Αν προσπαθήσουμε να "κλείσουμε" σε λίγες γραμμές τι αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι της Ροδόπης, ποια είναι αυτά τα προβλήματα που τους γεμίζουν με αγωνία και ανασφάλεια, θα αναφέραμε: τη φθίνουσα πορεία της αγροτικής παραγωγής και συνεπώς τη δραστική μείωση των εισοδημάτων των αγροτών, την αύξηση της εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης αποτέλεσμα της αύξησης της ανεργίας, την πτώση του βιοτικού επιπέδου, την έλλειψη παραγωγικών επενδύσεων.

Θα αναφέραμε ακόμα τις σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό και εξοπλισμό στα νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας, τα έντονα προβλήματα υποδομής και προσωπικού στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο. Ολα αυτά τα ζητήματα δεν αφορούν μόνο το χριστιανικό πληθυσμό του νομού, αφορούν - ίσως και περισσότερο - και τη μειονότητα, πόσο μάλλον όταν αυτή έχει επιπλέον να αντιμετωπίσει και το συστηματικό και σκόπιμο αποκλεισμό της από τα τοπικά δρώμενα και την προσπάθεια τοποθέτησής της στο περιθώριο.

Τα είδαμε όλα αυτά να ξετυλίγονται μπροστά στα μάτια μας γυρνώντας τα χωριά όπου αγρότες, εκπρόσωποι της μειονότητας και άλλοι τοπικοί παράγοντες μας μιλούσαν για τα προβλήματά τους, που κι εδώ είναι πολλά, που κι εδώ συνθέτουν μία μελανή εικόνα. Προβλήματα που όλα "αναβλύζουν" από την ίδια πηγή, από την κυβερνητική, απάνθρωπη εντέλει, πολιτική.

Στο χωριό Θρυλόριο, λίγα χιλιόμετρα έξω από την Κομοτηνή, οι αγρότες "ατενίζουν" το μέλλον με απαισιοδοξία. Γνωρίζουν και το λένε ότι τα "ψωμιά τους" στα χωράφια είναι λίγα, βλέπουν ότι με μαθηματική ακρίβεια οδηγούνται στο να εγκαταλείψουν τις παραγωγές τους, βαμβάκι και σιτηρά. Στο καφενεδάκι του χωριού συναντήσαμε τον πρόεδρο της κοινότητας Τ. Χαρτοματζίδη και ξεκινήσαμε την κουβέντα για τα προβλήματα των παραγωγών. Γρήγορα όμως η παρέα μας μεγάλωσε, δύο αγρότες που κάθονταν στο διπλανό τραπέζι, μας πλησίασαν για να μας τα πουν "από πρώτο χέρι"...

Και μας τα είπαν. Μας είπαν ότι φέτος από τους 85 αγρότες, εγκρίθηκαν για αποζημίωση μόνο οι 15! Οι υπόλοιποι απορρίφθηκαν, είτε γιατί είχαν κι άλλα εισοδήματα που υπερέβαιναν αυτά από την παραγωγή τους, είτε γιατί το εισόδημά τους συμψηφίστηκε μ' αυτό της συζύγου και ξεπέρασε το όριο, είτε γιατί υπερέβησαν το πλαφόν.

"Αυτές οι αποζημιώσεις είναι το ψωμάκι του κόσμου", λέει οργισμένος ο αγρότης Θ. Λαζαρίδης και συμπληρώνει "όλα αυτά είναι τα κόλπα τους, αλλά πριν τις συνεταιριστικές εκλογές άλλα μας έλεγαν, εκτός αυτού, εδώ και τρία χρόνια παρακρατείται ο ΦΠΑ της συνυπευθυνότητας στους βαμβακοπαραγωγούς, που το έχουν πληρώσει κιόλας. Πώς θα ζήσουμε αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση; Θα αναγκαστούμε να δουλέψουμε κι αλλού, αν βρούμε δουλιά, αλλά τότε θα μας κόψουν τις αποζημιώσεις".

Το λόγο παίρνει ο πρόεδρος της κοινότητας και λέει ότι "οι τιμές στα σιτηρά πέφτουν, το κιλό έχει 38 δραχμές και την ίδια ώρα το ψωμί έφτασε στις 300 δραχμές το κιλό, ενώ έχουν εφεύρει ένα σωρό τρόπους για να μειώνεται κι άλλο αυτό το εισόδημα. Αν για παράδειγμα την προηγούμενη χρονιά δεν είχε βάλει κάποιος σκληρά σιτηρά δεν πρόκειται να πάρει επιδότηση, ενώ αν αρχίσει κάποιος να φυτεύει τώρα δε θα πάρει ποτέ".

