Επηρεασμένος από την αριστοκρατική του καταγωγή και τις εκκλησιαστικές απόψεις της εποχής, ο Πιερ Ντε Κουμπερτέναρνούνταν επί 25 χρόνια, την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στους Ολυμπιακούς Αγώνες. "Μια αποστολή έχουν οι γυναίκες, να στεφανώνουν τους νικητές, όπως ακριβώς έκαναν στην Αρχαία Ελλάδα", υποστήριζε. Η απόφαση για παραχώρηση δικαιωμάτων πάρθηκε στην 22η Σύνοδο της ΔΟΕ στο Παρίσι το 1924, με ψήφους 15 υπέρ και 6 κατά. Οι "αθάνατοι", αν επέμεναν να κρατούν εκτός αγώνων το 52% του πληθυσμού της Γης, κινδύνευαν να βρεθούν στο περιθώριο των αθλητικών και πολιτικών εξελίξεων.

Η Οχτωβριανή Επανάσταση είχε φέρει έναν άλλο αέρα ελευθερίας στους λαούς της γηραιάς ηπείρου. Οι αθλητικοί σύλλογοιτριπλασιάστηκαν. Σε πολλά κράτη, δημιουργήθηκαν εργατικές αθλητικές ενώσεις, στις οποίες οι γυναίκες είχαν ίδια δικαιώματα με τους άνδρες. Το Μάρτη του 1921 στο Μόντε Κάρλο, διοργανώθηκε η "Γυναικεία Ολυμπιάδα" με τη συμμετοχή αθλητριών από την Αγγλία, τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την Τσεχοσλοβακία και την Ελβετία. Ηταν η πρακτική διαμαρτυρία των γυναικών κατά της αδιάλλακτης στάσης της ηγεσίας της ΔΟΕ. Ενα χρόνο αργότερα, με πρωτοβουλία της Α. Μιλιέ, δημιουργείται, με έδρα το Παρίσι, η Παγκόσμια Ομοσπονδία Γυναικών, που μέχρι το 1936 και κάθε τέσσερα χρόνια οργανώνει τους παγκόσμιους αγώνες γυναικών.

Στους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες, το 1896 στην Αθήνα, η συμμετοχή γυναικών ήταν απαγορευμένη. Η ιστορία λέει, πάντως, ότι λίγες μέρες νωρίτερα μια γυναίκα με το όνομα Μελπομένη (αγνώστων λοιπών στοιχείων) έτρεξε μόνη της από το Μαραθώνα στην Αθήνα σε 4,5 ώρες, αφού χρειάστηκε ενδιάμεσα να σταματήσει για 10 λεπτά, προκειμένου να φάει πορτοκάλια. Το τόλμημά της επανέλαβε, στις 11 Απρίλη, η 35χρονη Σταματία Ροβίθη από τη Σύρο, μητέρα 7 παιδιών. Στο Μαραθώνα ζήτησε από τους χωρικούς να γράψουν σε χαρτί την ώρα εκκίνησης, 8 π.μ., και από δύο αστυνομικούς στο Στάδιο να επιβεβαιώσουν τον τερματισμό στις 13.30.

Για πρώτη φορά, αγωνίσματα στίβου (100 μ., 800 μ., ύψος, δισκοβολία και σκυταλοδρομία) διεξήχθησαν το 1928 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Αμστερνταμ. Το αγώνισμα των 800 μ. αποδείχτηκε εξαιρετικά επίπονο, με αποτέλεσμα πολλές αθλήτριες να χάσουν κατά τη διαδρομή τις αισθήσεις τους. Τάχιστα άρχισε να καλλιεργείται από τους "εχθρούς" του γυναικείου αθλητισμού η άποψη ότι οι γυναίκες που τρέχουν πάνω από 200 μ. γερνάνε γρηγορότερα, με αποτέλεσμα το αγώνισμα των 800 μ. να βγει από το ολυμπιακό πρόγραμμα και να επανέλθει 32 χρόνια αργότερα, το 1960, στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης.

