«Ας δούμε όμως σύντροφοι και μια άλλη πλευρά. Δεν υπάρχουν μόνο νέες δυσκολίες και εμπόδια που λέμε, υπάρχουν και δυνατότητες. Αυτό θέλει κάθε φορά να το προσδιορίζουμε, γιατί κινδυνεύει να γίνει σλόγκαν: Υπάρχουν και δυσκολίες υπάρχουν και δυνατότητες. Ας προσπαθήσουμε να το προσεγγίσουμε:

Βεβαίως, το καπιταλιστικό σύστημα έχει πρόσθετα όπλα - μέσα και το ίδιο έχει ωριμάσει πάρα πολύ στον τομέα της χειραγώγησης, της τρομοκράτησης, της εξαγοράς, της ενσωμάτωσης, στην πολιτική του καρότου και του μαστιγίου. Μας μελετάει, χρησιμοποιεί και μεθόδους δουλιάς που χρησιμοποιήθηκαν στο σοσιαλισμό ή από το εργατικό επαναστατικό κίνημα. Αλλά, σύντροφοι, έχει και το ίδιο σοβαρά εμπόδια και ανησυχίες.

Είδατε αυτή την τελευταία άτυπη συνάντηση των αρχηγών των κρατών - μελών της ΕΕ υπό τον Μπλερ; Τι τους απασχολεί; Να κάνουμε, λένε, ένα ταμείο για τα θύματα της "παγκοσμιοποίησης". Βεβαίως, μέτρα αντιλαϊκά θα παρθούν καινούρια, δεν υπάρχει θέμα, αυτά τα επιβεβαίωσαν και τα αναβάθμισαν. Ταυτόχρονα, όμως, έχουν επίγνωση των προβλημάτων που δημιουργούν, τη λαϊκή δυσαρέσκεια και τους αγώνες, αλλά και ότι όσο μειώνεται η αγοραστική ικανότητα και οι ίδιοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με την αδυναμία πραγματοποίησης των κερδών τους. Αυτό το ταμείο αλληλεγγύης, που λένε, έχει και το στοιχείο του αποπροσανατολισμού, έχει και το στοιχείο της αναζωπύρωσης ρεφορμιστικών διαθέσεων των μαζών. Αλλά κι από την άλλη μεριά δείχνει ότι αντιμετωπίζουν και οι ίδιοι προβλήματα και κάτι πρέπει να κάνουν. Βρίσκουν τρόπους, π.χ. είδατε τα τελευταία μέτρα, από τη μια μειώνουν τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων κι από την άλλη πλαταίνουν τη δυνατότητα για τα καταναλωτικά και όλο βλέπουμε διαφημίσεις π.χ. με 99 ευρώ το μήνα αγοράζεις αυτοκίνητο. Το κάνουν αυτό με τα στεγαστικά δάνεια που είναι μακροπρόθεσμα, 15, 20 ή και 30 χρόνια, επειδή ίσως είναι πιο επισφαλής η εξόφλησή τους. Δείχνει την εγγενή αδυναμία τους να έχουν και το σκύλο χορτάτο, τα κέρδη και την πίτα γερή, την εξουσία τους.

Ο ίδιος ο καπιταλισμός δεν αρπάζει μόνο κατακτήσεις, αλλά καλλιεργεί το έδαφος για αύξηση των αναγκών. Μέσα εκεί είναι και η στρέβλωση των αναγκών, αλλά η τάση είναι να αυξάνονται οι ανάγκες και ιδιαίτερα στη νεολαία. Στα τελευταία χρόνια τα παιδιά που είναι στα μεταπτυχιακά είναι 30.000 και μου φαίνεται ότι σε ένα δύο χρόνια μπορεί να φτάσουν τις 50.000. Ολα αυτά, που αρκετά είναι παιδιά λαϊκών οικογενειών, είναι διατεθειμένα να μείνουν άνεργα; Αυτά τα παιδιά όχι μόνο θέλουν να βρουν δουλιά, αλλά θέλουν να βρουν δουλιά και στο αντικείμενό τους. Είναι μια δύναμη κι αυτά τα παιδιά. Θα συμβιβαστούν έτσι εύκολα;