Ο Τ. Μαυρίδης, μέλος του ΔΣ του Αγροτικού Συλλόγου Θρυλορίου, "κλείνει" την κουβέντα μας, λέγοντας: "Για να σας δώσω να καταλάβετε ακριβώς, οι παραγωγοί εδώ έχουν κατά μέσο όρο 50 στρέμματα ο καθένας, που αποδίδουν περίπου 10 τόνους σιτηρά, που αξίζουν 400.000 δραχμές. Απ' αυτά αν αφαιρέσεις 100.000 για την κομπίνα, 150.000 για λίπασμα, 73.000 για σπόρο, 3.000 για όργωμα και σπορά και 1.000 για ράντισμα, σου μένουν 73.000 δραχμές! Βγάλτε τα συμπεράσματά σας". Και δεν είναι δύσκολο να βγάλεις συμπέρασμα. Φεύγοντας απ' το χωριό κοιτάζουμε με πίκρα τα σπαρμένα με στάρι χωράφια. Ποιος ξέρει ως πότε θα σπέρνουν στο Θρυλόριο....

"Στην ίδια μοίρα με τους χριστιανούς είμαστε". Ηταν το πρώτο πράγμα που μας είπε ο Μουσά Νουρή Αλή,μέλος του Νομαρχιακού Συμβουλίου Εβρου - Ροδόπης, από το μειονοτικό χωριό Αρίσβη,αναφερόμενος στα προβλήματα της μειονότητας. Προβλήματα που - όπως τόνισε - έχουν σημείο εκκίνησης την κυβερνητική πολιτική, που έχει στόχο τον αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση της μειονότητας.

Στην ίδια μοίρα με τους χριστιανούς, μόνο που καμιά φορά αντιμετωπίζουν κάποια επιπλέον προβλήματα, για τα οποία μας μίλησε ο Νουρή Αλή. Οπως το ότι σε κάποια μειονοτικά χωριά είναι πολύ δύσκολο να βγάλουν οικοδομικές άδειες. Οπως το πρόβλημα με την αφαίρεση της ιθαγένειας από κάποιους μειονοτικούς, οι οποίοι έχουν εδώ και χρόνια αποκλειστεί στην Τουρκία, χωρισμένοι από τις οικογένειές τους.

Το ζήτημα της παιδείας τούς απασχολεί επίσης έντονα. Ο Μουσά Νουρή Αλή κατήγγειλε ότι δεν υπάρχουν νηπιαγωγεία και παιδικοί σταθμοί, παρότι η μειονότητα διαθέτει και χώρους και δασκάλους, αφού σαν δικαιολογία για τη μη δημιουργία τους προβάλλεται η έλλειψή τους. Κατήγγειλε ακόμα ότι για τη συγγραφή των βιβλίων του δημοτικού και του γυμνασίου δεν υπάρχει καμία συνεργασία με τη μειονότητα. "Στη συγγραφή πρέπει να συμμετέχουν μουσουλμάνοι - σημείωσε. Είναι λογικό, αφού έχουμε διαφορετική κουλτούρα, διαφορετικές παραδόσεις και έθιμα, άλλη θρησκεία κι ένας μη μουσουλμάνος δεν μπορεί να τα καταλάβει αυτά".

Μας εξέφρασε όμως και τους φόβους του για την αντιαγροτική πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση. Πιστεύει ότι αν συνεχιστεί, θα υπάρξουν διαταραχές, ενώ η ανεργία θα εκτιναχτεί στα ύψη. Στα πλαίσια αυτής της πολιτικής εντάσσεται και η κατασκευή ενός ταμιευτήρα νερού στο Ιάσιο, που όμως - καταγγέλλει ο Νουρή Αλή - είναι στην ουσία άχρηστος. Κι αυτό γιατί στο σημείο που θα κατασκευαστεί ο ταμιευτήρας η ποσότητα του νερού είναι ελάχιστη, αντίθετα αν κατασκευαστεί φράγμα στη Νέα Σάντα ή στη Δαρμένη, όπως ζητείται από τους ντόπιους, θα αποταμιεύεται περισσότερο νερό που θα αρκεί για την άρδευση 50% περισσότερων χωραφιών, απ' αυτά που θα ποτίζονται από τον αποταμιευτήρα στο Ιάσιο.

