Επόμενο των ζημιογόνων, σε βάρος του ελληνικού δημοσίου, συμβάσεων που υπογράφουν κατά καιρούς οι ελληνικές κυβερνήσεις, αποτελεί ο τρόπος της πρόσφατης αποχώρησης της πολυεθνικής κοινοπραξίας DENISON, η οποία για περισσότερα από 20 χρόνια, εκμεταλλεύτηκε ληστρικά τα μοναδικά εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα πετρελαίου στη χώρα, τα γνωστά σε όλους πετρέλαια Θάσου. Η ζημιά σε βάρος του δημοσίου από τη σύμβαση, αποκτά ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις, από τη στιγμή που η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ επέτρεψε και μάλιστα με νόμο του κράτους, την αποχώρηση της πολυεθνικής, χωρίς να δώσει δεκάρα για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος, κάτι το οποίο, ρητά αναφερόταν και στην αρχική σύμβαση ανάθεσης, αλλά και στις μεταγενέστερες τροποποιημένες συμβάσεις. Βέβαια, για τις ανάγκες νομιμότητας της συγκεκριμένης μεθόδευσης (αποχώρηση χωρίς αποζημίωση), η κυβέρνηση επιχειρεί να προσδώσει και ένα κατ' επίφασιν φιλολαϊκό προφίλ, παραχωρώντας τα δικαιώματα εκμετάλλευσης στην κοινοπραξία KAVALA OIL, που αποτελείται κατά 67% από την εργολαβική εταιρία ΕΥΡΩΤΕΧΝΙΚΗ και 33% από τμήμα των εργαζομένων που απασχολούνταν επί λειτουργίας της DENISON. Πέρα όμως από το ότι η πολυεθνική δε δίνει ούτε δραχμή από τα όσα προβλέπονταν στη σύμβαση, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, κρατάει το αποκλειστικό δικαίωμα για την έρευνα υδρογονανθράκων στην περιοχή του Βορείου Αιγαίου.

Η συγκεκριμένη ενέργεια της κυβέρνησης, έρχεται να καταστρατηγήσει την τροποποιημένη σύμβαση του ελληνικού δημοσίου με την DENISON, με το Ν. 2159/93 για τη σύμβαση εκμετάλλευσης, στην οποία προσδιορίζονται οι αμοιβαίες υποχρεώσεις του ελληνικού δημοσίου και της πολυεθνικής για την αποκατάσταση του χώρου εκμετάλλευσης. Με βάση αυτή τη σύμβαση, προβλεπόταν η ίδρυση ειδικού λογαριασμού για την πολυεθνική, η οποία κατά το χρόνο αποχώρησης από τα κοιτάσματα, υποχρεούται να καταβάλλει περίπου 25 με 30 εκατομμύρια δολάρια για την αποκατάσταση. Ωστόσο, σήμερα, με νόμο, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ την απαλλάσσει από οποιαδήποτε υποχρέωση αποκατάστασης του περιβάλλοντος και όλα αυτά τα «κουκουλώνει» με το επιχείρημα πως η εκμετάλλευση των υπολειπόμενων ποσοτήτων πετρελαίου, θα συνεχιστεί από την κοινοπραξία KAVALA OIL.