Αν το κίνημα είναι αδύναμο, αν δεν αντεπιτεθούμε, αν δεν κάνουμε όλα αυτά που λέμε, ο συμβιβασμός για πολλά παιδιά θα είναι μια πραγματικότητα. Σήμερα οι νέοι άνθρωποι θέλουν να ψυχαγωγηθούν και να διασκεδάσουν και να κάνουν ταξίδια στο εξωτερικό, έχουν απαιτήσεις που δεν τις είχαμε εμείς, δεν υπήρχαν τέτοιες απαιτήσεις στις δεκαετίες του '30, '40, '50... Βεβαίως, αυτές γίνονται και μέσο εκβιασμού και πίεσης, γιατί δεν τις ικανοποιεί ο καπιταλισμός, αλλά μπορούν να γίνουν και αφετηρία μιας αφύπνισης. Υπάρχει, δηλαδή, σήμερα βάση για ριζοσπαστισμό της νεολαίας. Για αρκετά χρόνια ένα μέρος των εργατικών οικογενειών και τα άλλα μικροαστικά στρώματα, με κόστος βέβαια και με τίμημα βαρύ προσπάθησαν να δώσουν στα παιδιά τους πολύ περισσότερα από όσα είχαν εκείνοι. Θα μπορεί η εργατική, λαϊκή και μικροαστική οικογένεια και στο μέλλον να στέλνει το παιδί στο πολυτεχνείο και στην ιατρική και να συντηρεί τα παιδιά μέχρι τα 30 και 35 χρόνια;

Σήμερα η ελληνική οικογένεια με θυσίες δίνει πολλά πράγματα στο παιδί, που μπορεί σε ένα βαθμό να του αναστέλλει το να έρθει αντιμέτωπο με τα προβλήματα της ζωής. Αυτά ήδη έχουν αρχίσει να κόβονται. Αυτά δεν είναι παράγοντες ριζοσπαστικοποίησης των νέων και των γονιών τους; Κι αν θέλετε, υπάρχει δυνατότητα ανάκαμψης της δράσης των ενδιάμεσων ηλικιών που βρέθηκαν σε υποχώρηση τα τελευταία 15 χρόνια. Να τα δούμε αυτά σωστά και δημιουργικά, να μη δούμε μόνο τις δυσκολίες. Να μας απασχολήσει και σε ποια κατεύθυνση θα αφυπνιστεί η νεολαία. Γιατί το σύστημα θα δώσει ενδυνάμωση σε αυτές τις ρεφορμιστικές οπορτουνιστικές ιδέες, το ότι "μια άλλη Ευρώπη είναι εφικτή", του καπιταλισμού με ρύθμιση αγοράς, με κρατικομονοπωλιακές ρυθμίσεις κλπ., που φορείς τέτοιων ιδεών είναι κόμματα που έχουν προσχωρήσει στον οπορτουνισμό, πρώην ΚΚ και οι δυνάμεις που σήμερα συσπειρώνονται στο Ευρωπαϊκό Αριστερό Κόμμα (ΕΑΚ)».

«Διαβάζοντας την εισήγηση του Μπερτινότι, επικεφαλής ενός κόμματος που παίζει καθοριστικό ρόλο στο "Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς", είναι και πρόεδρος του ΚΕΑ, είδα να λέει ότι η "Ευρώπη πέθανε"! Μας θεωρούν εμάς ουτοπικούς επειδή λέμε ότι πρέπει να παλέψουμε για το σοσιαλισμό και ότι ο σοσιαλισμός είναι η απάντηση. Και δεν είναι ουτοπία αυτό που λένε ότι τα δύο δημοψηφίσματα και οι γερμανικές εκλογές οδηγούν στο θάνατο της Ευρώπης, τώρα μια άλλη Ευρώπη είναι εφικτή! Βέβαια, αυτή η εφικτή Ευρώπη που προβάλλουν δεν έχει ουσιαστικές διαφορές από τη σημερινή Ευρώπη της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ενοποίησης. Τέτοιες αντιλήψεις όμως μπορεί να νοθεύσουν το ριζοσπαστισμό της νεολαίας. Αλλωστε, το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς συνειδητά και με επιλογή παίζει αυτό το ρόλο της υπονόμευσης ενός ριζοσπαστισμού που υπάρχει, ενισχύεται και μπορεί να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο αύριο.