Χωρίς να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα η θρησκεία σε ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού της Ασίας απαγορεύει το δικαίωμα στην άθληση, τα 2,7 δισ. των γυναικών στον κόσμο βρίσκονται σε μειονεκτική θέση έναντι των ανδρών σε όλους τους τομείς του αθλητισμού. Από τα 91 μέλη της ΔΟΕ, μόνο οι 7 είναι γυναίκες, οι 29 στους 30 προέδρους των διεθνών ομοσπονδιών είναι άνδρες και μόνο 6 από τις 185 εθνικές Ολυμπιακές Επιτροπές έχουν γυναίκα στην προεδρική τους καρέκλα. Στον αγωνιστικό τομέα, οι γυναίκες συναγωνίζονται πλέον ισάξια τους άνδρες. Τελευταία, διακρίνονται και στο κατ' εξοχήν ανδρικό άθλημα, το ποδόσφαιρο. Αν το επιτρέψουν τα συμφέροντα, δεν αποκλείεται σύντομα να προεδρεύσουν και στη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή.

Τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924 διεκδίκησαν έξι πόλεις. Το Αμστερνταμ, η Βαρκελώνη, το Λος Αντζελες, το Παρίσι, η Πράγα και η Ρώμη. Στην πραγματικότητα η γαλλική πρωτεύουσα δεν είχε αντίπαλο. Ο Πιερ Ντε Κουμπερτέν είχε γνωστοποιήσει από το 1921 στα μέλη της ΔΟΕ, την πρόθεσή του να γιορτάσει τα 30χρονα από την απόφαση για την αναβίωση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, στο Παρίσι. "Θεωρώ δίκαιο, τα τριαντάχρονα από την αναβίωση των ιδεών του Ολυμπισμού, να γιορταστούν στην πόλη που τέθηκε ο θεμέλιος λίθος για τη διοργάνωση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. Με αφορμή το μεγάλο αυτό γεγονός, θα πρέπει για μένα και μόνο, να θυσιάσετε τα εθνικά σας συμφέροντα και να αποφασίσετε οι 9οι Ολυμπιακοί Αγώνες να διεξαχθούν στο Αμστερνταμ και οι 8οι στο Παρίσι", υπογράμμισε μεταξύ άλλων στην ομιλία του. Προσωπικά ο Κουμπερτέν ήθελε να σβήσει από το μυαλό του τις άσχημες εντυπώσεις που δημιουργήθηκαν από την αποτυχημένη διοργάνωση του 1900 στην ίδια πόλη και η Γαλλία να ενισχύσει τη θέση της για ηγεμονία στην Ευρώπη. Οχι τυχαία στα 25χρονα από την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων, το 1919, η ΔΟΕ από τη Λωζάνη απηύθυνε χαιρετισμό και θερμές ευχές στον Κλεμανσό.

Οι Γάλλοι άρχισαν με "τυμπανοκρουσίες" τη διοργάνωση των 8ων Ολυμπιακών Αγώνων. Πρωτοπόρες ιδέες και φανταστικά σχέδια καταφθάνουν καθημερινά στο Παρίσι. Η Οργανωτική Επιτροπή εξάγγειλε διαγωνισμό αρχιτεκτονικής, που βρήκε νικητή τον αρχηγό της ομάδας ράγκμπι και ασημένιο ολυμπιονίκη το 1920, Μ. Ντιούζαρικ. Το σχέδιό του προέβλεπε Στάδιο 100.000 θέσεων, συγκρότημα γυμναστηρίων για όλα τα αθλήματα, ακόμα και Ολυμπιακό Χωριό για 2.000 αθλητές. Ο καιρός περνούσε και τα εγκαίνια των έργων καθυστερούσαν ανεξήγητα. Χρειάστηκε η απειλή του Προέδρου της Γαλλίας προς την κυβέρνηση, ο οποίος ζήτησε τη μεταφορά των Αγώνων στο Λος Αντζελες, για να αρχίσει η κατασκευή του Ολυμπιακού Σταδίου "Κολόμπ", χωρητικότητας 60.000 θέσεων.

