Το περιεχόμενο της ταινίας δεν είναι, δυστυχώς, στο ύψος και στην ποιότητα της φόρμας. Ο περισσότερος χρόνος σπαταλιέται με «χαριτωμένα στιγμιότυπα», με επαναλήψεις και «επίδειξη δεξιοτεχνίας» στους διαλόγους και στις συμπεριφορές των ηρώων και ελάχιστος για κριτική και πολιτικά και κοινωνικά σχόλια.

Ο κεντρικός ήρωας της ταινίας είναι ένας μικρός (μικρόσωμος) άντρας με μεγάλες, όμως, φιλοδοξίες! Εργαζόμενος σαν σερβιτόρος σε ακριβά και πολυτελή ξενοδοχεία «γνωρίζεται» με τον πλούσιο (εύπορο) και σπάταλο τρόπο ζωής! Διακαώς επιθυμεί να γίνει μέρος αυτού του κόσμου. Για να πετύχει το σκοπό του, σιγά-σιγά, πουλάει το ένα μετά το άλλο, όλα τα κομμάτια της «ψυχής» του. Πουλώντας και ξεπουλώντας φεύγει από τη μικρή συνοριακή κωμόπολη που ζούσε (μια κωμόπολη που, επειδή ακριβώς είναι στα σύνορα με τη Γερμανία, οι κάτοικοί της πότε γίνονται Γερμανοί και πότε Τσέχοι, ανάλογα με τις πολιτικές και στρατιωτικές συγκυρίες) και φτάνει στην καρδιά της Πράγας. Στο μεγαλείο! Στην πραγματική αριστοκρατία της χώρας! Για καλή του τύχη, την ίδια περίπου περίοδο, εισβάλλουν οι Γερμανοί (Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος). Ο μικρός (μικρόσωμος) άντρας δεν διστάζει ούτε στιγμή. Πάει μαζί τους! Μάλιστα ερωτεύεται και παντρεύεται μια ναζίστρια.

Η υπόλοιπη χώρα, βέβαια, είναι αντίθετη με τους Γερμανούς. Αυτός στο σκοπό του, όμως! Η καριέρα του, όπως ήταν επόμενο, απογειώνεται! Σε λίγο μάλιστα, μέσα στην κατοχή, αποκτάει και δικό του πολυτελές ξενοδοχείο. Μετά τον πόλεμο θα ακολουθήσει την τύχη των άλλων συνεργατών. Θα καταλήξει στη φυλακή!

Ακούγεται σαν δράμα, ε; Δεν είναι τέτοιο! Ή τέλος πάντων δε σου πλακώνεται η «ψυχή». Ολα τα παραπάνω, και όσα για συντομία παραλείψαμε, λέγονται και δείχνονται με υπερβατικό τρόπο, με αποτέλεσμα να μη φαίνεται ο πόνος! Είναι όλα εκεί, αλλά δε ματώνουν. Τουλάχιστον με την πρώτη ανάγνωση! Αν, βέβαια, το «φιλοσοφήσεις» λιγάκι παραπάνω κάηκες! Οι πληγές του είναι βαθιές. Κάποιοι άνθρωποι στραβώνονται από τις φιλοδοξίες τους, ξεπουλιούνται τελείως! (Πόσα τέτοια δείγματα δεν κυκλοφορούν δίπλα μας)!

Στο τέλος της ζωής του ο μικρός (μικρόσωμος) άνθρωπος ξαναγυρίζει στην κωμόπολη που γεννήθηκε και προσπαθεί να κάνει τον απολογισμό της ζωής του. Εκεί, ψάχνοντας στο παρελθόν του αναζητάει απάντηση στο ερώτημα αν τα πράγματα θα μπορούσαν να είχαν γίνει διαφορετικά! Τώρα, πια, αυτός έχει σωθεί (μέσα του). Είναι σίγουρα άλλος άνθρωπος! Το μακρύ ταξίδι του τον πλούτισε σε γνώσεις και εμπειρίες..

