Το Καταστατικό - το αγκωνάρι του Κόμματος

"Το καταστατικό είναι το επαναστατικό συμβόλαιο που συνάπτει ο κομμουνιστής με το Κόμμα του". Αυτά τα λόγια του συντρόφου που με στρατολόγησε στο Κόμμα πριν 54 χρόνια χαράχτηκαν βαθιά στη συνείδησή μου, στο μυαλό μου, στη σκέψη μου. Και όσο ο νεανικός ενθουσιασμός έδινε τη θέση του στην πείρα τόσο εδραιωνόταν και η πεποίθηση ότι το καταστατικό είναι το αγκωνάρι που στηρίζεται ολόκληρο το οικοδόμημα του Κόμματος.

Το καταστατικό, όμως αναφέρει στον πρόλογό του ρυθμίζει την οργάνωση, τη λειτουργία του κόμματος, τη συμπεριφορά των συντρόφων με το κόμμα τους και τις μεταξύ τους σχέσεις. Είναι η συμπυκνωμένη οργανωτική πείρα του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος από την 1η Διεθνή ως τις μέρες μας και είναι φτιαγμένο με τέτοιο τρόπο που δεν μπορείς παρά να το δεχτείς ολόκληρο χωρίς να επιλέγεις το τι σ' αρέσει και το τι δε σου κάνει. Οσο κι αν φαίνεται δογματικό, οι αρχές παραμένουν αναλλοίωτες, ενώ μπορεί και αλλάζουν οι μέθοδοι για την εφαρμογή αυτών των αρχών.

Η 78χρονη πείρα του Κόμματός μας, δείχνει ότι χάρη σ' αυτό το καταστατικό διατηρήθηκε η ενότητα και η ύπαρξή του, η δυναμική και η δράση του ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Αντίθετα, οι παραβιάσεις του καταστατικού είναι αυτές που οδήγησαν στις κρίσεις που πέρασε το Κόμμα μας, κρίσεις που ξεπερνιόνταν με την εφαρμογή του καταστατικού.

Σήμερα συζητάμε το νέο καταστατικό που θα ψηφίσουμε στο 15ο Συνέδριό μας. Είναι νέο από την άποψη του ότι αποκαθιστά τις αρχές που παραβιάστηκαν από το 13ο Συνέδριο κάτω από την πίεση του οπορτουνισμού, που προσπάθησε να διαλύσει το Κόμμα. Είναι νέο γιατί παίρνει υπόψη τις νέες συνθήκες που δρα το Κόμμα μας, και ρυθμίζει τις σύγχρονες μεθόδους για την πιστότερη εφαρμογή των αρχών συγκρότησης και λειτουργίας. Κι απ' αυτή την άποψη η συμμετοχή όλων ανεξαίρετα των συντρόφων στη μελέτη και συζήτηση του σχεδίου του καταστατικού είναι καθοριστική.

Είναι ακόμα μια ευκαιρία να δούμε όλοι την αλήθεια κατάφατσα και η αλήθεια για την κατάσταση που βρίσκεται το Κόμμα, ύστερα από την τελευταία κρίση που πέρασε, είναι ότι δεν έχουν αποκατασταθεί όσο χρειάζεται ένα επαναστατικό κόμμα οι καταστατικές αρχές λειτουργίας του. Δεν έχει τόση σημασία να αναφερθούν εδώ οι παραβιάσεις, όσο να μελετήσει ο κάθε σύντροφος και πριν απ' όλους τα στελέχη μας την προσωπική του συμπεριφορά και να τη συγκρίνει με τις διατάξεις του καταστατικού. Και θα θελα εδώ να υπογραμμίσω ότι το καταστατικό αυτό δεν αποβλέπει στο να καταγράψει και να θεσμοθετήσει την κατάσταση και τις πραχτικές που εφαρμόζονται σήμερα, αλλά να τις αλλάξει. Να αποκαταστήσει στο ΚΚΕ τη λειτουργία που χρειάζεται για να προχωρήσει πιο δυναμικά, ενωμένο, πειθαρχημένο στο δύσκολο δρόμο της προλεταριακής επανάστασης.

Χρειάζεται ακόμα να πούμε και δύο λόγια στο περιορισμένο περιθώριο που μας δίνει η Επιτροπή Διαλόγου, γι' αυτό που συχνά ακούμε για "δημιουργική εφαρμογή του καταστατικού". Το καταστατικό δεν είναι συνταγές που παίρνεις κάθε φορά από μία για να τη χρησιμοποιήσεις κατά την περίπτωση. Χρειάζεται να χωνέψεις καλά το πνεύμα του, που αποβλέπει στο πώς θα διαπαιδαγωγήσεις συντρόφους και κομμουνιστές, αγωνιστές με ήθος και κομματικότητα, συντρόφους που πονά και βοηθά ο ένας τον άλλο και όλοι μαζί το Κόμμα τους. Συντρόφους με συνείδηση ότι η προσφορά και η πειθαρχία εξασφαλίζουν και τη δημοκρατία και τη μονολιθικότητα που πολλαπλασιάζουν τη δύναμή τους. Ας απαλλαγούμε από την αντίληψη και την πρακτική του ότι το αντίδοτο στο φιλελευθερισμό είναι οι τιμωρίες και οι διαγραφές.