Στις 5 Ιούλη του 1924, το "Κολόμπ" άνοιγε τις πύλες του στα νιάτα όλου του κόσμου. Στο Παρίσι είχαν φτάσει 3.092 αθλητές από 44 χώρες. Για πρώτη φορά συμμετείχαν στους αγώνες η Ιρλανδία, το Μεξικό, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Ουρουγουάη, οι Φιλιππίνες και το Εκουαδόρ. Παρά την αντίθετη άποψη του Κουμπερτέν, τα μέλη της ΔΟΕ δεν επέτρεψαν στη Γερμανία να πάρει μέρος στους Αγώνες, αλλά ούτε και στη Σοβιετική Ενωση.

Οι Αγώνες του Παρισιού στέφθηκαν με απόλυτη επιτυχία από πλευράς αγωνιστικού αποτελέσματος. Στο στίβο δημιουργήθηκαν 8 παγκόσμια και 14 Ολυμπιακά ρεκόρ. Στην κολύμβηση 4 τέσσερα νέα παγκόσμια ρεκόρ, ενώ οι νικητές και στα 11 αγωνίσματα βελτίωσαν τις Ολυμπιακές επιδόσεις.

Οι Αμερικάνοι που στην Αμβέρσα είχαν αισθανθεί την ανάσα των Φινλανδών, προετοιμάστηκαν με τον καλύτερο τρόπο. Δημιούργησαν ακόμα και διάδρομο στίβου στο πλοίο που μετέφερε τους αθλητές στη Χάβρη. Οι προσπάθειές τους δικαιώθηκαν, κατακτώντας 12 χρυσά, 10 ασημένια και 10 χάλκινα μετάλλια. Το ίδιο εντυπωσιακοί ήταν και οι Φινλανδοί που κυριάρχησαν σε όλους τους δρόμους από τα 1.500μ. και πάνω. Ο Πάαβο Νούρμι αναδείχτηκε ήρωας των αγώνων με 5 χρυσά μετάλλια, ενώ ο Βίλε Ρίτολα που ζούσε και προετοιμάστηκε στις ΗΠΑ, κέρδισε τα 10.000μ., τα 3.000μ. με εμπόδια, ενώ κατέκτησε επίσης χρυσό μετάλλιο στο ομαδικό των 3.000μ. και ασημένιο στα 5.000μ. ομαδικό. Οι Φινλανδοί αθλητές κατέκτησαν συνολικά 10 χρυσά, 5 ασημένια και 2 χάλκινα μετάλλια.

Μεγάλο συναγωνισμό επιφύλασσαν τα αγωνίσματα της κολύμβησης στην πισίνα "Τουρέλ". Πρωταγωνιστής ο Τζόνι Βαϊσμίλερ. Ο Αμερικανός που πρώτος ενσάρκωσε στον κινηματογράφο τον Ταρζάν, κυριάρχησε στα 100 και 400μ. ελεύθερο. Στα 100μ. άφησε πίσω του τους αδελφούς Καχανάμοκ από τη Χαβάη και στα 400μ. τον Σουηδό Αρν Μποργκ, ο οποίος κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στα 1.500μ. Ο Βαϊσμίλερ κατέκτησε το τρίτο του χρυσό μετάλλιο στα 4Χ200μ. ελεύθερο.

Δυο χάλκινα μετάλλια στη σκοποβολή επί κινούμενου στόχου που ήταν λαγός (!)

