Η εβδομάδα που διανύουμε είναι, ίσως, η χειρότερη -κινηματογραφικά - εβδομάδα του χρόνου που πέρασε. Υπάρχουν μόνο τέσσερις νέες ταινίες που βγαίνουν στις αίθουσες. Και από αυτές μόνον η μία καλύπτει - μόλις και μετά βίας και αυτή - τα στοιχειώδη («Το Παιχνίδι του Ερωτα»). Στη συνέχεια έχουμε δυο σχεδόν αδιάφορες ταινίες («NOEL», «Λούκι Λουκ Εναντίον Ντάλτον») και μια ανιστόρητη και αφόρητα αντικομμουνιστική («Ερωτας στο Ζέλερι»).

Φυσικά, οι φίλοι του καλού κινηματογράφου μπορούν να αναζητήσουν ταινίες που έχουν βγει στις αίθουσες τις προηγούμενες εβδομάδες (την περασμένη βδομάδα δημοσιεύσαμε έναν μικρό κατάλογο). Και οι οποίες συνεχίζουν, απτόητες, τη δύσκολη, αλλά πετυχημένη πορεία τους.

Τα «θλιβερά» αδέλφια Ντάλτον έχουν πάρει εντολή από τη μάνα τους να κάνουν κάτι μεγάλο. Να ληστέψουν μια τράπεζα! Εκείνα, για να αποκατασταθούν στα μάτια της, αγωνίζονται με νύχια και με δόντια να εκπληρώσουν την εντολή της. Κάθε φορά, όμως, που κάτι πάνε να τελειώσουν εμφανίζεται ο, γρηγορότερος και από τον ίσκιο του, Λούκι Λουκ και τους τα χαλάει.

Στην ταινία «γίνονται» πράγματα. Ομως, δε σε αναστατώνουν. Τα παρακολουθείς σα να μην σε αφορούν. Θέλεις, γιατί οι ηθοποιοί κάνουν πολλές - υπερβολικά πολλές - μούτες, θέλεις, γιατί η φαντασία του σκηνοθέτη δεν πετάει, θέλεις γιατί όλα αυτά έχουν πια παλιώσει... όπως και να 'χει, στέκεσαι ουδέτερος! Ουδέτερα στέκονται, κατά τη γνώμη μου, και τα παιδιά, στα οποία υποτίθεται πως περισσότερο απευθύνεται η ταινία.

Παίζουν: Ερίκ Ζιντόρ, Ραμζί Μπεντιά, Τιλ Σβάιγκερ, Μάρθα Βιγιαλόνγκα, Ζαβιβί, Σεντ Σεραρί, Ρομέν Μπεργκέ.

Ενα ακόμα «πολιτιστικό προϊόν»...(Από την ταινία «Τζίπερς Κρίπερς»)

ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ στην καρδιά της κινηματογραφικής περιόδου 2004 - 2005. Ετούτες τις μέρες, βέβαια, προτεραιότητα έχουν τα παιδιά. Στις αίθουσες, κυρίως στα village, όπου γίνεται ομαδικό προσκύνημα, οι οθόνες είναι γεμάτες από καρτούν (τέρατα, τερατάκια, πρίγκιπες και πριγκίπισσες, πολικά τρένα κ.ά.). Υπάρχουν, βέβαια, και οι πραγματικά παιδικές ταινίες, αλλά έτσι που λειτουργεί το σύστημα διακίνησης, χάνονται μέσα στη διαφήμιση και στην τρέλα!

ΜΕΤΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ έρχονται τα «ιστορικά» (αρκετά «παιδικά» και αυτά). Ο Μέγας Αλέξανδρος, η Τροία, ο Λούθηρος (σοβαρότερος αυτός). Μετά, σειρά έχουν οι λεγόμενες «ταινίες της πλάκας». Αυτές, δηλαδή, που κάτι γίνεται στην οθόνη, κάποιος μπαίνει και κάποιος βγαίνει από το κάδρο, όμως και να μην το προσέξεις δε χάλασε ο κόσμος! Αυτές οι ταινίες «πιάνουν» (απ' το λαιμό) τη νεολαία, γιατί έχουν «χαβαλέ» και δεν απαιτούν να στύψεις το μυαλό σου. Οπως μπαίνεις, έτσι βγαίνεις... και ακόμα χειρότερος!