Για παράδειγμα, ο Μπερτινότι κάνει λόγο για την ύπαρξη δύο Αριστερών στην Ευρώπη! Υπάρχει, λέει, η "εναλλακτική Αριστερά" του ΚΕΑ κι από κει και πέρα περιγράφει μιαν άλλη Αριστερά που είναι η σοσιαλδημοκρατία, η οποία πρόδωσε τα αριστερά της συνθήματα και υιοθέτησε νεοφιλελεύθερες επιλογές! Μεγαλύτερη κριτική γίνεται στο ότι απέτυχε το "μεγαλύτερο" πείραμα που θα μπορούσε να γίνει στη Γερμανία, ο Σρέντερ να συνεργαστεί με το ΚΕΑ. Ποια είναι δηλαδή η στρατηγική αυτών των κομμάτων στις σημερινές συνθήκες; Είναι η προσωρινά αυτόνομη παρουσία. Εγκαταλείπουν προσωρινά τα σχήματα συνεργασίας με τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα (στην Ιταλία δεν εγκαταλείπεται), αλλά εν πάση περιπτώσει μιλάνε για μια αυτονομία αυτών των αριστερών σχημάτων έναντι της σοσιαλδημοκρατίας, με κύριο στόχο να ασκήσουν πίεση είτε στη διόρθωση της σοσιαλδημοκρατίας είτε στη διαμόρφωση ενός νέου σχήματος με δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας. Για ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα χωρίς την παραδοσιακή ηγεσία της σοσιαλδημοκρατίας. Το πείραμα Γκίζι - Λαφοντέν αυτό υποδηλώνει.

Αν στεκόμαστε σ' αυτά είναι γιατί δεν πρέπει να υποτιμήσουμε το ζήτημα του ποια απάντηση πρέπει να δώσουμε σήμερα στην πολιτική του ιμπεριαλισμού. Και η απάντηση δεν μπορεί να είναι "ολίγον" πιο προοδευτικό σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα ή σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα με κάποιες αριστερές αποχρώσεις, αλλά η σταθερή πάλη σε αντιμονοπωλιακή αντιιμπεριαλιστική κατεύθυνση που η έκβασή της πρέπει να είναι η ανατροπή της πολιτικής εξουσίας της πλουτοκρατίας.

Δε χωράει διαφορετική πολιτική στα πλαίσια του καπιταλισμού. Είναι άλλο πράγμα η απόσπαση ορισμένων κατακτήσεων στα πλαίσια του καπιταλισμού, που είναι δυνατή κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Αυτοί όμως αυτό το θεωρούν εναλλακτική στρατηγική. Και αν θέλετε, οι διαφορές μας μ' αυτές τις δυνάμεις δεν είναι μόνο το ότι εμείς έχουμε πιο ριζοσπαστικά συνθήματα. Θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε το ρεφορμισμό εργατικών και λαϊκών μαζών που αποσπώνται από τη σοσιαλδημοκρατία ή από τα νεοφιλελεύθερα κόμματα.

Εδώ, όμως, στο ΚΕΑ, ποιος είναι ο κορμός και η βάση του; Είναι ο οπορτουνισμός. Δεν είναι σοσιαλδημοκρατικός ρεφορμισμός. Είναι οι δυνάμεις που βγήκαν από τις γραμμές του κομμουνιστικού κινήματος κι απαρνήθηκαν την επιστημονική θεωρία του σοσιαλισμού.

Επομένως, δεν μπορείς να τους κρίνεις με τον ίδιο τρόπο όπως δυνάμεις που θα αποσπαστούν από το ΠΑΣΟΚ ή τη ΝΔ, λαϊκές, εργατικές, και θα κουβαλάνε μαζί τους μικροαστικές απόψεις. Είναι διαφορετικής ποιότητας προβλήματα. Γι' αυτό και το ιδεολογικό μέτωπο κατά του οπορτουνισμού και των μασκαρεμένων "επαναστατικών" συνθημάτων πρέπει να ενταθεί. Αλλιώς το μέτωπο προς την αστική ιδεολογία, που είναι ο κύριος αντίπαλος, θα είναι αδύναμο».