Με βάση τη σύμβαση του 1975 (Ν. 98/75) και των διαδοχικών τροποποιήσεών της, η πολυεθνική DENISON είναι ο δικαιούχος δύο τεράστιων Ερευνητικών Περιοχών, της μίας ανατολικά και της άλλης δυτικά της Θάσου. Σε ένα μικρό τμήμα της δεύτερης περιοχής δημιουργήθηκαν το 1980 οι δύο γνωστές συνεχόμενες περιοχές εκμετάλλευσης, του Πρίνου - Βόρειου Πρίνου και της Ν. Καβάλας, η πρώτη για πετρέλαιο και η δεύτερη για φυσικό αέριο. Ολα αυτά τα χρόνια, η DENISON περιορίστηκε συστηματικά στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων των δύο αυτών περιοχών, μία εκμετάλλευση που αποδείχτηκε ληστρική και πέραν κάθε προσδοκίας αποδοτική, χωρίς να κάνει τις απαιτούμενες εκτεταμένες έρευνες για νέα κοιτάσματα στην υπόλοιπη ερευνητική περιοχή. Εξαίρεση αποτέλεσε το τελευταίο τρίμηνο του '97 και το '98, οπόταν έγιναν δαπάνες, αρχικά για σεισμικές καταγραφές και αργότερα, το Σεπτέμβρη και τον Οκτώβρη του '98, για δύο ερευνητικές γεωτρήσεις. Οι έρευνες αυτές περιορίστηκαν σε μία έκταση 155 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που ταυτίζονται με την υπάρχουσα περιοχή εκμετάλλευσης και μερικά συνεχόμενα με αυτή τμήματα.

Και ενώ στις αρχές του 1998 η DENISON μιλούσε με «ενθουσιασμό» για τα αποτελέσματα των έως τότε ερευνών και συγκεκριμένα για ένα κοίτασμα 50.000.000 εκατομμυρίων βαρελιών, 5 χιλιόμετρα από την υπάρχουσα πλατφόρμα και άλλα 5 «ελπιδοφόρα», το φθινόπωρο που έγιναν δύο επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις, τις ανακήρυξε - χωρίς ποτέ να πει αν βρήκε υδρογονάνθρακες - σε μη εμπορικά εκμεταλλεύσιμες. Η κυβέρνηση προχώρησε ακόμα πιο πέρα, φτάνοντας στο σημείο να τις ανακηρύξει σε άγονες και στείρες...

Την ίδια περίοδο, η πολυεθνική, εξαπέλυε την τελική της επίθεση ενάντια στους εργαζόμενους με πρόσχημα την πράγματι επερχόμενη εξάντληση του γνωστού κοιτάσματος και στη μείωση διεθνώς της τιμής του πετρελαίου. Τότε απαίτησε και πήρε από το σωματείο μια σειρά υποχωρήσεις, εκτός από τη συμφωνία για παράδοση αρκετών από τις εργασίες σε εργολάβους. Εχοντας όμως ως αβάντα δύο τεράστιες ερευνητικές περιοχές, διέκοψε την παραγωγή, έκλεισε την επιχείρηση, απέλυσε τους εργαζόμενους.

Οταν την περασμένη άνοιξη η κυβέρνηση ζήτησε από την DENISON να μην προχωρήσει στην αμοιβαία συμβατική δέσμευση για διάλυση των εγκαταστάσεων και αποκατάσταση του περιβάλλοντος, καθώς και στη συναίνεση να αναθέσει τη φύλαξη των εγκαταστάσεων στην ΕΥΡΩΤΕΧΝΙΚΗ ΑΕ, πείστηκε ότι μπορούσε να διεκδικήσει ακόμα περισσότερα και μπήκε σε μία περίοδο μακρών διαπραγματεύσεων μαζί της, που οδήγησαν στη Συμφωνία (16/11/99) για την ανάθεση της εξόρυξης στην KAVALA OIL, που επικυρώθηκε στη Βουλή. Η ένταξη της Συμφωνίας για την ανάθεση στην KAVALA OIL στο νόμο που ψηφίστηκε, αποτέλεσε το προπέτασμα καπνού, προκειμένου να μην προχωρήσει η διάλυση των εγκαταστάσεων, που ισοδυναμεί με μη καταβολή του ποσού που αναλογεί στην DENISON.