Ας κλείσουμε τ' αυτιά μας στις σειρήνες των οπορτουνιστών, στις νουθεσίες και τις διαβολές του αστικού Τύπου, καθώς και στις κλάψες των μικροαστών. Κανείς απ' αυτούς δεν έχει θέση στις γραμμές μας και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μας υπαγορεύσει το τι κόμμα χρειάζεται η εργατική τάξη για να πραγματοποιήσει την ιστορική της αποστολή. Ας συμβάλουμε όλοι να φτιάξουμε το κόμμα των επαναστατών που οραματίστηκε και δημιούργησε ο Λένιν και πραγματοποίησε μ' αυτό το μεγαλύτερο άλμα της κοινωνίας.

ΣΤ. ΤΣΑΜΠΗΣ

Σκέψεις και προτάσεις

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

Η γνώμη μου, για το Σχέδιο Προγράμματος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, που έχω την τιμή επί 55 χρόνια να είμαι πρωτοπόρο μέλος του, δεν είναι άυλη, νοητικό κατασκεύασμα της φαντασίας μου, αλλά γνώμη, που θέλει να συμβάλει στη διαμόρφωσή του ΣΠ της ΚΕ του ΚΚΕ, γνώμη, που θεμελιώνεται και στηρίζεται στην κοινωνική, πολιτική, οικονομική και φιλοσοφική κοσμοθεωρία που θεμελίωσαν οι Μαρξ, Ενγκελς, Λένιν.

Στη θεωρία του επιστημονικού σοσιαλισμού, που επιβεβαιώθηκε η νικηφόρα σταδιοδρομία του στην πρώην ΕΣΣΔ, και σε άλλες χώρες, που είναι θεωρία, σε διαλεκτική - ανοδική και προχωρητική κίνηση και πάλη, παρά το μεγάλο πισωγύρισμα με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα και εμπόδια που εμφανίστηκαν μετά την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη, στη σημερινή μας εποχή που τα μονοπώλια διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου, και γεννούν τη στασιμότητα, τη σήψη.

Το ΚΚΕ, κόμμα εθνικό - πατριωτικό, πρωτοπόρο, συνειδητό και οργανωμένο τμήμα της εργατικής τάξης, παλεύει για τα συμφέροντα ολάκερου του εργαζόμενου λαού και ΑΝΤΙΠΑΛΕΥΕΙ κάτω από δύσκολες συνθήκες την αντίληψη της ταξικής "συνεργασίας", της κοινωνικής "συναίνεσης" ανάμεσα σε εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους, που προβάλλουν συστηματικά τα αστικά, ρεφορμιστικά και οπουρτουνιστικά κόμματα. ΤΙΠΟΤΑ δεν είναι ικανό να μπει εμπόδιο, να φράξει το δρόμο στη ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑΚΗ αναγκαιότητα της μετεξέλιξης των ποσοτικών συσσωρεύσεων να κάνουν το ποιοτικό, επαναστατικό τους άλμα: Στο πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, στην κοινωνία της κατάργησης της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, στην κοινωνία εκείνη που η επαναστατική της θεωρία θα κρίνεται στην καθημερινή εφαρμογή και πράξη και θα αναπροσαρμόζεται κάτω από το άγρυπνο μάτι της επαναστατικής εξουσίας της εργατικής τάξης, της "δικτατορίας του προλεταριάτου" και των αρχών του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού.

Και με βάση την πρόοδο της επιστήμης στις κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις - και ειδικά και γενικά και απαραβίαστα με το γενικό νόμο του σοσιαλισμού, που είναι η ικανοποίηση των ολοένα αυξανόμενων υλικών και ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ αναγκών του λαού - θα προχωράει με μπούσουλα τη σωστή λειτουργικότητα του παραπάνω ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ του σοσιαλισμού, στο ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑΚΟ ΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ, στο νόμο της πολύπλευρης, μακρόχρονης εμπειρίας και δραστηριότητας των ανθρώπων της σοσιαλιστικής κοινωνίας και ιδιαίτερα της πολιτικής ηγεσίας που απομακρύνει κάθε ΑΝΤΙΠΑΛΗ - ΑΝΑΣΤΑΛΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ανάπτυξης της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, για το πέρασμα στην κομμουνιστική κοινωνία.

Συντρόφισσες και σύντροφοι,

Οπως επισημαίνω, πάντα με το φτωχό μαρξιστικό μου οπλοστάσιο που διαθέτω, μελετώντας προσεκτικά τρεις φορές το Σχέδιο Προγράμματος (αυτό δε σημαίνει ότι κανένας δεν είναι αλάνθαστος) δεν παρατήρησα, δε βρήκα καμιά μαρξιστική - λενινιστική παρέκκλιση, παρά μόνον ελάχιστες παραλείψεις σε πολλά κεφάλαια του Σχεδίου Προγράμματος της ΚΕ του ΚΚΕ, που θα πολυσυζητηθεί από φίλους, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, ως την μέρα που θα συνέλθει το 15ο Συνέδριο του Κόμματος, και κατά τις συνεδριάσεις του θα πάρει την τελική του μορφή - έγκριση, και στο εξής θα αποτελεί, σε γενικές γραμμές, τη συνολική στρατηγική του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό και τα βασικά καθήκοντα της ταξικής πάλης.

ΠΡΟΤΕΙΝΩ:

Το 27ο κεφάλαιο να πλουτιστεί επεξηγηματικά, με σκοπό να γίνει πιο κατανοητό από την πλειοψηφία των φίλων και μελών του ΚΚΕ.

Στο 36ο κεφάλαιο να λεχτεί πιο πλατιά τι είναι ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΣΜΟΣ και να προστεθεί σε αυτό το κεφάλαιο μία παράγραφος: Η ΕΠΑΓΡΥΠΝΗΣΗ αποτελεί το ισχυρότερο όπλο της ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ.