Η Αρίσβη αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα με το αποχετευτικό και τα σκουπίδια και τις εστίες μόλυνσης που δημιουργούν αυτά, ενώ κανείς αρμόδιος, παρότι τους έχει γνωστοποιηθεί το θέμα, δεν παρεμβαίνει. Εστία μόλυνσης όμως αποτελούν και οι χαβούζες, στις οποίες χύνονται λύματα σφαγείων δίπλα στον ποταμό Μακροπόταμο, πόσο μάλιστα όταν πολύ κοντά βρίσκονται οι γεωτρήσεις απ' όπου παίρνουν νερό 17 χωριά της περιοχής. Ορατός όμως είναι ο κίνδυνος να σπάσουν τα προστατευτικά αναχώματα του ποταμού και να προκληθούν καταστροφές, εξαιτίας της ανεξέλεγκτης αμμοληψίας για την κατασκευή της Εγνατίας οδού.

Ο Μουσά Νουρή Αλή καταλήγει αναφέροντας ένα ακόμα αίτημα της μειονότητας. Να κατασκευαστούν καλοί δρόμοι στα χωριά για να διευκολύνεται η πρόσβαση σ' αυτά, αλλά και η μετάβαση των αγροτών στα κτήματά τους. Ετσι, θα σταματήσει να υφίσταται και το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι κτηνοτρόφοι, οι οποίοι δεν μπορούν να διαθέσουν το γάλα τους, αφού κανένας έμπορας δεν πάει στα χωριά εξαιτίας του άσχημου οδικού δικτύου.

Πολλές από τις κατακτήσεις των εργαζομένων στον ιματισμό έχουν προ πολλού καταργηθεί στην Κομοτηνή, ενώ τίποτα δεν εγγυάται ότι όσα απέμειναν θα εφαρμόζονται για πολύ ακόμα. Η μεγάλη προσφορά εργατικού δυναμικού και η ολοένα και πιο μικρή ζήτηση είναι ο άσος στο μανίκι των εργοδοτών, οι οποίοι, αφού μετέτρεψαν πρώτα χιλιάδες εργαζόμενους σε άνεργους στη συνέχεια άρχισαν να μετατρέπουν τα εργοστάσιά τους σε γκέτο, σε σύγχρονες γαλέρες, δείχνοντας σε όσους έχουν ακόμα δουλιά τους άνεργους που περιμένουν απ' έξω.

Στην περιοχή λειτουργούν δύο μεγάλα εργοστάσια η "Φάνκο" και ο "Πέτσας",το πρώτο με 450 εργαζόμενους και το δεύτερο με πάνω από 500. Παράλληλα, εξακολουθούν να λειτουργούν κάποια μικρά φασονατζίδικα, στα οποία οργιάζει η εκμετάλλευση, με υπερεντατικοποίηση, εξευτελιστικά μεροκάματα, απολύσεις, μη πληρωμή υπερωριών και Σαββάτων. Τα τελευταία χρόνια χάθηκαν πολλές θέσεις εργασίας στον κλάδο του ιματισμού, εργοστάσια έκλεισαν και μεταφέρθηκαν σε γειτονικές χώρες, φασονατζίδικα που έπαιρναν δουλιά απ' αυτά επίσης έκλεισαν.

Η "Φάνκο" έχει αρχίσει να δίνει το 60% περίπου της δουλιάς φασόν στη Βουλγαρία και την Αλβανία, όπου και διαθέτει ένα ακόμα εργοστάσιο, με στόχο την παραπέρα αύξηση αυτού του ποσοστού. Συνέπεια αυτού ήταν να κλείσουν πολλά φασονατζίδικα που έπαιρναν δουλιά από την επιχείρηση και να χαθούν πάνω από 100 θέσεις εργασίας.

Εδώ και μια τριετία περίπου η επιχείρηση έχει σταματήσει τις προσλήψεις, παρότι η παραγωγή αυξάνεται. Αμεση συνέπεια αυτού ήταν και η εντατικοποίηση, ενώ ο εργοδότης προκλητικότατα δήλωσε στις εργαζόμενες να ξεχάσουν και τις ειδικότητες.

