Η διερεύνηση συμβιβασμού στο Κυπριακό συνδέεται με την αναμέτρηση ισχυρών μονοπωλιακών συμφερόντων

Ο Κύπριος ηγέτης - σύμφωνα με πληροφορίες κυπριακών ΜΜΕ - επανέλαβε την ετοιμότητα της ελληνοκυπριακής πλευράς για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων στη βάση του «πλαισίου Γκουτέρες» και αφού προηγηθεί η κατάλληλη προετοιμασία, ώστε να υπάρξει έδαφος που θα οδηγήσει τις συνομιλίες σε μια «θετική κατάληξη». Σε συνέντευξη που είχε δώσει στα «ΝΕΑ» το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, ο Ν. Αναστασιάδης είχε επισημάνει ότι αν υπάρξει συμφωνία και λύση του Κυπριακού, «θα πρόκειται για ένα συμβιβασμό».

Από τη δική του μεριά, ο Ακιντζί μετά την Λουτ είχε συνάντηση με τον Τούρκο ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, που επισκέφτηκε τα Κατεχόμενα για να «αξιολογηθεί» η «παρούσα κατάσταση γύρω από το Κυπριακό». Στην κοινή συνέντευξη Τύπου που δόθηκε, ο Ακιντζί χαρακτήρισε την Λουτ «μια καλή ακροάτρια» και επανέλαβε ότι αν ξεκινήσουν νέες συνομιλίες για το Κυπριακό, θα πρέπει να υπάρξει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, τονίζοντας ξανά ότι μια «διαδικασία "ανοιχτού τέλους"» δεν θα βοηθήσει. Πρόσθεσε ακόμα ότι η όποια συζήτηση πρέπει να γίνει με στόχο μια «συμφωνία - πακέτο» (για όλα τα χωριστά κεφάλαια). Σε αυτό άλλωστε είχαν βασιστεί και οι διαπραγματεύσεις στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας πέρυσι το καλοκαίρι, με τη συμφωνία όλων των εμπλεκόμενων πλευρών στην ανάγκη να εξεταστούν «συνδυασμένα» οι προτάσεις και οι συμφωνίες στα ζητήματα Διακυβέρνησης (της «επανενωμένης Κύπρου»), στο περιουσιακό, στο εδαφικό, στην αξιοποίηση των υδρογονανθράκων κ.τ.λ.

Μεταξύ άλλων, ο Ακιντζί υποστήριξε ότι Τουρκία και «τουρκοκυπριακή πλευρά» «θέλουμε η Ανατολική Μεσόγειος να γίνει περιοχή σταθερότητας, να έχουν καλή σχέση στην Κύπρο οι Τουρκοκύπριοι με τους Ελληνοκύπριους και η Τουρκία με την Ελλάδα». Πρόσθεσε δε όλο νόημα ότι «ούτε και από δω και πέρα θα εγκαταλείψουμε τη θετική, εποικοδομητική μας στάση. Αρκεί - τόνισε - αυτή η εποικοδομητική προσέγγιση να μη μείνει χωρίς αντίκρισμα. Αρκεί να βρεθεί μια ρεαλιστική, δίκαιη λύση που θα μπορεί να εφαρμοστεί».

Από τη δική του μεριά, ο Τσαβούσογλου εξέφρασε κι αυτός ...απογοήτευση επειδή δεν προχωρούν συνεργασίες που θα ωφελούσαν και τα σχέδια της Αγκυρας. Κατηγόρησε την «ελληνοκυπριακή πλευρά» ότι συνεχίζει να βλέπει τους Τουρκοκύπριους ως μειονότητα και ότι «δεν θέλει να τους δει ως ίσους εταίρους». Βεβαίως, ξεκαθάρισε ότι η Αγκυρα θα καταφύγει σε κάθε μέσο για τη διαφύλαξη των στρατηγικών της συμφερόντων, τονίζοντας: «Στο διάστημα από δω και πέρα και η δική μας στάση θα είναι διαφορετική σε αυτό το θέμα των γεωτρήσεων και ερευνών για υδρογονάνθρακες». Μιλώντας σε τουρκοκυπριακά ΜΜΕ, διευκρίνισε ότι «εάν το φθινόπωρο ξεκινήσουν εκείνοι (σ.σ. οι Ελληνοκύπριοι) γεωτρήσεις, θα ξεκινήσουμε κι εμείς. Εμποδίσαμε την ΕΝΙ. Τα τελευταία τρία χρόνια λέγαμε στους Ιταλούς και την ΕΝΙ "μην μπείτε εδώ, δεν θα το επιτρέψουμε εάν δεν τεθούν υπό εγγύηση τα δικαιώματα της τουρκικής πλευράς"... Εάν η ελληνοκυπριακή πλευρά κάνει μονομερή βήματα κι εμείς αυτήν τη φορά θα ξεκινήσουμε γεώτρηση εκεί...».