κατέκτησε ο Σουηδός Αλφρεντ Σβαν, που στις Ολυμπιάδες του 1912, 1920 και 1924 συγκέντρωσε συνολικά 3 χρυσά, 3 ασημένια και 3 χάλκινα μετάλλια. Ο πατέρας του, Οσκαρ, στο ίδιο αγώνισμα είχε κατακτήσει στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1908, 1912 και 1920, 3 χρυσά, 1 ασημένιο και 2 χάλκινα μετάλλια. Ανάλογο συμβάν με Ολυμπιονίκες πατέρα και γιο, είχε να γνωρίσει ο αθλητισμός από την Αρχαία Ελλάδα. Ο Ιπποσθένης ο Λακεδαιμόνιος μαζί με τον γιο του Ετοιμοκλή, αναδείχτηκαν 11 φορές ολυμπιονίκες στην πάλη, από το 632 μέχρι το 588πχ.

Στο ποδοσφαιρικό τουρνουά δήλωσαν συμμετοχή 22 ομάδες. Ξεχώρισε για την τακτική και την τεχνική της η ομάδα της Ουρουγουάης, που στην προκριματική φάση συνέτριψε τη Γιουγκοσλαβία με 7 - 0. Στον τελικό η Ουρουγουάη νίκησε 3 - 0 την Ελβετία. Για την τρίτη θέση η Σουηδία νίκησε 3 - 1 την Ολλανδία.

Οι αγώνες του Παρισιού δημιούργησαν ρεκόρ προσέλευσης θεατών. Διατέθηκαν 625.821 εισιτήρια και οι εισπράξεις ανήλθαν σε 5,5 εκατ. φράγκα. Τα 1,8 εκατ. φράγκα εισπράχτηκαν από το ποδόσφαιρο, 1,5 εκατ. από τα αγωνίσματα του στίβου και 758 από το σύγχρονο πένταθλο που έκοψε όλα κι όλα 93 εισιτήρια.

Το Φθινόπωρο του 1924 η Γαλλία φιλοξένησε και τους 1ους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες. Η ιδέα της διοργάνωσης είχε τεθεί προς συζήτηση το 1891 στη σύνοδο της ΔΟΕ στη Βουδαπέστη. Την πρόταση καταψήφισαν τα σκανδιναβικά κράτη, αυτά δηλαδή που δημιούργησαν τα χειμερινά σπορ. Οι αντιπρόσωποί τους φοβήθηκαν ότι θα υποβαθμίζονταν οι αγώνες που διεξάγονταν σε ετήσια βάση στο Χαλμενκόλεν, κοντά στο Οσλο. Στη Λωζάνη το 1921 αποφασίστηκε να διαχωριστούν τα χειμερινά αθλήματα από το πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων και να τελούνται σε ιδιαίτερη διοργάνωση. Η πρώτη διοργάνωση δόθηκε δοκιμαστικά στο Σαμονί της Γαλλίας. Οι αθλητές αγωνίστηκαν στο καλλιτεχνικό πατινάζ, στο πατινάζ ταχύτητας, στο χόκεϊ επί πάγου, στα χιονοδρομικά αγωνίσματα και στο τετραθέσιο έλκηθρο. Οι αγώνες σημείωσαν μεγάλη επιτυχί ,, με αποτέλεσμα στο συνέδριο της ΔΟΕ το 1925 στην Πράγα, να αποφασιστεί η μόνιμη τέλεση των αγώνων κάθε 4 χρόνια παράλληλα με τους θερινούς και να αρχίσει η αρίθμησή τους με πρώτη την Ολυμπιάδα του Σαμονί.

Απαρατήρητη πέρασε η συμμετοχή των Ελλήνων αθλητών στο Παρίσι. Το αντίθετο θα ήταν υπερβολή. Η χώρα μας μόλις έβγαινε από μια μεγάλη περιπέτεια, στην οποία την είχαν οδηγήσει οι "μεγάλες δυνάμεις", τη μικρασιατική καταστροφή. Σύλλογοι που τροφοδοτούσαν τον ελληνικό αθλητισμό, με πρωταθλητές, όπως ο Πανιώνιος και ο Απόλλωνας, βρίσκονταν σε αναζήτηση κατοικίας στον ελλαδικό χώρο, ενώ ο Δ. Καραμπάτης, που δυο χρόνια νωρίτερα είχε κάνει παγκόσμιο ρεκόρ στη δισκοβολία με 38,94, σχεδόν ένα μέτρο πάνω από το ρεκόρ του Σέρινταν στο Λονδίνο το 1908, ταξίδεψε στη γαλλική πρωτεύουσα απροετοίμαστος, με δικά του έξοδα.