Δυστυχώς, τα προβλήματα αυτά, που οξύνονται όσο περνάει ο καιρός, δεν αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά από την πλειοψηφία της διοίκησης του επιχειρησιακού σωματείου, που όπως κατήγγειλε η Λίτσα Μπρούσα μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, "έχει μετατρέψει το σωματείο σε πολιτιστικό σύλλογο. Πέρσι υπέγραψε εργασιακή ειρήνη κι ενώ ο κόσμος έχει διάθεση να αγωνιστεί το σωματείο δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, με αποτέλεσμα οι όποιες κατακτήσεις υπήρχαν τώρα σταδιακά να παίρνονται πίσω και κανείς να μην αντιδράει".

Στο δεύτερο μεγάλο εργοστάσιο, στον "Πέτσα", οι εργαζόμενες ζουν την τρομοκρατία σε όλο της το μεγαλείο. Η Αγγέλα Παπαδοπούλου, μέλος της Διοίκησης του Εργατικού Κέντρου Κομοτηνής κατήγγειλε ότι, κάθε φορά όταν έρχεται η στιγμή των αρχαιρεσιών στο επιχειρησιακό σωματείο, η εργοδοσία απολύει τις εργαζόμενες εκείνες που βάζουν υποψηφιότητα, αν αυτές δεν είναι της αρεσκείας της. Στις φετινές αρχαιρεσίες, πέρα από το γεγονός ότι ψήφισαν εργαζόμενες μη μέλη του σωματείου, οργίασαν οι εκβιασμοί, η επιχείρηση έφτασε στο σημείο να δημιουργήσει προβλήματα και στις οικογένειες κάποιων εργαζομένων, ενώ μία απ' αυτές μη αντέχοντας την πίεση αναγκάστηκε να υποβάλλει την παραίτησή της.

Η εντατικοποίηση βασιλεύει κι εδώ, αφού η δουλιά του εργοστασίου είναι τόση που θα μπορούσαν να απασχοληθούν 100 επιπλέον εργαζόμενοι, ενώ αυτοί που τώρα απασχολούνται αναγκάζονται να εργάζονται ακόμα και Κυριακές, για να βγάλουν την παραγωγή. Η επιχείρηση όμως όχι μόνο δεν προσλαμβάνει, αλλά συχνά κάνει χρήση του 2% για τις απολύσεις. Υπερωρίες και Σάββατα δεν πληρώνονται όπως ορίζει η σύμβαση, οι άδειες δε δίνονται ολόκληρες, ενώ οι πληρωτέες αργίες, οι γονικές άδειες και το μειωμένο ωράριο για ένα χρονικό διάστημα μετά την απόκτηση παιδιού, είναι άγνωστες έννοιες.

Τελευταία, η ανησυχία έχει κυριεύσει τις εργαζόμενες, μετά τις φήμες ότι η επιχείρηση θα προχωρήσει σε απολύσεις, αφού η επιχείρηση "Σίσερ", η οποία δίνει δουλιά στον "Πέτσα", κατασκευάζει στην περιοχή δικό της εργοστάσιο. Βέβαια, κι εδώ το επιχειρησιακό σωματείο κλείνει τα μάτια στη βάναυση καταπάτηση των κεκτημένων, ενώ περισσεύουν οι καταγγελίες και για την Επιθεώρηση Εργασίας, η οποία κυριολεκτικά είναι εξαφανισμένη.

Δύο χιλιάδες φοιτητές "μετράει" η Κομοτηνή και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο, αλλά το δεύτερο "μετράει" και σωρεία προβλημάτων που έχουν να κάνουν κυρίως με την κτιριακή υποδομή. Η έλλειψη χώρων είναι τέτοια που το τμήμα της Νομικής στεγάζεται σε κτίριο το οποίο κατασκευάστηκε την περίοδο της χούντας για σχολείο, το τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης στεγάζεται σε μια αίθουσα της Νομικής, αυτά της Ιστορίας - Εθνολογίας και της Φιλολογίας σε λυόμενα, ενώ τα ΤΕΦΑΑ στην πρώην Γεωργική Σχολή, που βρίσκεται εκτός της πόλης!

Εκτός από τα ζητήματα υποδομής όμως, οι φοιτητές αντιμετωπίζουν κι έντονο στεγαστικό πρόβλημα, αφού η προσφορά στέγης είναι μικρή, η ζήτηση μεγάλη και τα ενοίκια στα ύψη. Ταυτόχρονα η φοιτητική εστία δεν αναπτύσσεται σε κλίνες. "Είναι δύο ζητήματα που μας απασχολούν έντονα", τόνισε ο Ν. Γαρδίκας,μέλος του ΔΣ του Φοιτητικού Συλλόγου. Δεν είναι όμως και τα μοναδικά. Ο φοιτητής επισημαίνει ότι κυρίαρχο θέμα είναι και αυτό της έλλειψης σχέσεων μεταξύ Πανεπιστημίου και κοινωνίας, με ευθύνη και της Πρυτανείας και των οργάνων των φοιτητών.