Στο 39ο κεφάλαιο να προστεθούν και οι λέξεις: και ικανοποιήσεις των ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ αναγκών του λαού, και,

Στο 42ο κεφάλαιο, εκεί που λέει να φροντίζουμε για την πολιτική ανάδειξη εργατικών στελεχών, να προστεθούν στο τέλος αυτών των λέξεων, οι λέξεις: που θα έχουν ανεπτυγμένη ταξική συνείδηση.

Τέλος, θέλω να πιστεύω ότι όλοι οι φίλοι, μέλη και στελέχη του Κόμματος θα συνεισφέρουν πρακτικά, υλικά και πνευματικά για την πλήρη επιτυχία του 15ου Συνεδρίου του ΚΚΕ.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΥΡΑΓΑΝΗΣ

Μέλος της Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου

της ΑΕ του ΚΚΕ Α Αθήνας

Πέντε σημεία προς διευκρίνιση

Το Σχέδιο Προγράμματος αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, θετική αφετηρία για την τόσο σημαντική αυτή δουλιά που έχουμε μπροστά μας. Θα έπρεπε, ωστόσο, να είχε προηγηθεί καλύτερη προετοιμασία, με την έννοια ότι το κομματικό δυναμικό θα έπρεπε να είχε συμμετάσχει, με κάποιο τρόπο, στην προετοιμασία του Σχεδίου Προγράμματος, όπως για παράδειγμα έγινε με το κείμενο για το σοσιαλισμό. Ενα προκαταρκτικό σχέδιο θα μπορούσε να συζητηθεί μέχρι τις ΑΕ, θεωρητική συζήτηση για ειδικά θέματα θα μπορούσε να είχε ανοίξει στην ΚΟΜΕΠ ή σε ειδικές εκδόσεις της "Σύγχρονης Εποχής" και τα κομματικά μέλη θα έπρεπε να είχαν ενημερωθεί για το ποια σημεία του παλιού Προγράμματος σκέφτεται η ΚΕ να αλλάξει καθώς και για τις βασικές εκτιμήσεις που υπήρξαν στην ΚΕ για τα ζητήματα αυτά.

Το πρώτο ζήτημα που θα πρέπει να διευκρινιστεί καλύτερα στο Σχέδιο Προγράμματος είναι εκείνο των κοινωνικών δυνάμεων του αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού μετώπου. Αναφέρομαι ειδικότερα στα μεσαία στρώματα, γιατί τα υπόλοιπα αναλύονται στο Σχέδιο. Νομίζω ότι πρέπει να γίνει ευκρινής ο διαχωρισμός ανάμεσα σε όσους διαθέτουν μικρή ιδιοκτησία και εργάζονται μόνοι τους και σε όσους εκμεταλλεύονται εργατική δύναμη. Οι πρώτοι αποτελούν κατά κανόνα τα φτωχά μεσαία στρώματα, των οποίων το βιοτικό επίπεδο λίγο διαφέρει από εκείνο της εργατικής τάξης. Το στρώμα αυτό είναι ο πιο συνεπής σύμμαχος της εργατικής τάξης στο αντιιμπεριαλιστικό αντιμονοπωλιακό δημοκρατικό μέτωπο. Μπορεί, επίσης, με λιγότερη δυσκολία να αποδεχτεί και να παλέψει για τη σοσιαλιστική επαναστατική αλλαγή. Το βαθμιαίο και εθελοντικό πέρασμά του στο σοσιαλιστικό συνεταιρισμό μπορεί πιο εύκολα να γίνει.

Αντίθετα, το δεύτερο στρώμα, εκείνο δηλαδή που ανήκει στα μεσαία στρώματα, αλλά εκμεταλλεύεται εργατική δύναμη (μέχρι πέντε περίπου εργάτες, σύμφωνα με τους υπολογισμούς, γιατί διαφορετικά θα πρέπει να το κατατάξουμε στην αστική τάξη), είναι λιγότερο συνεπής σύμμαχος στο μέτωπο. Επίσης, δύσκολα θα αποδεχτεί το πέρασμα στο σοσιαλιστικό συνεταιρισμό. Ετσι, για το στρώμα αυτό η επιδίωξή μας θα πρέπει να είναι η συμμαχία σήμερα στο πλαίσιο του μετώπου και η ουδετεροποίησή του κατά την επαναστατική αλλαγή. Στην πράξη αυτό σημαίνει να μην τρέφουμε αυταπάτες για το στρώμα αυτό, να προτάσσουμε τα συμφέροντα της εργατικής τάξης απέναντί του, αλλά και να μην εγκαταλείπουμε στιγμή την προσπάθεια για συμμαχία ή τουλάχιστον ουδετεροποίησή του. Τέτοια ήταν άλλωστε και η θέση των κλασικών (βλ. ενδεικτικά την αντίστοιχη διάκριση στο Β. Ι. Λένιν, "Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Ρωσία", Απαντα τ. 3 και Φ. Ενγκελς, "Το αγροτικό ζήτημα στη Γαλλία και τη Γερμανία", Διαλεχτά Εργα τ. ΙΙ, σ. 490 επ.).