Τρυφερή ταινία πέρα για πέρα! Πανέμορφη και τρυφερή. Από μακριά φαίνεται η μεγάλη τσέχικη κινηματογραφική σχολή και παράδοση! Μια σχολή και παράδοση που ακουμπάει τις ρίζες της στην ψυχολογία. Στην έρευνα και την ψυχολογία! Αλλά και στο σουρεαλισμό, ο οποίος λύνει τα χέρια και ελευθερώνει από τα «δεσμά» της «λογικής»! Μια μέθοδος, η οποία, με τις υπερβολές της, λέει πράγματα που δεν μπορεί να πει ο ...λογικός ρεαλισμός (Κάφκα).

Παίζουν: Ιβάν Μπάρνεφ, Ολντριχ Κάισερ, Τζούλια Τζεντχ, Μάρτιν Χούμπα. Ματιάν Λαντούντα, κ.ά.

Χωρίς να έχουμε την πολύ μεγάλη ταινία, ο θεατής αυτής της κινηματογραφικής εβδομάδας σίγουρα δε θα πλήξει. Θα ξεκινήσουμε με την πολύ καλή τσέχικη πολιτική κοινωνική σάτιρα «Υπηρέτησα το Βασιλιά της Αγγλίας», του Γίρι Μένζελ (πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του πρόσφατου φεστιβάλ Θεσσαλονίκης). Και θα περάσουμε στη χαμηλών τόνων και πολύ αισιόδοξη ταινία «Man Push Cart», του Ιρανοαμερικάνου Ραμίν Μπαχραμί. Για να κλείσουμε τις καλές ταινίες με την ψυχολογική ταινία «Paranoid Park», του Γκας Βαν Σαντ. Μια αινιγματική προσπάθεια να ερευνηθεί η εφηβική ηλικία.

Ακολουθεί, σχεδόν, όπως πάντα, το ...θέαμα! «Elizabeth, Η Χρυσή Εποχή», του γεννημένου και μεγαλωμένου στην Ινδία, Σεκάρ Καπούρ. Το δεύτερο μέρος της σειράς «Βασίλισσα Ελισάβετ» (της Αγγλίας). Από κοντά και η ρομαντική κωμωδία «Η Μαγεμένη», του Κέβιν Λίμα. Ενα ερωτικό παραμύθι για μικρά, για πολύ μικρά παιδιά!

Κλείνουμε τις ταινίες της εβδομάδας με δυο παραγωγές που θα έπρεπε να μας απασχολούσαν (αλλά δεν το καταφέρνουν). Η πρώτη, το περιβαλλοντικό ντοκιμαντέρ «The 11th Hour», των Λέιλα Κόνερς Πίτερσεν και Νάντια Κόνερς, πνίγεται μέσα στους δισταγμούς του, τους συμβιβασμούς του και στα παθητικά ευχολόγια (και πνίγει μαζί του και το τόσο επίκαιρο θέμα της μόλυνσης του περιβάλλοντος). Η νέα ταινία του Νίκου Περάκη «Ψυχραιμία», που λόγω ...εντοπιότητας θα έπρεπε να μας παρασύρει, δυστυχώς σπαταλιέται σε κοινοτοπίες και εξωτερικά σχήματα. Κρίμα, γιατί δε λείπει η παρατηρητικότητα!

«The 11th hour» των Λέιλα και Νάντια Κόνερς

Ενδιαφέρουσα ταινία, η οποία, δυστυχώς, ελαχιστοποιεί την καλλιτεχνική και ιστορική αξία της, αφού ο καθαρά εμπορικός στόχος της αλλοιώνει την ιστορία και μετατρέπει τα πραγματικά πρόσωπα και τα πραγματικά γεγονότα σε σκαλοπάτια, για να περάσει πάνω τους το μελό και η περιπέτεια.

Είναι κρίμα που η ταινία ενέδωσε σε ταπεινά κίνητρα, γιατί τόσο η εποχή όσο και η ίδια η βασίλισσα Ελισάβετ είχαν μεγάλο ενδιαφέρον. Μην ξεχνάμε πως στην εποχή της άνθισαν τα γράμματα και οι τέχνες. Αλλά, συγκυριακά, πάνω της συγκρούστηκε και η Ιερά Εξέταση. Η Ισπανία ηττήθηκε στην Αγγλία και γύρισε γονατισμένη στο έδαφός της. Σε λίγο πέρασε στην παρακμή. Μια νέα δύναμη, η Αγγλία, κυριάρχησε στον κόσμο!