ΜΕΤΑ, τα πράγματα σοβαρεύουν! Ερχονται οι ταινίες περιπέτειας. Κυνηγητά, αστυνομία, δράση. Ακολουθούν οι ταινίες «νέας τεχνολογίας». Κάθε είδους ρομπότ. Μάσκες. Καταστροφές. Και από εκεί περνάμε στα θρίλερ. Θρίλερ για όλα τα γούστα. Θρίλερ με υστερικούς και υστερικές. Με καλόγερους, με σατανιστές, με εξωγήινους, με ακρίδες, με φίδια...

ΟΜΩΣ, η «ελεύθερη αγορά», η «αυτορρυθμιζόμενη» ελεύθερη αγορά, που μας έχουν ζαλίσει οι κάθε είδους νεοφιλελεύθεροι, η πονηρή και δραχμοφόνα «ελεύθερη αγορά», δεν αφήνει κανέναν πελάτη να πάει χαμένος. Αν δεν «τσιμπήσεις» με την παραπάνω ποικιλία, σου προσφέρει εναλλακτικές λύσεις. Ταινίες έρωτα και πάθους. Ταινίες κάθε είδους (καλυμμένου και ανοιχτού) βίτσιου. Ταινίες πορνό ή ημιπορνό.

ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ, ταινίες «κοινωνικές», συναισθηματικές, δράματα! Ταινίες από ρομαντικά μυθιστορήματα. Μιούζικαλ. Τα «ράφια» των κινηματογραφικών προϊόντων είναι γεμάτα. Υπάρχουν ακόμα και πραγματικές ταινίες! Ταινίες αληθινές. Ομως, άντε να τις ανακαλύψεις, έτσι που είναι χωμένες (αντιεμπορικές, λένε) στα φιξαρισμένα, από πολυδιαφημισμένα εμπορικά προϊόντα, ράφια. Ταινίες αξίας, κρυμμένες όμως έντεχνα πίσω από τα «εμπορικά» ιλουστρασιόν εξώφυλλα και τις εντυπωσιακές «εμπορικές» φωτογραφίες, που βάζουν οι έμποροι της τέχνης σε πρώτο πλάνο και σε πρώτη ζήτηση. Πίσω από μεγάλους σταρ, που πουλάνε, και πίσω από έντεχνη προπαγάνδα, που εκμαυλίζει. Υποχρέωση της εφημερίδας μας είναι να ψάχνει, να ερευνά, να ενημερώνει και να αποκαλύπτει.

Φέρτε στο μυαλό σας την ατμόσφαιρα των παλιών καλών τσεχοσλοβάκικων ταινιών. Ηρεμες κινήσεις της μηχανής, χαμηλοί χρωματικοί τόνοι, προσεγμένα κάδρα, σεβασμός στις λεπτομέρειες... Αυτό είναι η ταινία «Ερωτας στο Ζέλαρι»!

Εξωτερικά, όμως! Στο εσωτερικό της φλέγεται από εμπάθεια και αντικομμουνισμό! Σε σημείο που από τη μέση και μετά να γίνεται, πλάνο το πλάνο, σκηνή τη σκηνή, και πιο χυδαία. Με αποκορύφωμα το τέλος της, με τη χοντροκομμένη παρουσίαση των Ρώσων στρατιωτών του Κόκκινου Στρατού, ο οποίοι κυνηγώντας τους Γερμανούς φτάνουν στην Τσεχοσλοβακία. Τέτοιους Σοβιετικούς στρατιώτες ούτε ο χειρότερος Μακάρθι θα μπορούσε να σχεδιάσει! Τέτοιον αντικομμουνισμό ούτε ο χειρότερος επαρχιακός χωροφύλακας θα μπορούσε να παρουσιάσει. Μέθυσοι, βιαστές, απολίτιστοι, οι Σοβιετικοί στρατιώτες! Αυτό δεν είναι κόντρα στην ιστορία μόνο, είναι και κόντρα σε κάθε ηθική!

Η ταινία ξεκινάει «χαλαρά»: Μια ομάδα αντιστασιακών της Πράγας διαλύεται, για να μη συλληφθούν τα μέλη της! Η γυναίκα της ιστορίας, μια νοσοκόμα, φεύγει για να κρυφτεί σε ένα ορεινό χωριό της Μοραβίας. Εκεί «αναγκάζεται» να συνάψει γάμο (για να μην προκαλέσει την κλειστή κοινωνία) με τον άνθρωπο που τη φιλοξενεί. Τελικά, σιγά σιγά, και σε όλη τη διάρκεια της κατοχής, ο γάμος θα εξελιχθεί σε αληθινό γάμο. Η γυναίκα της πόλης θα αγαπήσει το χωριάτη! Και εκεί έρχονται οι Ρώσοι! Και γίνεται η γυμνή και ξεπουπουλιασμένη αποκάλυψη! Το φιλμ από «ψυχολογικό» δράμα μεταβάλλεται σε χοντροκομμένο ψυχροπολεμικό κήρυγμα! Και αυτή η μεταβολή του τινάζει, πώς θα γινόταν αλλιώς, στον αέρα όλες τις επιμέρους (ατμόσφαιρα, ηθοποιοί) αρετές του.