Το δεύτερο σημείο που χρειάζεται διευκρίνιση είναι οι πολιτικές συμμαχίες στο πλαίσιο του μετώπου. Πρέπει να γίνεται ξεκάθαρο ότι η προώθηση των κοινωνικών συμμαχιών δεν οδηγεί πάντοτε και οπωσδήποτε στην εμφάνιση αντιιμπεριαλιστικών μικροαστικών πολιτικών δυνάμεων. Είναι εξίσου πιθανό η ριζοσπαστικοποίηση των συμμαχικών της εργατικής τάξης κοινωνικών δυνάμεων να μη δημιουργήσει πολιτικούς εκφραστές. Αυτό πρέπει να διευκρινιστεί, γιατί, αλλιώς, υπάρχει ο κίνδυνος να αναζητήσουμε στο μέλλον πολιτικούς συμμάχους, ενώ τέτοιοι μπορεί να μην υπάρξουν. Κάτι τέτοιο ενδέχεται να μας σπρώξει σε συμμαχίες με μικροαστικές πολιτικές δυνάμεις που δεν είναι πράγματι αντιιμπεριαλιστικές.

Το τρίτο σημείο που χρειάζεται, κατά τη γνώμη μου, προσοχή είναι η δυνατότητα ανάδειξης κυβέρνησης από το αντιιμπεριαλιστικό αντιμονοπωλιακό δημοκρατικό μέτωπο. Πρέπει να φαίνεται ξεκάθαρα στο πρόγραμμα ότι η ρήξη με το αστικό κράτος δε συνδέεται οπωσδήποτε με την ανάδειξη τέτοιας κυβέρνησης. Η αποφασιστική σύγκρουση για την εξουσία μπορεί να γίνει πριν ή μετά την ανάδειξη τέτοιας κυβέρνησης, είτε γιατί το παλλαϊκό μέτωπο θα είναι τόσο ισχυρό και θα έχει αγκαλιάσει ενεργητικά την πλειοψηφία των λαϊκών μαζών, ώστε δε θα πρέπει να περιμένει την επικράτησή του στις κοινοβουλευτικές εκλογές, είτε γιατί η άρχουσα τάξη θα προσπαθήσει να δώσει το αποφασιστικό χτύπημα πριν την ανάδειξη κυβέρνησης του μετώπου, φοβούμενη ότι μετά από ένα τέτοιο γεγονός η συγκυρία θα είναι εξαιρετικά δύσκολη για αυτήν. Μπορεί, όμως, το μέτωπο να περιμένει την ενδυνάμωση της θέσης του μέσα από την ανάδειξη κυβέρνησής του και τις αντιιμπεριαλιστικές αντιμονοπωλιακές δημοκρατικές αλλαγές στις οποίες θα προχωρήσει. Ετσι, θα κρίνει ότι η τελική σύγκρουση για την εξουσία συμφέρει να γίνει μετά την κατάκτηση και της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Ενδέχεται, επίσης, η ίδια η άρχουσα τάξη να περιμένει να δώσει το αποφασιστικό χτύπημα μετά την ανάδειξη κυβέρνησης του μετώπου. Αυτό, άλλωστε, έγινε με μια έννοια στη Χιλή το 1973 κάτω από το βάρος και των διεθνών συσχετισμών.

Τέταρτο, πρέπει να διευκρινιστεί το αν η ταξική πάλη, το τσάκισμα του αστικού κράτους και η εγκαθίδρυση της εργατικής εξουσίας θα πάρουν τη μορφή της ένοπλης αντιπαράθεσης. Καταρχήν, είναι βέβαιο ότι η άρχουσα τάξη και ο ιμπεριαλισμός θα προσφύγουν στην ένοπλη βία, εκτός αν ο διεθνής και εσωτερικός συσχετισμός δυνάμεων δεν της το επιτρέψουν. Κατά συνέπεια, το λαϊκό κίνημα πρέπει να προετοιμάζεται για κάθε ενδεχόμενο, πολύ περισσότερο αν θέλει να επιτύχει ένα, όσο είναι δυνατό, πιο ειρηνικό πέρασμα. Είναι επίσης βέβαιο ότι η εργατική τάξη και οι σύμμαχες κοινωνικές δυνάμεις προτιμούν την ειρηνική επιβολή της θέλησης της μεγάλης λαϊκής πλειοψηφίας, γιατί κάθε ένοπλη σύγκρουση συνεπάγεται την απώλεια ανθρώπινων υπάρξεων (πριν απ' όλα από την εργατική τάξη) και καταστροφή των παραγωγικών δυνάμεων. Οσο πιο μαζικό, πιο καλά οργανωμένο και συνειδητοποιημένο (με απήχηση στις ένοπλες δυνάμεις και γενικά στο εσωτερικό του αστικού κράτους), έτοιμο για όλες τις μορφές της ταξικής πάλης, με διεθνή απήχηση και στήριξη είναι το παλλαϊκό μέτωπο, τόσο λιγότερες θα είναι οι δυνατότητες της άρχουσας τάξης να πνίξει με τα όπλα το λαϊκό ξεσηκωμό. Αξίζει, νομίζω, να πάρει υπόψη του το νέο πρόγραμμα τη σχετική ανάλυση του 10ου Συνεδρίου για το ζήτημα αυτό.