Η ΜΑΓΕΜΕΝΗ, του Κέβιν Λίμα.

Ενα παραμύθι, για πολύ μικρά παιδιά. Ενα παραμύθι με πρίγκιπες και πριγκίπισσες, με ζώα, με ανθρώπους, με καρτούνς! O,τι βάλει ο νους σας, για να περάσουν ήσυχα και ειρηνικά οι Aγγλο-Αμερικάνοι τα Χριστούγεννα! (Τέτοιες μέρες οι «πιστοί» θέλουν τέτοιου είδους κενές ταινίες).

Μη φανταστείτε ότι είναι όλα για πέταμα! Μέσα στη γενική «τρελή χαρά», ακούγονται καλά τραγουδάκια, χορεύουν καλά και γυμνασμένα μπαλέτα. Τίποτα περισσότερο, βέβαια!

Παίζουν: Αμι Aνταμς, Πάτρικ Ντέμσεϊ, Τζέιμς Μάρσντεν, Σούσαν Σάραντον, Τίμοθι Σπαλ.

THE 11^TH HOUR, των Λέιλα & Νάντια Κόνερς.

Ενα «εξαιρετικό περιβαλλοντικό» ντοκιμαντέρ, που τα «λέει όλα και τα δείχνει όλα»! Το οποίο, όμως, δε μας λέει ποιος στην ουσία φταίει και ποιοι - και για ποιους λόγους - μολύνουν τον πλανήτη μας. Και ακόμα περισσότερο, πώς και με ποιον τρόπο θα λυθεί οριστικά το ζήτημα.

Στις τυπικές και ανώδυνες περιγραφές το ντοκιμαντέρ παίρνει καλό βαθμό. Οταν, όμως, αρχίζει τις σκοπιμότητες, τα κάνει «μπάχαλο». Στο τέλος, δε διστάζει να μας καλέσει «όλους μαζί», εμάς τους απλούς ανθρώπους, τις υπεύθυνες για τη μόλυνση κυβερνήσεις και τις ακόμα πιο υπεύθυνες βιομηχανίες - εταιρείες, σε μια «ιερά συμμαχία», για τη σωτηρία του πλανήτη μας!

Τέτοια αφέλεια; Οχι, βέβαια! Πάντως, συμπαραγωγός είναι ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο, ο οποίος είναι και ο «ξεναγός» μας. Ωστόσο, αν κάποιος θέλει, μπορεί, ακόμα και από το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ, να αντλήσει πληροφορίες (για δική του χρήση και με δική του επεξεργασία)!

Το έβαλε κάτω ο Σίσυφος; Οχι, βέβαια! Μήπως το έβαλε κάτω ο άνθρωπος; Ούτε και αυτός! Ενας μοντέρνος Σίσυφος, ένας Πακιστανός Σίσυφος, στη Νέα Υόρκη! Στην καρδιά του καπιταλισμού. Στο μεγαλύτερο ανοιχτό στόμα λύκου στον κόσμο! Και αυτός να «σπρώχνει το κάρο»! Κόντρα σε κάθε αντιξοότητα, κόντρα σε κάθε δυσκολία. Και δεν είναι λίγες οι δυσκολίες, γενικά για τους ανθρώπους. Σκεφτείτε τώρα για τους «ειδικούς» ανθρώπους! Τους μετανάστες, τους σκουρόχρωμους, τους ισλαμιστές και πάει λέγοντας...

Ο Αχμάντ έχει ένα χρόνο που έχασε τη γυναίκα του. Οι γονείς της θεωρούν εκείνον υπεύθυνο. Του φέρνουν δυσκολίες να δει το γιο του. Για να επιβιώσει, βάφει σπίτια, πουλάει κασέτες με ταινίες αμφιβόλου ποιότητας... Η κύρια δουλιά του, όμως, είναι μέσα σε ένα «κάρο», σε μια κινητή καντίνα. Εκεί από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ πουλάει καφέδες και ντόνατς. Μόλις το Μανχάταν κουραστεί και πάει για ύπνο, εκείνος κλείνει το μαγαζί και σπρώχνει με τα χέρια του το «κάρο» (από κει και ο τίτλος της ταινίας «Man Push Cart = Ο άνθρωπος που Σπρώχνει το Κάρο»), για να το πάει σε ασφαλές μέρος!