Αναφερόμενος πάντως στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, ο Τούρκος ΥΠΕΞ είπε ότι χρειάζεται πολύ καλή προετοιμασία για ενδεχόμενες νέες διαπραγματεύσεις και συμπλήρωσε με έμφαση ότι «εάν βιαστούμε να καθίσουμε σε διαπραγματεύσεις και να αποτύχουμε πάλι, μπορεί να μην γίνουν διαπραγματεύσεις ξανά. Πλέον δεν μπορούμε να "αντέξουμε" άλλη αποτυχία».

Η σημασία που δίνει η Τουρκία στην «τύχη» της Κύπρου και τις ισορροπίες πάνω σε αυτή συνδέεται φυσικά με τις ευρύτερες ενεργειακές αλλά και γεωπολιτικές επιδιώξεις του τουρκικού κεφαλαίου, που ιεραρχεί την αναβάθμισή του, καταρχάς στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο - ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για το συσχετισμό δυνάμεων σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή κ.τ.λ.

Τον περασμένο Ιούνη, ο τότε υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας Μπεράτ Αλμπαϊράκ (που πλέον έχει αναλάβει το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών) μίλησε σε ειδική εκδήλωση, όπου ανακοινώθηκε η μετονομασία του πλωτού γεωτρύπανου «DeepSea Metro II» της Τουρκίας σε «Fatih», δηλαδή «Κατακτητής». Ο Αλμπαϊράκ μίλησε για «νέα εποχή» στα ενεργειακά σχέδια της Τουρκίας, αναφέροντας ότι συνεχίζονται οι προσπάθειες για την απόκτηση και δεύτερου γεωτρύπανου. «Το όνειρο της διενέργειας γεωτρήσεων σε βαθιά νερά, που υπήρχε από το 1970, δεν πραγματοποιήθηκε εξαιτίας της έλλειψης εκπαιδευμένου προσωπικού και μηχανολογικού εξοπλισμού τεχνολογικά κατάλληλου και εγχώριου... Σήμερα, η Τουρκία απολαμβάνει τα αποτελέσματα της ενεργειακής μεταμόρφωσής (της) που προκαλεί η κινητοποίηση των εγχώριων πόρων...».

Ο Αλμπαϊράκ είπε ότι ο «Κατακτητής» είναι προγραμματισμένο να ξεκινήσει γεωτρήσεις στα ανοιχτά της Αττάλειας, με την πρώτη επιχείρηση να εκτιμάται ότι θα φτάσει σε βάθος 2.600 μέτρων. Επίσης, διαμήνυσε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να «ασκεί τα δικαιώματά της που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο και στη Μαύρη Θάλασσα και στη Μεσόγειο».

Θυμίζουμε ότι τον Απρίλη του 2017, η Αγκυρα έδωσε στη δημοσιότητα το σχέδιο της «Νέας Εθνικής Ενεργειακής Πολιτικής», στο επίκεντρο της οποίας τέθηκε η αύξηση των προσπαθειών για έρευνες σε περιοχές της Μαύρης Θάλασσας και της Μεσογείου που δεν έχουν εξερευνηθεί (για υδρογονάνθρακες), όπως και η διάθεση πόρων για την ανάπτυξη δικών της μέσων που απαιτούν οι εργασίες γεωτρήσεων. Τότε, ο Αλμπαϊράκ είχε ακόμα μια φορά σταθεί και στην επιδίωξη της Τουρκίας να αναδειχθεί σε κόμβο μεταφοράς Ενέργειας μεταξύ Ανατολής και Δύσης.

Κι ενώ εξετάζονται τα περιθώρια επίτευξης συμβιβασμού στο Κυπριακό, αναθερμαίνονται και μελέτες για τα οφέλη διαφόρων συνεργασιών, νέων ή μη.

Πρόσφατα, ο εκπρόσωπος της αμερικανικής «δεξαμενής σκέψης» «Atlantic Council» («Ατλαντικό Συμβούλιο») στην Τουρκία, Ντέφνε Σαντικλάρ Ασλάν, μοιράστηκε διάφορες σκέψεις για τις «πολλές κοινές ενεργειακές προκλήσεις» που «μοιράζονται Τουρκία και ΕΕ» και σχολιάζοντας την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, τόνισε ότι «υπάρχει μια επείγουσα ανάγκη για να βρεθεί κοινό έδαφος όσον αφορά αμοιβαία συμφέροντα για την επίλυση συγκρούσεων που "τρέχουν"».