Το πέμπτο σημείο αφορά το σοσιαλιστικό κράτος. Η Θέση 36 πρέπει να εμπλουτιστεί. Σοσιαλιστικό κράτος σημαίνει ένοπλο λαό, πολύμορφη ενεργητική λαϊκή συμμετοχή σε όλα τα επίπεδα, στο εργοστάσιο, στο γραφείο, στη γειτονιά, στο χωριό, στη Λαϊκή Βουλή, στο δικαστήριο. Το εργατικό κράτος θα πρέπει να βασίζεται στο συνεχή και αποτελεσματικό έλεγχο των κρατικών στελεχών (βουλευτές, υπουργοί, στελέχη του στρατού, της δημόσιας διοίκησης, της δικαιοσύνης κλπ.) από τα κάτω. Γι' αυτό το πρόγραμμα πρέπει να αναφέρεται στις βασικές αρχές συγκρότησης του κράτους αυτού: αιρετότητα, ανακλητότητα, εναλλαγή, έλεγχος και αμοιβή με συνηθισμένο εργατικό μισθό όλων των κρατικών στελεχών, τα οποία επιπλέον πρέπει να προέρχονται κατά κύριο λόγο από την εργατική τάξη (βλ. ενδεικτικά Κ. Μαρξ, "Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία", σ. 79 και Β. Ι. Λένιν, "Κράτος και επανάσταση", σ.40 επ., 45 επ.). Νομίζω πως έτσι συνοπτικά πρέπει να συμπεριληφθούν στο νέο πρόγραμμα για να τονίσουν, ανάμεσα σε άλλα, την άβυσσο που χωρίζει την αστική από την εργατική εξουσία.

Τέλος, το νέο Πρόγραμμα πρέπει να αποτελέσει την αφετηρία για την εκπόνηση μελετών (άρθρων, βιβλίων, διαλέξεων) που θα εξειδικεύουν διάφορες πλευρές του σοσιαλισμού. Στόχος δε θα είναι η, ανέφικτη άλλωστε, λεπτομερής περιγραφή της μελλοντικής κοινωνίας, αλλά η εξειδίκευση με βάση τη σκέψη των κλασικών, το πρόγραμμα του κόμματος και την εμπειρία των πρώην σοσιαλιστικών χωρών. Τέτοια θέματα θα μπορούσαν να είναι: ΚΚ και σοσιαλιστικό κράτος, δημοκρατία και σοσιαλισμός, εργατική συμμετοχή στη σοσιαλιστική παραγωγή, παραγωγικότητα της εργασίας και σοσιαλισμός, νέες τεχνολογίες και σοσιαλισμός, γυναίκα και σοσιαλισμός, εργασία και ελεύθερος χρόνος στο σοσιαλισμό, προστασία του περιβάλλοντος και σοσιαλισμός κλπ.

Οι μελέτες αυτές, στηριγμένες αυστηρά σε επιστημονικά και όχι ουτοπικά θεμέλια, πρέπει να αποτελούν τμήμα των επιστημονικών και πολιτικών επεξεργασιών μας που αφορούν τα σημερινά προβλήματα δίνοντας έτσι την απελευθερωτική προοπτική της σοσιαλιστικής επανάστασης και του κομμουνισμού, κεντρίζοντας το όνειρο και τη φαντασία των εργαζομένων για ένα καλύτερο αύριο. Θα συμβάλλουν, με τον τρόπο αυτό, στη δραστηριοποίηση των λαϊκών δυνάμεων, θα συνδέουν καλύτερα τους σημερινούς αγώνες με την επαναστατική αλλαγή.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΛΤΣΩΝΗΣ

μέλος της Συντακτικής Επιτροπής της ΚΟΜΕΠ

Ζητήματα ιδεολογικοπολιτικής δουλιάς

Αγαπητοί σύντροφοι,

Στο αχτιδικό όργανο που συμμετέχω, ξεκινήσαμε πριν δύο χρόνια με τη μεμψιμοιρία ότι κλεινόμαστε πολύ, προσπαθώντας να παρακολουθήσουμε το πρόγραμμα της ΝΕ στον ιδεολογικό τομέα. Φτάσαμε να έχουμε σήμερα την οργανωτική εμπειρία ενός διμήνου κύκλου μαθημάτων που κάναμε πρωτόβουλα σε επίπεδο αχτίδας, καθώς και της σύνδεσης των μαθημάτων αυτών με τα γενικότερα οργανωτικά και πολιτικά καθήκοντα του Κόμματος. Ασχοληθήκαμε με το Κόμμα θεωρητικά σε συνδυασμό με τα συμπεράσματα των πανελλαδικών σωμάτων, την αναθεώρηση της συνθήκης του Μάαστριχτ και του Ελληνικού Συντάγματος, το "Ρ" και τα σύγχρονα ΜΜΕ, ζητήματα φιλοσοφίας.

Βάλαμε στόχο να πάμε στο Συνέδριο κατά το δυνατόν προετοιμασμένοι και τον παλέψαμε. Για να μην ωραιοποιώ, η προσπάθεια αυτή αγκάλιασε το 36% των μελών της αχτίδας και δεν απλώθηκε στο σύνολο των ΚΟΒ.

Με βάση την πείρα μου, τη συλλογική προσπάθεια του οργάνου και τη συζήτηση που αναπτύχθηκε, θέλω να θέσω υπόψη σας ορισμένες παρατηρήσεις για τους οργανωμένους δρόμους ανεβάσματος του ιδεολογικοπολιτικού επιπέδου των μελών, καθώς και ζητήματα περιεχομένου που πρέπει να πάρει υπόψη της αυτή η δραστηριότητα την οποία θεωρώ αναπόσπαστο μέρος της πορείας της κομματικής ανασυγκρότησης.

Α. Αναφέρομαι στην οργανωμένη προσπάθεια τόσο γιατί αυτή κεντρίζει το ενδιαφέρον για αυτομόρφωση όσο και διότι, με αφορμή την προσπάθεια για καλύτερη μελέτη του "Ρ" που έγινε πρόσφατα στις ΚΟΒ, επιβεβαιώθηκε δυστυχώς η μικρή σχέση της πλειοψηφίας των κ. μ. με το διάβασμα γενικά.