Την Ελλάδα εκπροσώπησαν στο Παρίσι 45 αθλητές σε 7 αθλήματα. Οι περισσότεροι (12) στο στίβο. Στη σκοποβολή συμμετείχαν 7, στο πόλο 6, στην αντισφαίριση 3, στην κολύμβηση 1, στην ξιφασκία 6, στην πυγμαχία 1 και την πάλη 2. Μεταξύ των ξιφομάχων ήταν και ο Κ. Κοτζιάς, μετέπειτα δήμαρχος Αθηναίων.

Την καλύτερη διάκριση πέτυχε ο Χρ. Βρεττός, που κατατάχτηκε 12ος στη σφαίρα. Ο ίδιος αθλητής μπορούσε να μπει στους 6 κορυφαίους δισκοβόλους, αλλά την παραμονή του αγώνα προτίμησε να μπαρκάρει σε κρουαζιερόπλοιο για τις ΗΠΑ, εγκαταλείποντας την αποστολή. Οι προσπάθειες των υπευθύνων να τον μεταπείσουν, τονίζοντάς του την ευθύνη που ανέλαβε έναντι της χώρας του, δεν έπιασαν τόπο.

Το γόητρο διέσωσε ο γλύπτης Κ. Δημητριάδης. Κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στο διαγωνισμό γλυπτικής, με το ορειχάλκινο άγαλμά του "ο δισκοβόλος". Το πρωτότυπο βρίσκεται σήμερα σε πάρκο της Νέας Υόρκης και αντίγραφό του στην Αθήνα, απέναντι από την είσοδο του Παναθηναϊκού Σταδίου.

Στα υπέρ της Ελλάδας, η απόφαση της ΔΟΕ να υψώνεται στην τελετή έναρξης, μαζί με τη σημαία της διοργανώτριας και της χώρας που θα φιλοξενούσε την επόμενη Ολυμπιάδα, τιμής ένεκεν και η ελληνική.

Ο μεγάλος Φινλανδός δρομέας Πάαβο Νούρμι συμμετείχε σε τρεις Ολυμπιάδες, το 1920, το 1924 και το 1928. Δύο φορές, το 1920 και το 1924, ανακηρύχτηκε κορυφαίος αθλητής των αγώνων. Κατέκτησε συνολικά 9 χρυσά και 3 ασημένια μετάλλια. Στο Παρίσι, το 1924, προς τιμήν του ακούστηκε 5 φορές ο ύμνος της Φιλανδίας.

Ο "βασιλιάς των δρομέων", ή ο "ιπτάμενος Φινλανδός", όπως έμεινε στην ιστορία, γεννήθηκε το 1897 σ' ένα μικρό χωριό, το Αμπο, κοντά στην πόλη Τούρκου. Σε ηλικία 13 χρόνων, αναδεικνύεται πρωταθλητής στο σχολικό πρωτάθλημα. Στα 21 του, γίνεται γνωστός σε ολόκληρη τη Φινλανδία, όταν στη διάρκεια του στρατιωτικού πρωταθλήματος αναδεικνύεται νικητής στα 20.000 μέτρα, με διαφορά μισής ώρας από το δεύτερο.

Από το 1921 έως το 1929, δημιούργησε 14 παγκόσμια ρεκόρ στις αποστάσεις από τα 1.500 μέχρι τα 20.000 μέτρα.