Σύμφωνα με μεγάλο δημοσίευμα της «Ahval News», ο Ασλάν επισήμανε ότι τα ενεργειακά σχέδια στη Μεσόγειο μπορούν να δυναμώσουν οικονομικούς και πολιτικούς δεσμούς και ότι όλες οι πλευρές πρέπει να υιοθετήσουν μια νέα προσέγγιση, αντί να εστιάζουν σε διαμάχες γύρω από τις έρευνες για το αέριο. Και, μεταξύ άλλων, υπογράμμισε:

«Τουρκία και ΕΕ μοιράζονται ορισμένες ενεργειακές προκλήσεις. Και οι δύο δεν έχουν εγχώριους πόρους ορυκτών καυσίμων και για αυτό εξαρτώνται από εισαγωγές για την κάλυψη μιας σημαντικής μερίδας των ενεργειακών τους αναγκών. Το θέμα του φυσικού αερίου αποτελεί το πιο πιεστικό ζήτημα, καθώς οι δύο πλευρές παραμένουν βαριά εξαρτημένες από έναν μεμονωμένο προμηθευτή, τη Ρωσία. Το 2016, η Τουρκία εισήγαγε 24,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ή το 52,94% του φυσικού αερίου (που χρειάστηκε) από τη Ρωσία. Η ΕΕ, αντιθέτως, λαμβάνει το 39,5% των εισαγωγών αερίου από τη Ρωσία, κάτι που - αν και πρόκειται για χαμηλότερο ποσοστό από αυτό της Τουρκίας - αποκαλύπτει ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ειδικά στην Ανατολική Ευρώπη, βασίζονται στη Ρωσία για ένα ποσοστό πολύ κοντά στο 100% για την κάλυψη των αναγκών τους σε φυσικό αέριο. Η εξάρτηση από έναν ή λίγους προμηθευτές αυξάνει τον κίνδυνο πολιτικών και τεχνικών διαταραχών και μειώνει τις δυνατότητες "παρέμβασης" όσων (χωρών) εισάγουν...».

Είπε ακόμα: «Επιπλέον, και η Τουρκία και η ΕΕ βρίσκονται σε μία θέση που μπορούν να ωφεληθούν από την αύξηση του υγροποιημένου φυσικού αερίου, ως επακόλουθο της "επανάστασης σχιστόλιθου" στις ΗΠΑ. Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) αποτελούν ακόμα ένα κοινό έδαφος για τις δύο πλευρές (ΕΕ και Τουρκία) ως τρόπος μείωσης της εξάρτησης από τις εισαγωγές (από Ρωσία)». Και κατέληξε: «Οι κοινές ενεργειακές προκλήσεις και τα υπάρχοντα γεωπολιτικά προβλήματα θα πρέπει να εξεταστούν ως ευκαιρίες για την ενίσχυση της συνεργασίας. Πραγματικά, η Ενέργεια αποτελεί έναν από τους λίγους τομείς όπου Τουρκία και ΕΕ έχουν συνεχίσει τη συνεργασία τους χωρίς διακοπή παρά τις (μεταξύ τους) πολιτικές εντάσεις, κάτι που αποτελεί τεκμήριο για τα ισχυρά συμφέροντα που μοιράζονται».

Ενδιαφέρον έχουν και δημοσιεύματα άλλων αστικών επιτελείων που ειδικεύονται στην παρακολούθηση των εξελίξεων γύρω από την Ενέργεια και τις «προοπτικές» που ανοίγονται για τη μία ή την άλλη μερίδα των μονοπωλίων.

Τον περασμένο Μάη, δημοσιεύτηκε ανάλυση με τίτλο «Η μάχη για την ενεργειακή κυριαρχία στη Μεσόγειο» στην ιστοσελίδα http:oil.price. Πρόκειται για ιστοσελίδα που ασχολείται «με το Αέριο, την Εναλλακτική Ενέργεια αλλά και τη Γεωπολιτική» και συνεργάζεται με δημοσιογραφικά αστικά επιτελεία, όπως τα γνωστά CNBC, «Nasdaq», «Fortune», «TIME», «Huffington Post», «USA Today», CNN κ.τ.λ. Στο κείμενο τονιζόταν ότι «τέσσερις από τις έξι χώρες (σ.σ. Ισραήλ, Αίγυπτος, Λίβανος, Κύπρος) της Ανατολικής Μεσογείου έχουν δει την περιουσία τους να αλλάζει σε μια νύχτα», εξαιτίας των μεγάλων ανακαλύψεων υδρογονανθράκων που ξεκίνησαν το 2009. Δεν έγινε όμως το ίδιο - συνέχιζε το δημοσίευμα - με τη Συρία που «ακόμα αποσπάται από την εμπόλεμη κατάσταση» και την Τουρκία, που «έμεινε έξω» από το νέο «ενεργειακό παιχνίδι».

Μεταξύ άλλων, τονιζόταν ότι οι ενεργειακές ανάγκες της Τουρκίας έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια, αλλά και ότι «η Τουρκία είναι αποφασισμένη να προκαλέσει την Αίγυπτο ως ενεργειακός κόμβος της περιοχής». Ενώ για τις πιθανές συμμαχίες που ίσως αποδειχθούν χρήσιμες για τις φιλοδοξίες του τουρκικού κεφαλαίου, ανέφερε: «Ως γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής η Τουρκία είναι σε καλή θέση για να διανείμει Ενέργεια. Η "πολιτική διαφοροποίησης" (των προμηθευτών Ενέργειας) της ΕΕ, εξαιτίας των τεταμένων σχέσεων με τη Ρωσία, έχει ανάψει περαιτέρω τις φιλοδοξίες της Τουρκίας από αυτήν την πλευρά...».