Επειδή πιστεύω, ότι οι λόγοι είναι κοινωνικοί και όχι όποιων αδυναμιών της εφημερίδας (θεωρείται πιο εύπεπτο όρασης) και άρα οι επικλήσεις - σύντροφοι διαβάζετε το "Ρ" - δε μας βγάζουν από το αδιέξοδο της λειψής κατ' αρχήν ενημέρωσης, νομίζω ότι:

α). Είναι αναγκαίο να καθιερωθεί ταχτική πολιτική ενημέρωση από τα γραφεία των Νομαρχιών ή Επιτ. Πόλεων. Πρωτόβουλα έκανα πολλές φορές. Ομως και χάσιμο χρόνου είναι αν ασχολούνται σύντροφοι απ' όλα τα αχτιδικά και βέβαια το μέλος ενός τέτοιου οργάνου δεν έχει επαρκή ενημέρωση. Για παράδειγμα πολύ νωρίς ζήτησα από τον γραμματέα της αχτίδας κάποιο σημείωμα για την εισοδηματική πολιτική που όντως μου δόθηκε. Διαβάζοντάς το, πριν αρχίσει η συζήτηση για την Εθνική Συλλογική Σύμβαση, θεώρησα το προτεινόμενο ποσοστό των αυξήσεων λάθος ή ουτοπικό. Ντράπηκα να ξαναενοχλήσω με αποτέλεσμα ενημέρωσα μεν έγκαιρα τις οργανώσεις αλλά λειψά.β). Αν θέλουμε, σε μία πορεία φυσικά, να γίνουμε, σύμφωνα με τις δυνάμεις καθενός, συνυπεύθυνοι για την πολιτική που ακολουθούμε, επόμενα και την υλοποίησή της, πρέπει οι αποφάσεις της ΚΕ ή άλλων σωμάτων να συζητιούνται αυτούσιες σε επίπεδο ΚΟΒ ή τουλάχιστον σε αχτίφ των γραφείων τους ή αρμοδίων συντρόφων, κάθε φορά, χωρίς υπεκφυγές.

Στην αχτίδα μου, έχουμε τη θετική εμπειρία μιας δουλιάς που αναπτύξαμε, ίσως όχι επαρκούς, στην πορεία φάνηκε καθαρότερα η σημασία της, για τα συμπεράσματα των πανελλαδικών σωμάτων. Ρωτήσαμε τους συντρόφους όχι μόνο τι δεν πάει καλά στην ΚΟΒ τους, αλλά σε όλο το Κόμμα και βγήκαν κατά τη γνώμη μου αξιόλογα συμπεράσματα. Θα αναφερθώ σε ορισμένα παρακάτω.

γ). Φάνηκε ότι, ειδικά στην επαρχία, όπου δύσκολα μπορεί να λειτουργήσει Κομματική Σχολή, είναι και δυνατή και αναγκαία η διοργάνωση ταχύρρυθμων κύκλων μαθημάτων σε επίπεδο νομαρχιακών ή αχτιδικών οργανώσεων σε ταχτικά - χρονιάτικα π.χ. - διαστήματα. Δεν αναιρεί την ανάγκη για μαθήματα στις ΚΟΒ, βοηθά πραχτικά και από άποψη κατανόησης.

Β. Δύο βασικά προβλήματα εντοπίστηκαν στη συζήτηση που έγινε στην αχτίδα, τα οποία κατά τη γνώμη μου έχουν γενικότερη ισχύ και πρέπει αποφασιστικά να αντιμετωπιστούν και με τη βοήθεια της ιδεολογικής δουλιάς:α). Διαπιστώθηκε υποχώρηση των σχετικά νέων κομματικών μελών. Αυτό συνδέεται τόσο με τον χρόνο που απαιτείται να ανταποκριθούν οικονομικά, καθώς έχουν δυσκολέψει οι συνθήκες (έτσι εξηγείται και η άρνηση ανάληψης ευθυνών σε όργανα) όσο και με τον τρόπο που διαλέγουν να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες (όχι απεργία μη μας απολύσουν, να μη φανούμε σαν ΚΚΕ).

Ομολογείται ότι υπάρχουν σύντροφοι που δεν πιστεύουν ότι τα προβλήματά τους θα λυθούν μέσα απ' τους αγώνες.

β). Εκφράστηκε μεγάλη απογοήτευση από την ανατροπή του υπαρκτού σοσιαλισμού και τις επιπτώσεις σε πολιτικό, συνδικαλιστικό, κοινωνικό επίπεδο, έτσι δικαιολογείται και η πτώση της μαχητικότητας.

Απογοήτευση εκφράζεται επίσης από τη μη ανταπόκριση του κόσμου στην πολιτική μας.

Αγαπητοί σύντροφοι,

Μέσα στα όρια ενός άρθρου προσπάθησα να μεταφέρω ένα μέρος της εμπειρίας και των προβλημάτων του κομματικού χώρου που κινούμαι.

Νομίζω ότι θα ολοκληρωθεί με επιτυχία η διαδικασία για το 15ο Συνέδριο αν μαζί με την ΚΕ καταβάλλουμε κι εμείς προσπάθεια για εντοπισμό των αδυναμιών μας (που δεν τις θεωρώ αυταπόδεικτες) και αναπτύξουμε τη συζήτηση για τις αιτίες και τους τρόπους ξεπεράσματος. Με τελικό σκοπό να γίνει πιο αποτελεσματική η παρέμβασή μας στην ελληνική κοινωνία, απαραίτητη προϋπόθεση για το χτίσιμο του αντιιμπεριαλιστικού, αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού μετώπου και το άνοιγμα του δρόμου για το σοσιαλισμό.