«Ορισμένοι σύντροφοι ανέπτυξαν τον προβληματισμό ότι εμείς σήμερα στους νέους κομμουνιστές και γενικότερα στους νέους δεν πρέπει να προσδοκούμε απλά να μεταδώσουμε κάποιες ριζοσπαστικές επαναστατικές ιδέες, αλλά να βοηθήσουμε στην ολόπλευρη διαπαιδαγώγησή τους και στον τρόπο ζωής και στον τρόπο αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου κ.λπ. Σωστά είναι. Αλλά η διαμόρφωση μιας ολόπλευρης συγκροτημένης προσωπικότητας δεν είναι εύκολο πράγμα. Και ας κοιτάξουμε και τους εαυτούς μας. Παλεύουμε, είμαστε κομμουνιστές αλλά έχουμε όλοι λυμένο το πώς καθορίζεται όλη η ζωή μας από το κύριο, που είναι η ένταξη στο Κόμμα και το κίνημα; Δεν μπορούμε να το απαιτούμε, λοιπόν, από τη νεολαία. Μπορεί να δεις νέο στην πρώτη γραμμή της πάλης και στον τομέα του πολιτισμού, για παράδειγμα, να μην ξεχωρίζει καθόλου από την υπόλοιπη νεολαία.

Δεν υπάρχουν σινικά τείχη ανάμεσα στην κοσμοθεωρία μας, στην επιστημονική γνώση και στον πολιτισμό. Βοηθάνε και τα δύο αυτά στην αγωνιστικότητα, στη μαχητικότητα και τη σταθεροποίηση. Αλλά θέλει με μεγαλύτερη προσοχή και πιο πλατύ πνεύμα να βλέπουμε τα παιδιά της ΚΝΕ. Βοηθά και το κομματικό παράδειγμα. Βασικό στοιχείο σήμερα της διαπαιδαγώγησης της ΚΝΕ είναι το παράδειγμα του Κόμματος στο πρόσωπο κυρίως των στελεχών του.

Πρέπει να απαξιώσουμε στη συνείδηση των μελών της ΚΝΕ και της νεολαίας το σκοπό, τη μέθοδο, το περιεχόμενο του αστικού σχολείου. Αυτό όμως πρέπει να το κάνουμε με δημιουργικό τρόπο, γιατί το αστικό σχολείο θα τελειώσουν τα παιδιά, αυτό το δίπλωμα θα πάρουν. Γι' αυτό θέλει ουσιαστική δουλιά, ώστε τελειώνοντας το αστικό σχολείο να έχουν αποκτήσει κριτική σκέψη και να μην απαξιώνουν γενικά την αξία της μόρφωσης».

«Ξεκίνησε μια συζήτηση για τις παρελάσεις και βεβαίως οι οπορτουνιστές πάλι έδωσαν τα ρέστα τους για το αν πρέπει να γίνονται παρελάσεις ή όχι στις εθνικές εορτές. Αν πρέπει να γιορτάζουμε στις 28 Οκτωβρίου ή όχι. Ειπώθηκε μάλιστα ότι δεν πρέπει να γιορτάζουμε τότε, γιατί το κίνημα ηττήθηκε στην Ελλάδα. Και να μη γιορτάζουμε το 1821 αφού "ηττήθηκε" το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα και ήρθαν οι ξένες δυνάμεις στην Ελλάδα. Εφτασαν να λένε ακόμα ότι η νεολαία δε χρειάζεται ήρωες σήμερα. Χρειάζεται όμως προσωπικότητες αστικές, αυτό δεν το είπαν αλλά...

Είναι σύνθετο ζήτημα και βεβαίως εμείς δεν μπορούμε να πούμε ότι η αστική τάξη μπορεί να προσδώσει το γνήσιο ταξικό πατριωτικό διεθνιστικό περιεχόμενο σ' αυτές τις επετείους και ότι οι παρελάσεις μπροστά στον πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Πρωθυπουργό μπορούν να δώσουν αυτό το μήνυμα.