Βέβαια, μετά τα πρώτα δέκα λεπτά αρχίζουν να σε ζώνουν τα φίδια. Η ταινία αρχίζει να σε υποψιάζει. Δείχνει πού θέλει να το πάει. Οι αντιστασιακοί δε δηλώνουν «ταυτότητα». Είναι γενικά αντιστασιακοί! Οι οποίοι κρύβονται για να μη συλληφθούν, χωρίς όμως να κρατάνε καμία επαφή με την οργάνωσή τους! Απλώς κρύβονται! Τα υπόλοιπα: «γαία πυρί μειχθήτω». Στη συνέχεια εμφανίζεται κάποιος καθολικός παπάς. Και η αντίσταση φαίνεται να γίνεται από τις εκκλησίες και τους καθολικούς! Από εκεί και πέρα, βέβαια, η κατρακύλα δεν είναι απέχει ένα βήμα. Οι δημιουργοί της ταινίας το έκαναν και αυτό και μας αποκαλύφθηκαν ολοκληρωτικά!

Για την ιστορία να πούμε πως ο «Ερωτας στο Ζέλαρι» είναι συμπαραγωγή των ΥΠΠΟ τόσο της Τσεχίας όσο και της Σλοβακίας! Φαίνεται πως τα δυο υπουργεία ξεπέρασαν τις διαφορές τους, που τους ανάγκασαν να κάνουν δυο διαφορετικά κράτη την Τσεχοσλοβακία. Κοντά τους δηλώνει συμπαραγωγός και η Αυστρία. Τι έχουν να δούνε τα μάτια μας από αυτού του είδους τις συμμαχίες!

Παίζουν: Αννα Γκεσλερόβα, Γιαροσλάβα Αντάμοβα.

ΑΠΟ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ αυτό και μετά αρχίζει ο ρόλος του θεατή, φυσικά. Ο δικός σου ρόλος, αναγνώστη! Η τέχνη, ο κινηματογράφος, είναι πράγματι παιχνίδι. Ενα χαρούμενο παιχνίδι. Ομως, δεν πρέπει να μας διαφεύγει, πως έχει και προσθετικό. Και στο προσθετικό βρίσκεται η αξία του. Η τέχνη, ο κινηματογράφος, είναι ένα χαρούμενο παιχνίδι γνώσης. Αυτό είναι το σωστό!

Ο «ΧΑΒΑΛΕΣ» δεν είναι ούτε διασκέδαση ούτε, πολύ περισσότερο, γνώση. Οι άψυχοι έρωτες δεν καταγράφονται στη συνείδησή μας. Το ίδιο και τα νόθα «κοινωνικά δράματα». Οι ψεύτικες περιπέτειες και οι ύποπτες αστυνομικές ιστορίες. Τα ανιστόρητα ιστορικά αναγνώσματα. Τα γαργαλιστικά γυμνά και οι εξωγήινες «αναζητήσεις».

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΣ, σε μια προσπάθεια να βοηθήσει στη δημιουργία περισσότερο - και περισσότερων - ενημερωμένων θεατών, άνοιξε τις σελίδες της (δυο ολόκληρες σελίδες τη βδομάδα) στον κινηματογράφο. Και από κοινού, αναγνώστες και εφημερίδα, θα προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε μια ακόμα εστία αντίστασης. Ο ενημερωμένος θεατής είναι καλός θεατής. Είναι ο θεατής που ψάχνει, που ερευνά, που ρωτάει, που κουβεντιάζει. Που φροντίζει οι δυο πολύτιμες ώρες του, οι δυο ώρες που διαρκεί μια ταινία, να είναι παραγωγικές και χρήσιμες.

Ο ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΣ ΘΕΑΤΗΣ μπαίνει στον κινηματογράφο καλός και βγαίνει ακόμα καλύτερος. Γιατί ξέρει πως η διασκέδαση χωρίς τη γνώση δεν είναι διασκέδαση. Είναι δυο κούφιες ώρες. Δυο ώρες που σου τις αρπάζουν, οι πάσης φύσης πονηροί, και τις μετατρέπουν σε κέρδος. Κέρδος οικονομικό, κέρδος πολιτικό!