Ευχαριστώ

ΓΙΑΝΝΑ ΠΑΤΕΛΑΚΗ

Αχτίδα Κέντρου Θεσ/νίκης

Παρατηρήσεις και απόψεις στο σχέδιο Προγράμματος της ΚΕ του ΚΚΕ

1. Εχω τη γνώμη ότι θα πρέπει να ορισθεί επακριβώς και με κάθε σαφήνεια, τι λέμε προλεταριάτο, τι εργατική τάξη και ποια η ακριβής οριοθέτησή τους. Το ίδιο για την αγροτική τάξη, την αστική τάξη κλπ.

Τούτο είναι απαραίτητο, ύστερα από τις ανακατατάξεις και αναδιαρθρώσεις, εξαιτίας της τεχνολογικής επανάστασης και την έκρηξη της πληροφορικής.

Εχει μεγάλη σημασία για τις κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης, για να γνωρίζεις τους εχθρούς σου και τους φίλους σου.

2. Είναι ανάγκη να ξεκαθαρισθεί ως πού... "τραβάει" η καπιταλιστική ολοκλήρωση και ποια τα όριά της στην εποχή του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού και των πολυεθνικών σχηματισμών και ενοποιήσεων ανά την υφήλιο, αναγκαία προϋπόθεση για να προβλέψεις πότε και πού θα ξεσπάσουν οι αντιθέσεις και οι ανταγωνισμοί και πότε θα ξεσπάσει η θύελλα της κρίσης.

3. Με το δεδομένο, από καθαρά μαρξιστική άποψη και θέση, ότι ο καπιταλισμός είναι ο πατέρας των πολέμων, και πολύ περισσότερο η πιο προωθημένη μορφή του ο ιμπεριαλισμός, είναι ζωτικό και καίριας σημασίας να απαντηθεί το ερώτημα:

Αποτελεί, άραγε, ένας τρίτος παγκόσμιος πόλεμος στη σημερινή εποχή και κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις μια νομοτελειακή επαναστατική διαδικασία, με άμεση συνέπεια τη σοσιαλιστική πορεία της ανθρωπότητας ή τουλάχιστον, τη διαδικασία της πορείας προς αυτήν;

Και εννοώ ως προϋποθέσεις:

α). Τον ασταμάτητο αγώνα των λαών και των προοδευτικών κινημάτων, καθώς και προπαντός του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος.

β). Τον αγώνα των φιλειρηνικών κινημάτων για την ανατροπή του πολέμου.

γ). Τον αγώνα του παγκόσμιου συνδικαλιστικού κινήματος για διεκδικήσεις και κατακτήσεις.

δ). Τον αγώνα των εθνικών κινημάτων για την απελευθέρωσή τους από το ζυγό της ιμπεριαλιστικής καταπίεσης.

ε). Τον αγώνα του προοδευτικού κινήματος της νεολαίας για κατάκτηση της γνώσης, της τεχνολογίας κλπ.

4. Με δεδομένη τη σημερινή, αλλά και τη μελλοντική "επί τα πρόσω" τεχνολογική πρόοδο και με τους ακάθεκτους ρυθμούς της πληροφορικής, μήπως θα πρέπει να "αναθεωρηθούν" η τακτική του συνδικαλιστικού κινήματος και γενικότερα των εργαζομένων, για διεκδικήσεις, για αγώνες, για απαιτήσεις, μια και οι εργασιακές σχέσεις έχουν αλλάξει φόρμες κλπ.; (Μια έμμεση απάντηση σ' αυτό το ερώτημα είναι ένα ενδιαφέρον άρθρο στον "Κυρ/κο Ρίζο" της 28.1.96 του Λευτέρη Γεωργίου). Και μήπως και μια νέα ταξική ΓΣΕΕ;

5. Δε συμμερίζομαι την πολύ αισιόδοξη άποψη ότι ήδη άρχισαν να εκδηλώνονται οι ενδοκαπιταλιστικές αντιθέσεις και το αλληλοφάγωμα και ούτε το ότι ήδη αρχίζει η ανάκαμψη του κομμουνιστικού κινήματος. Αντίθετα, πιστεύω ότι βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή της άγριας επίθεσης των ιμπεριαλιστών για την κατάκτηση των νέων αγορών, στην επίθεση για διάλυση ολοκληρωτική της πρώην ΕΣΣΔ, στην προσπάθειά τους να διαβρώσουν τον κοιμώμενο γίγαντα που λέγεται ΚΙΝΑ. Γι' αυτό θα χρειασθούν ακόμα πολλοί αγώνες και πολλές θυσίες για ανάκαμψη. Ας μη γελιόμαστε από τις προσωρινές αναλαμπές του κινήματος και ας μας γίνουν μαθήματα τα παθήματα του υπαρκτού σοσιαλισμού που, ας σημειωθεί, δεν είχαμε μόνο ανατροπή, αλλά κατάρρευση - ανατροπή!