Ετσι η πολυεθνική, που εκμεταλλεύτηκε για 20 σχεδόν χρόνια τις εγκαταστάσεις και ρύπανε το περιβάλλον, απαλλάσσεται από το κόστος που της αναλογεί στη διάλυση, όποτε και αν πραγματοποιηθεί αυτή και στη φροντίδα του περιβάλλοντος και όλα τα ποσά θα τα επιβαρυνθεί το ελληνικό δημόσιο. Η ίδια η DENISON είχε προϋπολογίσει για το σκοπό της διάλυσης των εγκαταστάσεων ένα ποσό γύρω στα 30 εκατομμύρια δολάρια, το οποίο τώρα, βάσει του νόμου που ψήφισε η κυβέρνηση, το βάζει στην τσέπη της. Αυτός ο λογαριασμός έπρεπε να δημιουργηθεί βάσει του Ν. 2159/93 και να είχε κατατεθεί όλο το ποσό που αντιστοιχούσε από πλευράς εταιρίας.

Βασικό όμως και ίσως το κυριότερο είναι ότι έμμεσα πλην σαφώς διακηρύσσεται ξανά και συμφωνείται, ότι η κυβέρνηση δε βλέπει τίποτα το αντισυμβατικό στην όλη συμπεριφορά της DENISON, ότι δεν αντιμετωπίζει καν το ενδεχόμενο μετά την αποχώρησή της από τον Πρίνο να την αποβάλλει από όλη την περιοχή έρευνας - και αυτό παρόλο που για περισσότερο από ένα χρόνο δεν πραγματοποιεί καμία απολύτως εργασία, πράγμα που αντιβαίνει και σε αυτήν ακόμα τη σύμβαση του '75, η οποία μόνο πρόσκαιρη μείωση της δραστηριότητας επιτρέπει. Ομως η ελληνική κυβέρνηση έκρινε σκόπιμο και αναγκαίο να επαναλάβουν ότι πολυεθνική κρατά τα δικαιώματά της στην υπόλοιπη ερευνητική περιοχή. Μαζί με αυτό, η ελληνική κυβέρνηση δέχτηκε να πουλήσει το αποθηκευμένο πετρέλαιο 102.800 βαρελιών πετρελαίου και να αποδώσει το αντίτιμο στην DENISON, αντί να το κρατήσει για λογαριασμό της.

Η πιο ενδεδειγμένη λύση για την εκμετάλλευση των υπολειπόμενων αποθεμάτων πετρελαίου στην περιοχή, αλλά και για την εκμετάλλευση των πιθανών μη αναγνωρισμένων ως τώρα κοιτασμάτων, δεν είναι άλλη, παρά από την ανάληψη τους από τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ), όπου και εμπειρία έχουν, αλλά και το οικονομικό τους μέγεθος τούς επιτρέπει τέτοιες δραστηριότητες. Πολύ δε περισσότερο, αφού η έρευνα και η εκμετάλλευση αποτελεί και κύριο έργο τους. Και μπαίνει το ερώτημα, πώς τα ΕΛΠΕ συμμετέχουν σε κοινοπραξίες ανά τον κόσμο για την έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων και δεν αναλαμβάνουν την εξόρυξη των ελληνικών κοιτασμάτων, στα οποία και συμμετέχουν με ένα αρκετά σημαντικό ποσοστό, άλλα είναι και υποχρεωμένα να αγοράζουν τις παραγόμενες ποσότητες πετρελαίου. Μάλιστα για το λόγο αυτό, έχουν προκαταβάλει στην KAVALA OIL, 1,5 δισεκατομμύρια δραχμές.

Τώρα, το πόσο ικανή είναι η KAVALA OIL να προχωρήσει στην παραγωγή πετρελαίου είναι ένα μεγάλο ζήτημα, αφού για κάτι τέτοιο, αν μη τι άλλο, χρειάζεται και εμπειρία και μακροχρόνιος σχεδιασμός. Πέρα από τις συμβατικές υποχρεώσεις της KAVALA OIL να προχωρήσει σε νέες γεωτρήσεις για την εξόρυξη πετρελαίου, αυτές ανά πάσα στιγμή και στην πράξη, αλλά και με βάση το νόμο μπορούν να αποφευχθούν. Ενδεικτικό είναι το σημείο του νόμου, που αναφέρει ότι στην περίπτωση που η γεώτρηση απαιτεί την τοποθέτηση προστατευτικών σωληνώσεων, η ανάδοχος εταιρία μπορεί να διακόψει τη γεώτρηση. Την ίδια στιγμή, ειδήμονες του χώρου, ανεπίσημα, εκφράζουν τις αμφιβολίες τους για τη βιωσιμότητα του σχήματος της εταιρίας, αλλά και τη δυνατότητά της να προχωρήσει στην ουσιαστική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της περιοχής.