Μια νεαρή Αγγλίδα κοπέλα, γεννημένη από πατέρα ζωγράφο και μάνα λυρική τραγουδίστρια, μένει ορφανή. Ομως, παρ' όλη την ατυχία της, δεν το βάζει κάτω. Χρησιμοποιώντας όλα τα «γνωστά» τεχνάσματα της «καπάτσας» γυναίκας (όπως μας γνώρισε την «καπάτσα» γυναίκα η αντίστοιχη μυθολογία), ομορφιά, εξυπνάδα, αμοραλισμό, κατορθώνει να αναρριχηθεί στην υψηλή αγγλική κοινωνία. Φυσικά, τον αριβισμό της τον πληρώνει. Στο τέλος της ταινίας, μετά από είκοσι πέντε χρόνια πορείας, ένα κομμάτι της καρδιάς της έχει ραγίσει ανεπανόρθωτα!

Διαβάζοντας τα παραπάνω, σωστά καταλήγετε πως έχουμε να κάνουμε με μια τυπική ρομαντική ιστορία περασμένων αιώνων. Και ίσως να μην άξιζε τον κόπο να ασχοληθούμε ιδιαίτερα. Ομως, η ταινία της Ινδής, πολιτογραφημένης Αγγλίδας, Μίρα Ναΐρ έχει πολλές αρετές. Κατ' αρχάς η αναπαράσταση της εποχής είναι έξοχη και η κινηματογραφική αφήγηση ευρηματική. Οι ήρωες είναι υπαρκτά διαχρονικά γνώριμα πρόσωπα. Οι χώροι, τα ντεκόρ και τα κοστούμια είναι πειστικά. Η μουσική και οι ήχοι λειτουργικά δεμένα με την ατμόσφαιρα. Οι ηθοποιοί, ο καθένας ξεχωριστά, πλάθει ολοκληρωμένους χαρακτήρες.

Από εκεί και πέρα αρχίζουν οι προβληματισμοί! Το ιστορικό περιβάλλον (το μυθιστόρημα γράφτηκε το 1847-1848) βρίσκεται, δυστυχώς, στη σκιά. Και να σκεφτεί κανείς πως κατά τα χρόνια που διαδραματίζεται η ιστορία συμβαίνουν συγκλονιστικά ιστορικά γεγονότα: Μάχη του Τραφάλγκαρ, ο Ναπολέων πολιορκεί τη Βιέννη και μετά τη Ρωσία, αρχίζει και τελειώνει ο Αγγλο-αμερικανικός πόλεμος (1812-1814), ο Ναπολέων εξορίζεται, ...δραπετεύει και κάνει τον πόλεμο των 100 ημερών και στη συνέχεια πεθαίνει (1821), εγκαινιάζεται ο πρώτος σιδηρόδρομος στην Αγγλία (1830) και τέλος καταργείται η δουλεία σε ολόκληρη τη βρετανική αυτοκρατορία (1833).

Ολα τα παραπάνω υπάρχουν στην ταινία, κάπου στο βάθος όμως και αν - βέβαια - ο θεατής είναι επαρκώς ενημερωμένος. Υπάρχει, ακόμα, πάλι για τους ενημερωμένους, η αλλαγή της σκυτάλης από μια τάξη σε άλλη (οι αστοί παίρνουν τα ηνία από τους αριστοκράτες), η αποικιοκρατική συνείδηση που αναπτύσσει η αγγλική άρχουσα τάξη με τον πλούτο που εισρέει από τις αποικίες, η αλλαγή αξιών στην κοινωνία με την επέκταση και εδραίωση του εμπορίου (το χρήμα γίνεται ο νέος θεός) κλπ. Ολα αυτά υπάρχουν. Δυστυχώς, όμως, κάπου στο - πολύ - βάθος. Το βάρος της ταινίας πέφτει μονομερώς στο «παιχνίδι του έρωτα». Ενα παιχνίδι που, τελικά, δεν είναι ακριβώς παιχνίδι. Οπως, δηλαδή, το έχουμε συναντήσει στα «χαριτωμένα» ρομαντικά ερωτικά «γαϊτανάκια». Εδώ είναι ένα παιχνίδι «κάπως σοβαρό», και γι' αυτό πληγώνει. Ομως, μέχρι εκεί. Μέχρι το σημείο να «λυπηθείς» την ηρωίδα.