Μια ζωή μονότονη. Μια άθλια ζωή! Μια ζωή να την καταραστείς με τη χειρότερη κατάρα! Εκείνος, όμως, ελπίζει. Εχει μάλιστα τα αποθέματα να δοκιμάζει. Πάλι από την αρχή και πάλι από την αρχή. Είναι ανοιχτός στον έρωτα (γνωρίζει μια Ισπανίδα), ανοιχτός να φτιάξει δική του δουλιά (αγοράζει με δάνειο το «κάρο»), να προσεγγίσει το γιο του. Και εκεί που φαίνεται ότι κάπου σκάει ένα χαμόγελο, πάλι πίσω! Η Ισπανίδα γυρίζει στη Βαρκελώνη, το «κάρο» που αγόρασε με δάνειο «εξαφανίζεται», τα πεθερικά του πάντα εχθρικά, ο γιος του ψυχικά απομακρυσμένος.

Τι λέτε, θα λυγίσει ο Αχμάντ; Θα λυγίσει, όταν λυγίσει ο Σίσυφος! Δηλαδή, ποτέ! Ξανά από την αρχή! Καινούριο «κάρο» για δουλιά, καινούριες ελπίδες ότι αυτή τη φορά τα πράγματα θα έρθουν καλύτερα! Καινούριες προσπάθειες. Καινούριος αγώνας. Η δικαίωση του ανθρώπου που ποτέ δεν έπαψε να παλεύει!

Η δεύτερη τρυφερή, πολύ τρυφερή ταινία της εβδομάδας! Ετούτη, μάλιστα, είναι και αισιόδοξη! Σε καμία στιγμή δε μεμψιμοιρεί. Δε δείχνει κούραση. Οι ήρωές της δεν είναι απατεώνες. Είναι άνθρωποι που επιθυμούν την ευτυχία και αγωνίζονται γι' αυτή. Είναι άνθρωποι, που δεν κλέβουν! Εργάζονται! Είναι ο λαός!

Πέρα από το άξιο περιεχόμενο, η ταινία ευτύχισε και στη φόρμα. Με πολύ κοντινά πλάνα επικέντρωσε το ενδιαφέρον της πάνω στους ανθρώπους. Στα πρόσωπά τους, στα μάτια τους, στις «ψυχές» τους. Η Νέα Υόρκη δε «φαίνεται», ακούγεται. Ο φακός νετάροντας πάνω στους ήρωες, έχει φλουταρισμένα τα φόντα, για να μπορεί ο καθένας να φανταστεί όποια πόλη επιθυμεί, όποιο τέρας επιθυμεί. Και επιπλέον για να αποκαλυφθεί το μπλοκάρισμα του ανθρώπου μέσα στα δίχτυα της πόλης (αλλοτρίωση).

Και εδώ ο διευθυντής φωτογραφίας εργάστηκε αποτελεσματικά και με κέφι για το τελικό αποτέλεσμα. Καλή δουλιά εδώ έκανε και ο μοντέρ, καθώς και ο άνθρωπος που μιξάρισε (έσμιξε) τις μουσικές και τους θορύβους της πόλης. Δεν είναι λίγες οι στιγμές που στα αυτιά σου, αντί για μουσικές και ήχους, φτάνουν ή νιώθεις να φτάνουν κραυγές. Κραυγές που εντείνουν την αγωνία, που μεγαλώνουν τον κόπο, το φόβο και την απελπισία!

Παίζουν: Αχμάντ Ραζβί, Λετίσια Ντολέρα, Τσαρλς Ντάνιελ Σαντοβάλ, Αλί Ρεζά, Φαρούκ «Ντιούκ» Μοχάμαντ, κ.ά.