Το 1924 στο Παρίσι, ο Νούρμι πέτυχε το ακατόρθωτο. Κάτι που ακόμα και σήμερα θεωρείται ανεπανάληπτο. Τρέχοντας με το χρονόμετρο στο χέρι, αναδείχτηκε νικητής στον τελικό των 1.500 μ. και μάλιστα με ολυμπιακό ρεκόρ 3.53.6. Δεν πέρασαν παρά 45 λεπτά της ώρας κι ο Φινλανδός επιστρέφει στο στάδιο. Τελικός στα 5.000 μ. και ο Νούρμι κόβει πρώτος το νήμα με νέο παγκόσμιο ρεκόρ 14.31.2. Δυο χρυσά μετάλλια σε διάστημα μιας ώρας. Την επόμενη, αναδεικνύεται νικητής στον ανώμαλο των 10.000 μ., σ' έναν αγώνα που διεξήχθη κάτω από 45 βαθμούς θερμοκρασία και στον οποίο τερμάτισαν οι 15 από τους 38 αθλητές που ξεκίνησαν. Ο Νούρμι κατέκτησε ακόμα δύο χρυσά μετάλλια, στο ομαδικό των 3.000 και 10.000 μ.

Ακολουθώντας τα βήματα του Κολεχμάινεν, μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού, φεύγει για τις ΗΠΑ, προσκαλεσμένος της αμερικανικής ομοσπονδίας. Η Αμερική διψάει να δει από κοντά το θρύλο του ευρωπαϊκού στίβου, αλλά και τον δικό της Τζο Ρέι να κόβει πρώτος το νήμα στα 3.000 μέτρα. Ο αγώνας διοργανώνεται στο "Μέντισον Σκουέρ Γκάρντεν" της Ν. Υόρκης. Οι Αμερικανοί χειροκροτούν τον συμπατριώτη τους, που προηγείται σταθερά, αλλά ο Νούρμι είναι ασυναγώνιστος στην τελική ευθεία. Μετά από 90 λεπτά, αναδεικνύεται νικητής στα 5.000 μέτρα, με νέο παγκόσμιο ρεκόρ για τον κλειστό στίβο. Στα χρόνια που έμεινε στις ΗΠΑ, αναδείχτηκε νικητής σε 51 αγώνες. Ηττήθηκε μόνο δύο φορές και μάλιστα στα 800 μ.

Η κυβέρνηση της Φιλανδίας, τιμώντας εν ζωή την προσφορά στον παγκόσμιο αθλητισμό, παράγγειλε το 1924 στον κορυφαίο γλύπτη της χώρας, Β. Ααλτονεν, το άγαλμα του αθλητή. Στην πραγματικότητα, ο Ααλτονεν κατασκευάζει τρία αγάλματα. Το πρωτότυπο κοσμεί μέχρι και σήμερα την είσοδο του Ολυμπιακού Σταδίου του Ελσίνκι. Το πρώτο αντίγραφο τοποθετήθηκε στη γενέτειρα πόλη του αθλητή, το Τούρκου, και το δεύτερο στο κορυφαίο Μουσείο Τέχνης της Φινλανδίας.

Το 1928, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Αμστερνταμ, ο Νούρμι κατακτάει το ένατο χρυσό μετάλλιο στα 10.000 μέτρα και μάλιστα με νέο ολυμπιακό ρεκόρ. Ο μεγάλος Φινλανδός δρομέας είναι, ήδη, 31 χρόνων. Το 1952, στα 55 του χρόνια, μεταφέρει ως τελευταίος λαμπαδηδρόμος τη φλόγα στο Ολυμπιακό Στάδιο του Ελσίνκι.

Ο "ιπτάμενος" Φινλανδός Πάαβο Νούρμι

ο Γιάννης ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ

-VII -

Ω Σπορ, είσαι η Γονιμότης! Τείνεις με ίσια και ευγενή μέσα στην τελειότητα της φυλής, καταστρέφοντας τα νοσηρά σπέρματα και θεραπεύεις τις διαφθορές που απειλούν την αναγκαία αγνότητά της. Και εμπνέεις στον αθλητή την επιθυμία να βλέπει τα παιδιά του να μεγαλώνουν στο στίβο και να κερδίζουν με τη σειρά τους χαρούμενες δάφνες.

Πιερ Ντε Κουμπερτέν