Αν, τελικά, τα βήματά σας σας φέρουν στην αίθουσα, πρέπει να δώσετε προσοχή στην «τεχνική» της ταινίας. Στον τρόπο, δηλαδή, που μετέφερε στην οθόνη ένα «κλασικό» μυθιστόρημα. Στην τεχνική της «ανάπλασης» μιας «εποχής». Που δεν έχει να κάνει μόνον με τα ντεκόρ και τα κοστούμια, αλλά και με τις συμπεριφορές, τις κινήσεις, το περπάτημα, τους διαλόγους των ηρώων. Η μεταφορά θέλει ικανότητες για να είναι πειστικό το αποτέλεσμα. Θέλει άψογη συνεργασία όλων των παραγόντων για να είναι αποτελεσματική η καταγραφή της εποχής. Φαίνεται πως η Ινδή σκηνοθέτις πήρε τα μέγιστα από τους συνεργάτες της.

Παίζουν: Ρις Γουίδερσπουν, Γκάμπριελ Μπερν, Ραμόλα Γκαράι, Μπομπ Χόσκινς, Ρις Ιφανς, Τζόναθαν Ρις Μάιερς, Αϊλίν Ατκινς.

Η ταινία του Παλμιντέρι γέρνει προς τη μεριά της εκμετάλλευσης! Πήρε πέντε καλούς - και γνωστούς - ηθοποιούς, σκάρωσε μια ηθικοπλαστική ιστορία και μας βομβάρδισε με ατέλειωτη «καλοσύνη». Μια «καλοσύνη» που αγγίζει τα όρια της «αγιοσύνης». Ολοι οι ήρωες είναι καλοί, συμπονετικοί, «ψυχούλες». Λίγο ακόμα και θα τους έβαζε φτερά να πετάξουν.

Τα «προτερήματα» που έδωσαν απλόχερα οι δημιουργοί στους ήρωες της ταινίας είναι και τα μειονεκτήματά τους. Δεν είναι αληθινοί ήρωες. Είναι σχηματικά άτομα που ανέβηκαν στην οθόνη να διεκπεραιώσουν μια σχηματική και συμβατική ιστορία: Μια χωρισμένη, πετυχημένη επαγγελματικά, γυναίκα, φροντίζει την κατάκοιτη στο νοσοκομείο μητέρα της. Στο διπλανό δωμάτιο ξεψυχάει έναν άλλος μοναχικός άρρωστος. Η καλή Αμερικάνα ρίχνει και εκεί τις ματιές της και τη φροντίδα της! Ενας άλλος καλός και όμορφος Αμερικάνος, αστυφύλακας αυτός, έχει συμφωνήσει να περάσει τις διακοπές των Χριστουγέννων με την αρραβωνιαστικιά του, που τη ζηλεύει υπερβολικά. Εκείνη, κάθε φορά που μαλώνουν, τρέχει στους συγγενείς της για να γλιτώσει από τις ζήλιες του. Το «παζλ» έρχεται να συμπληρώσει ένας νεαρός μικροαπατεώνας, ο οποίος δεν έχει ούτε οικογένεια ούτε φίλους, και ένας παράξενος γέρος, ο οποίος στο πρόσωπο του αστυφύλακα βλέπει τη χαμένη γυναίκα του! Εξω, στη Νέα Υόρκη, ακούγονται κάλαντα και καμπάνες. Και πέφτει άφθονο χιόνι.

Ολοι αυτοί οι ήρωες συγκλίνουν ο ένας προς τον άλλον και όλοι μαζί προς το νοσοκομείο (όπου ο πόνος, όπως αντιλαμβάνεστε, είναι πιο «πηχτός»). Με το τέλος της ταινίας τα πάντα έχουν αποκατασταθεί. Οσοι είναι να πεθάνουν, πεθαίνουν. Οι υπόλοιποι «ανταμείβονται» (από το «θεό», από τα Χριστούγεννα, ποιος ξέρει;). Με το τέλος των γιορτών, και της ταινίας, θα έχει βρεθεί η πολυπόθητη συντροφιά και θα εξαφανιστεί η αποδιοπομπαία μοναξιά (ο καπιταλισμός, ωστόσο - που γεννάει τη μοναξιά - παραμένει, για να μην ξεχνιόμαστε)!

Παίζουν: Πενέλοπε Κρουζ, Σούζαν Σάραντον, Πολ Γουόκερ, Αλαν Αρκιν, Μάρκους Τόμας.