Σε αυτά τα ατέλειωτα και χρήσιμα κινηματογραφικά του ταξίδια ο Γκας Βαν Σαντ έμαθε πώς να «μεταφτιάχνει», να «μεταπλάθει» τον κόσμο. Σήμερα δεν αρκείται σε μια «πιστή αναπαράσταση». Εχει προχωρήσει στην «αναδημιουργία». Στη δημιουργία του «δικού» του κινηματογραφικού κόσμου. Εκεί συναντιέται με τον Τζον Κασαβέτη και ιδιαίτερα με το φίλο του και πρότυπό του Μπέλα Ταρ. «Ο Μπέλα Ταρ μας υπενθυμίζει πώς θα έπρεπε να ήταν η καθαρή κινηματογραφική φόρμα, αν εμείς δεν είχαμε πάρει στραβό δρόμο», δηλώνει!

Εκανα αυτή τη μικρή εισαγωγή για να σας βάλω στο κλίμα της ταινίας! Η υπόθεση, το «στόρι» για τον Γκας Βαν Σαντ, όπως και για τον Μπέλα Ταρ, είναι η αφορμή. Εδώ παρακολουθούμε έναν έφηβο, φορτωμένο με όλα τα προβλήματα της εφηβείας, να έρχεται σε επαφή με ένα απρόοπτο (από λάθος δολοφονεί ένα φύλακα σχολείου). Ο 13χρονος νεαρός θα αποφασίσει μόνος του πως ποτέ δε θα δεχτεί και ποτέ δε θα ομολογήσει την πράξη του. Θεωρεί «μέσα» του ότι η δολοφονία δεν έγινε! Τέλος πάντων δεν έγινε από εκείνον!

Αυτό, ακριβώς, προσπαθεί να ερευνήσει με το φακό του ο Γκας Βαν Σαντ. Τις αιτίες που έκαναν τον 13χρονο νεαρό να θέλει να ζήσει με το μυστικό του. Χώνεται, λοιπόν, μέσα στην «ψυχή» του, προσπαθεί να διασταυρωθεί με τις σκέψεις του και τη λογική του.

Αυτή η έρευνα έχει δυο σκέλη. Το ένα είναι η ψυχολογία. Η επιστημονική ψυχολογία. Και το δεύτερο η κινηματογραφική μηχανή. Και τα δυο είναι ισάξια στην ταινία. Ο Γκας Βαν Σαντ κάνει μια μελέτη στην εφηβεία. Την ίδια στιγμή δημιουργεί εξαιρετικές και μοναδικές εικόνες. Αλλά και μουσικές και ήχους. Ιδιαίτερα αυτά που ακούγονται έξω από το κάδρο του.

Μια «παράξενη» ταινία από έναν «παράξενο» δημιουργό. Η οποία θέλει «υπομονή» για να την παρακολουθήσεις. Θέλει, επίσης, να έχεις όλη την προσοχή σου στραμμένη επάνω της, γιατί κάθε στιγμή συμβαίνουν πολλές σοβαρές λεπτομέρειες! Οι οποίες, όταν τις προσθέσεις, όταν τις συνθέσεις, θα ευχαριστηθείς ακόμα πιο πολύ την ταινία!

Παίζουν: Γκέιμπ Νέβινς, Τζέικ Μίλερ, Τέιλορ Μόμσεν, Ντάνιελ Λιου.

Είμαι σχεδόν σίγουρος πως ο Νίκος Περάκης επιθυμεί να κριθεί σαν δόκιμος κινηματογραφιστής και όχι σαν πλανόδιος! Εγώ τουλάχιστον αρνούμαι να τον κρίνω σαν επαρχιώτη. Γιατί γνωρίζω τις τυπικές, αλλά και τις ουσιαστικές κινηματογραφικές γνώσεις του. Αρνούμαι, επίσης, να τον κρίνω με κριτήριο το θεατή -εισιτήριο. Για τον οποίο θεατή - εισιτήριο έχει πολύς κόσμος εργαστεί, ανάμεσά τους και ο ίδιος ο Νίκος Περάκης, για να τον διαμορφώσουν σε έναν απλό αγοραστή. Σε έναν άκριτο χειροκροτητή! Σε έναν απελπισμένο καταναλωτή!