"Κάθε φορά - τονίζει - ακούς απ' όλους το επιχείρημα ότι το Πανεπιστήμιο βοηθά στην ανάπτυξη της πόλης, αυτό κατά τη γνώμη των Πανσπουδαστικών Κινήσεων Συνεργασίας γίνεται μόνο στο οικονομικό μέρος και όχι και στο πολιτιστικό, όπου θα μπορούσε το Πανεπιστήμιο να συμβάλλει τα μέγιστα. Εμείς προτείναμε να γίνουν Πανθρακικοί Αγώνες Κολύμβησης με τη συμμετοχή όλου του κόσμου και τη βοήθεια του τμήματος κολύμβησης των ΤΕΦΑΑ, αλλά το υπουργείο αρνείται να χρηματοδοτήσει μια τέτοια πρωτοβουλία. Το Πανεπιστήμιο αποκόβεται σταδιακά από την πόλη και τα προβλήματά της, από την κοινωνία μέσα στην οποία λειτουργεί κι αυτό είναι αρνητικό. Ο ρόλος μας θα μπορούσε να είναι πολύ σημαντικός στην κατεύθυνση ανάπτυξης πολιτιστικών, αθλητικών κι άλλων εκδηλώσεων".

Ο φοιτητής κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και για ένα ακόμα ζήτημα. Αυτό του εθνικισμού, μια και, όπως τόνισε, στην Κομοτηνή το εθνικιστικό στοιχείο είναι σε έξαρση. Τονίζει ότι πρέπει όλοι οι προοδευτικοί άνθρωποι, αλλά και οι φορείς της πόλης να βρίσκονται σε επαγρύπνηση και να αντιπαλέψουν τέτοια φαινόμενα, μια και ειδικά στην Κομοτηνή εξαιτίας της πληθυσμιακής σύνθεσης μπορούν να αποβούν καταστροφικά.

Η συζήτησή μας τελειώνει με μια καταγγελία που αφορά τις πρόσφατες εκλογές για την ανάδειξη πρυτάνεων. Οπως μας κατήγγειλε ο φοιτητής: "Στο Πανεπιστήμιο ήταν υποψήφια τρία πρυτανικά σχήματα, οι 11 εκλέκτορες των ΠΚΣ ενημερώθηκαν εγκαίρως για τις θέσεις και των τριών και αφού αυτές δε μας εξέφραζαν, αποφασίσαμε να ψηφίσουμε λευκό. Στο δεύτερο γύρο είχαν απομείνει δύο σχήματα και τότε άρχισε η πίεση προς τους δικούς μας εκλέκτορες. Μας έπαιρναν τηλέφωνα στα σπίτια, ενοχλούσαν ακόμα και τα στελέχη των Νομαρχιακών Επιτροπών του ΚΚΕ, έχοντας την εντύπωση ότι θα μας επηρέαζαν υπέρ του ενός ή του άλλου υποψηφίου. Μας τηλεφωνούσαν ακόμα και οι καθηγητές μας, που σε λίγο καιρό επρόκειτο να μας εξετάσουν. Καταλαβαίνετε τι πίεση μπορεί να δημιουργήσει αυτό το γεγονός στους εκλέκτορες. Τέτοια φαινόμενα πρέπει να είναι καταδικαστέα".

ΑΥΡΙΟ

ΔΡΑΜΑ, όλα συντείνουν

προς μια νέα ερήμωση

Ρεπορτάζ: Βάσω ΝΙΕΡΗ

Φωτογραφίες: Μανόλης ΠΑΚΙΑΣ

Από τη συζήτηση στο Θρυλλόριο

Ο Μουσά Νουρή Αλή

Από τη συζήτηση για τις εργασιακές σχέσεις στον ιματισμό

Καταυλισμός Ποντίων: Τους έφεραν για να αλλάξουν την πληθυσμιακή σύνθεση, τους πέταξαν στις παράγκες και ποντάρουν ακόμα σ' έναν κακώς εννοούμενο"πατριωτισμό"...