Θέλουν να καταργήσουν εκδηλώσεις που δείχνουν τη λαϊκή παρέμβαση και εξέγερση. Εμείς θα τις τιμάμε ανεξάρτητα από το πώς εξελίχτηκε ένας αγώνας. Και μάλιστα έφτασαν να πουν ότι πρέπει να γίνονται άλλες γιορτές στην Ελλάδα όπως στην Ευρώπη, όπου γιορτάζουν τον σχηματισμό του εθνικού αστικού κράτους π.χ. πότε ενώθηκε η Γερμανία κ.λπ.. Βεβαίως για εκείνη την εποχή ήταν μια προοδευτική εξέλιξη σε σχέση με τη φεουδαρχία αλλά εδώ τα πράγματα είναι πολύ πονηρά και πρέπει να ανοίξουμε και τέτοια θέματα, αποδεικνύοντας ότι το Κόμμα μας, το προοδευτικό ριζοσπαστικό κίνημα μπορεί να δώσει το πραγματικό νόημα σ? αυτές τις επετείους. Δηλαδή σύντροφοι ο ιμπεριαλισμός μπορεί να μας βάλει σε διλήμματα του ναι ή όχι κι εδώ θέλει επιθετική, σύνθετη, δημιουργική δουλειά.

Πάρτε το θέμα το εκκλησίας, πώς το ξεκίνησε ο Συνασπισμός. Εφυγε από την ορκωμοσία του Προέδρου της Δημοκρατίας. Αν ορκιζόταν ο Κωνσταντόπουλος Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα φεύγανε; Δε θα φεύγανε. Βεβαίως πρέπει να ανοίξουμε τα θέματα της θρησκείας, της Εκκλησίας, αλλά εδώ εμείς είμαστε ένα Κόμμα σοβαρό, πως θα το ανοίξεις, με ποιο τρόπο, σε ποια στιγμή; Βεβαίως έχει ανοιχτεί αυτό το θέμα και θα το προχωρήσουμε, και την καύση των νεκρών και τον πολιτικό γάμο, πρέπει να γίνουν σημαία για μας και ιδιαίτερα στις γραμμές μας, αλλά δεν είναι εύκολο. Βγαίνουν οι του Συνασπισμού και έχουν πιάσει τις παρελάσεις, τις θρησκείες και λοιπά και τα βάζουν με ένα τρόπο που μπορεί να πιάνει ένα κύκλο διανοουμένων αλλά εμάς μας ενδιαφέρει τα εργατικά λαϊκά στρώματα να καταλάβουν τι λέει το ΚΚΕ, γιατί το λέει και πως χειρίζεται αυτά τα ζητήματα. Ετσι όπως πάμε δε θα μείνει τίποτα όρθιο. Και το θέμα είναι πραγματικά να καλλιεργήσουμε στη νεολαία, το «καμιά πίστη, καμιά τήρηση όρκων πίστης στο αστικό σύστημα», ισχύει βεβαίως για όλους. Είδατε τι ειπώθηκε εδώ, ότι υπάρχουν εκπαιδευτικοί που λένε «μα, εγώ είμαι δημόσιος υπάλληλος, πρέπει να πειθαρχούμε»! Δηλαδή θα σεβαστείς τον όρκο που έδωσες στο αστικό σύστημα; Οχι, αγαπητέ μου σύντροφε θα σεβαστείς τον όρκο πίστης που έδωσες στο κίνημα, στους γονείς, στο Κόμμα. Εδώ είναι διαφορετικά τα πράγματα. Στη νεολαία όμως θέλει πιο λεπτή δουλειά, πιο ουσιαστική. Το να κλονίσεις τις αστικές αξίες, που πρέπει να τις κλονίσεις, το να τους κάνεις εντελώς απείθαρχους δε φτάνει. Πρέπει να καλλιεργήσεις: πειθαρχία πού, πώς, γιατί. Τα λέω αυτά σύντροφοι γιατί είναι σύνθετο το ζήτημα και πρέπει όλα αυτά τα θέματα να τα δούμε στην πορεία και να τα ανοίξουμε στη νεολαία, να μη διστάσουμε. Θέλει όμως επεξεργασία, να μην παρασυρθούμε από μερικούς ψευτομοντέρνους οπορτουνιστές οι οποίοι όλα αυτά τα αντιμετωπίζουν έξω από την ταξική ανάλυση, την ταξική πάλη και τις συγκεκριμένες ανάγκες που έχει ο αγώνας».