Οξύμωρο, όσο και προκλητικό είναι αυτό που διαδίδεται κατά κόρον και επιχειρεί να το εκμεταλλευτεί προεκλογικά στο έπακρο η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, ότι η εξόρυξη του πετρελαίου περνάει στα χέρια των εργαζομένων, που απασχολούνταν επί DENISON. Ωστόσο η πραγματικότητα απέχει από αυτό που επιδιώκει να εμφανίσει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, αφού μέχρις στιγμής, μόνο 190 από το σύνολο των 360 απασχολούνται στην εξόρυξη. Και το κριτήριο για την πρόσληψη των εργαζομένων, ήταν η δράση τους στο σωματείο...

Με αυτόν τον τρόπο, που μάλλον είναι πρωτοφανής, επιχειρείται να αποκλειστούν σχεδόν οι μισοί πρώην εργαζόμενοι και λόγω του μειωμένου οργανογράμματος, αλλά και στην πορεία, σε περίπτωση που αναζητηθεί και άλλο προσωπικό, αυτό να αναζητηθεί μέσα από δημαγωγικές ρουσφετολογικές επιλογές. Και αυτή η προκλητική διάταξη αναφέρεται στο νόμο (άρθρο 22, παράγραφος 1). «Οι εργαζόμενοι που θα επιλεγούν πέραν του Σωματείου, θα προέρχονται και από τους διαγραφέντες από αυτό, κατά την κρίση του μάνατζερ», προκειμένου να εφαρμοστούν τα κοινωνικά και αξιοκρατικά κριτήρια πρόσληψης.

Το ερώτημα που μπαίνει, είναι, ποιος είναι σε θέση να αξιολογεί τα κοινωνικά και αξιοκρατικά κριτήρια και ποιος θα θα είναι ο κριτής. Ποιος νομιμοποιείται ως ο κριτής της συνδικαλιστικής δράσης των εργαζομένων, όταν η επιχείρηση παρέμεινε κλειστή για ένα χρόνο. Επίσης τι θα γίνει με τους εργαζόμενους, που, λόγω της επί ένα χρόνο ανεργίας τους, βρήκαν κάπου προσωρινά εργασία. Το σίγουρο είναι ότι επιχειρείται ο «αυστηρός έλεγχος» των όσων εργαστούν στο νέο σχήμα, με βασική κατεύθυνση την πολιτική τοποθέτηση του κάθε εργαζομένου. Ετσι, και ενόψει των επερχόμενων εκλογών, είναι βέβαιο ότι θα οργιάσει το «ρουσφετολογικό σαφάρι» κάποιων κομματαρχών, τάζοντας «λαγούς με πετραχήλια» στους απεγνωσμένους άνεργους της περιοχής.

Η όλη εξέλιξη επιβεβαιώνει για μια ακόμη φορά την πάγια πολιτική θέση του ΚΚΕ, ότι τομείς στρατηγικής σημασίας για την οικονομία -και η ενέργεια ανήκει σ' αυτούς- πρέπει να βρίσκονται υπό κρατική ιδιοκτησία, στην προοπτική να ανήκουν στο λαό. Η πάλη των εργαζομένων, η λαϊκή πάλη γενικότερα πρέπει να συμβάλλει στη δημιουργία των πολιτικών προϋποθέσεων προς αυτήν την προοπτική.