Ο καπιταλισμός έχει και τα μέσα και την πείρα και τη γνώση. Για την ώρα έχει τον τρόπο και το χρόνο να γεφυρώνει τις αντιθέσεις του. Βρισκόμαστε, δυστυχώς, στον αστερισμό της βαρβαρότητας! Με αυτά όλα, καθόλου δεν υποστηρίζω ότι το προοδευτικό κίνημα δε θ' ανακάμψει και ότι νομοτελειακά το καπιταλιστικό σύστημα δε θα καταρρεύσει από τις ίδιες τις εσωτερικές αντιθέσεις του, βοηθούντος του επαναστατικού κινήματος. Κάθε άλλο.

6. Θεωρώ σοβαρή παράλειψη το ότι η Ιδεολογική Επιτροπή της ΚΕ του ΚΚΕ δεν επεξεργάστηκε και δεν παρουσίασε στο Σχέδιο Προγράμματος ένα κεφάλαιο γύρω από τα ΜΜΕ (έντυπο και ηλ/κό Τύπο), αλλά και για την επανάσταση της πληροφορικής που στον 21ο αιώνα πρόκειται να παίξει και θα παίξει καθοριστικό, αποφασιστικό ρόλο στην εξέλιξη της σύγχρονης κοινωνίας, που θα σηματοδοτήσει την ίδια την τύχη της επανάστασης. Ας δώσουμε να καταλάβει ο λαός μας ότι ζούμε στην εποχή της δικτατορίας των μέσων ενημέρωσης, που τα διευθύνουν οι καρχαρίες του πλούτου, οι έμποροι των ναρκωτικών, πλαισιωμένοι από καλά πληρωμένους κονδυλοφόρους και σπόνσορες επικίνδυνους.Μόνο αν καταλάβουμε τη σημασία αυτού του φαινομένου, θα μπορέσουμε να χαράξουμε τη στρατηγική μας και την ταχτική μας. Θα είναι ουτοπία ν' αντιπαλέψουμε αυτή τη θύελλα με σκουριασμένα όπλα.

7. Μια λάθος, κατά τη γνώμη μου, εκτίμηση, είναι ότι η Ελλάδα σήμερα, συγκεντρώνει στρατηγικό ενδιαφέρον του ΝΑΤΟ κλπ. (σελίδα 13, κεφάλαιο 20).

Οι λόγοι που δε συμφωνώ είναι δύο:

Πρώτο: Από τη στιγμή που οι Βόρειοι γείτονες έπαψαν να είναι κομμουνιστικές και όχι μόνο, αλλά... "σπρώχνονται" να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, ΕΕ κλπ; Οταν προσφέρουν "γη και ύδωρ" στους Αμερικάνους και Γερμανούς, ασφαλώς δε μας έχουν και τόση ανάγκη για πράκτορές τους και προβοκάτορές τους και

Δεύτερο: Η Τουρκία είναι ο φύλακας και το μακρύ χέρι για τα πετρέλαια, όχι μόνο της Μέσης Ανατολής αλλά και τα πλουσιότερα στον κόσμο αποθέματα του Καυκάσου. Αν δε λάβουμε υπόψη αυτούς τους παράγοντες, θα κάνουμε λάθος στις εκτιμήσεις για τις πολιτικές που θα πρέπει να χαράξουμε και για τη στρατηγική που πρέπει ν' ακολουθήσουμε.

Επίσης θεωρώ αναγκαίο να δοθούν περισσότερα στοιχεία για μερικά κινήματα και διεθνείς οργανώσεις, όπως π. χ. Οικολογικά (Γκρίινπις κλπ.), Διεθνής Αμνηστία, οι γιατροί όλου του κόσμου, Γιούνισεφ, φιλειρηνικά κινήματα, παραθρησκευτικές οργανώσεις, φεμινιστικές κινήσεις, γιατί πολλά ύποπτα λέγονται και γίνονται. Ο λαός μας θα πρέπει γύρω από αυτά να έχει ξεκάθαρες θέσεις, όπως επίσης και στο μέγα θέμα της θρησκείας!

Τέλος:

Επειδή πιστεύω ακράδαντα ότι ο 21ος αιώνας νομοτελειακά είναι ο αιώνας του ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ, είναι, για ένα λόγο παραπάνω, αναγκαία και επιτακτική η ίδρυση μιας νέας κομμουνιστικής διεθνούς που, στηριγμένη στη διδασκαλία των Μαρξ - Ενγκελς και διδαγμένη από τα λάθη του παρελθόντος, να οδηγήσει την ανθρωπότητα στη σοσιαλιστική επανάσταση και με όργανο κρατικής εξουσίας τη δικτατορία του προλεταριάτου.

ΝΙΚΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ

ΚΟ Βούλας

Από σήμερα, ο "Ριζοσπάστης" αρχίζει τη δημοσίευση άρθρων για το Δημόσιο Προσυνεδριακό Διάλογο, ενόψει του 15ου Προγραμματικού Συνεδρίου του ΚΚΕ.

Υπενθυμίζεται ότι ο Δημόσιος Διάλογος θα πραγματοποιείται από τις στήλες του "Ριζοσπάστη" και της "Κομμουνιστικής Επιθεώρησης" (ΚΟΜΕΠ). Θα διαρκέσει μέχρι τις 12 του Μάη. Η Επιτροπή Διαλόγου θα παραλαμβάνει κείμενα για δημοσίευση: Στο "Ριζοσπάστη" μέχρι τις 30 του Απρίλη και στην ΚΟΜΕΠ μέχρι τις 25 του Μάρτη.

Τα κείμενα αποστέλλονται στη διεύθυνση: Λεωφόρος Ηρακλείου 145, ΤΚ 142 31, με την ένδειξη: Για την Επιτροπή Δημόσιου Προσυνεδριακού Διαλόγου.