Με το χέρι στην καρδιά, ποιος μπορεί να δεχτεί (εδώ καλείται και ο ίδιος ο Νίκος Περάκης να απαντήσει) ότι η «Ψυχραιμία» έσπρωξε ένα μικρό, ελάχιστο έστω βήμα, τον ελληνικό κινηματογράφο μπροστά; Πεποίθησή μου είναι πως μάλλον προς τα πίσω τον τράβηξε, όπως προς τα πίσω τράβηξε και το δημιουργό της. Πολιτικο-κοινωνική σάτιρα είναι η δική του ταινία και πολιτικο-κοινωνική σάτιρα και η ταινία του Μένζελ. Γυμνό έχει η μία, γυμνό και η άλλη. Του Περάκη η ταινία σε ξεκουφαίνει. Του Μένζελ σε ανακουφίζει! Το γυμνό του Περάκη αγγίζει τα όρια του πορνό, το γυμνό του Μένζελ αγγίζει τα όρια της ποίησης!

Κάνω τη σύγκριση γιατί, ειλικρινά, δε θεωρώ τον Περάκη υποδεέστερο! Θεωρώ ότι και αυτός γνωρίζει κινηματογράφο και αυτός διαθέτει καλό γούστο! Εκεί που διαφέρουν οι δυο δημιουργοί είναι στους προσανατολισμούς. Ο Περάκης στοχεύει κατευθείαν στο εισιτήριο, και μάλιστα με τελείως εμπορευματοποιημένο τρόπο, ενώ ο Μένζελ επιθυμεί μια δικαιότερη συναλλαγή. Προσφέρει ποιότητα και απαιτεί - και αυτός - την αμοιβή του (εισιτήριο).

Τέλος πάντων, θα κλείσω με μια πολύ χρήσιμη «ρήση» που εκνευρίζει πολλούς δημιουργούς που έχουν ενσωματωθεί! Και με την ευκαιρία να θυμίσω στον Περάκη πως δεν είναι ίδια όλα τα κόμματα, όπως άδικα και ισοπεδωτικά διατείνεται στην ταινία του. (Για ποιο λόγο άραγε; Για άλλοθι;). Ενα μεγάλο κομμάτι της ανθρωπότητας αγωνίζεται να δημιουργήσει μια κοινωνία, η οποία θα ελευθερώσει τους ανθρώπους (και τους δημιουργούς) από τα δεσμά τους και τις «υποχρεώσεις» τους. Σε αυτή την κοινωνία ο Νίκος Περάκης, ο κάθε δημιουργός, ο καθένας μας, θα μπορεί να δείξει την αξία του. Την πραγματική του αξία! Αφού θα εργάζεται μέσα σε πραγματική ελευθερία. Μακριά από «εισιτήρια» και «γραφεία διανομής», τα οποία έχουν καθαρά εμπορευματική σχέση με την τέχνη! Στη δική μας κοινωνία, σήμερα, η άρνηση του δημιουργού να συναινέσει μπορεί να τον υποχρεώσει, να τον καταδικάσει σε σιωπή! Και αυτό θέλει μεγάλα κότσια να το δεχτεί! Να μην περάσει στο υπηρετικό προσωπικό τους. Το δικαίωμα στη δημιουργία, στην πραγματική δημιουργία, δεν αναγνωρίζεται. Αντίθετα αναγνωρίζεται το αστειάκι, ο χαβαλές, οι πισινοί των κοριτσιών και τα βρισίδια!

«Ψυχραιμία», λοιπόν, μέχρι να 'ρθουν καλύτερες μέρες. Μέχρι να γνωρίσουμε πραγματικά τους δημιουργούς. Μέχρι να γνωρίσουμε την πραγματική τους αξία. Μέχρι τότε, αν θέλουμε να δούμε παρόμοια θεάματα με αυτό της «Ψυχραιμίας», ανοίγουμε την τηλεόραση. Μας έρχεται και φθηνότερα!

Παίζουν: Γιώργος Κιμούλης, Ανδρέας Κωνσταντίνου, Γιάννης Τσιμιτσέλης, Βάσω Καβαλιεράτου, Ευτυχία Γιακουμή, Γιώργος Χρωνάκης κ.ά.