομμα των συντάξεων χηρείας, πραγματοποιήθηκε πρόσφατα συνάντηση του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, με αντιπροσωπεία του Συλλόγου Συζύγων Θανόντων ΑΞΙΑ (Αξιοπρέπεια - Ισότητα - Αλληλεγγύη), κατά την οποία αναδείχθηκαν όλα τα παραπάνω προβλήματα.

Στη συνέχεια, το ΚΚΕ κατέθεσε εκ νέου σχετική Ερώτηση στη Βουλή προς το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης με τα αιτήματα που τέθηκαν και επιγραμματικά είναι τα ακόλουθα:

• Η σύνταξη θανάτου να επανέλθει στο 70% της σύνταξης που ελάμβανε ή επρόκειτο να λάβει ο θανών χωρίς καμιά διακοπή στη συνέχεια.
• Επαναφορά της προϋπόθεσης συνταξιοδότησης λόγω θανάτου που ίσχυε μέχρι 12/5/2016 με 1.500 μέρες εργασίας - ασφάλισης, εκ των οποίων 300 στην πενταετία πριν το θάνατο.
• Το ανήλικο παιδί να λαμβάνει το 70% της σύνταξης του θανόντος.
• Αν είναι ανίκανο το τέκνο πριν τα 24 και πριν το θάνατο του γονέα του, αν μείνει μόνος δικαιούχος, η σύνταξη να ανέρχεται στο 70% της σύνταξης του θανόντος.
• Σύνταξη να δικαιούται και ανήλικο παιδί που θα μείνει ανίκανο μετά το θάνατο του γονέα του χωρίς διακοπή μετά τα 18 ή τα 24.
• Ο επιζών σύζυγος να παίρνει συνεχώς τη σύνταξη του θανόντος αν είναι άνεργος.

Ως προϋπόθεση για όλα τα παραπάνω, το ΚΚΕ απαιτεί την κατάργηση του άρθρου 12 του ν. 4387/16.