Ποιες οι εργασιακές σχέσεις των εργαζομένων στους ΟΤΑ; Ποια η σχέση τους με τον μονόδρομο - όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση - των ιδιωτικοποιήσεων; Ποια η πρόταση για μια αξιοπρεπή δουλιά στον ευαίσθητο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΤΑ); Είναι μερικά από τα ερωτήματα που θέσαμε στον γενικό γραμματέα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΠΟΕ - ΟΤΑ), Γιάννη Στρατηγό.Αυτόματα έρχεται σαν απάντηση η καταγραφή της πληθώρας των εργασιακών σχέσεων και ο στόχος που εξυπηρετεί αυτή η κατάσταση: "Να διασπάσει τους εργαζόμενους και να δημιουργήσει προνομιακό έδαφος για την είσοδο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης".

Μόνιμοι, αορίστου χρόνου, έκτακτοι, εποχιακοί - 8μηνίτες, 4μηνίτες και άλλοι - προσωπικό αυτεπιστασίας "και δεν ξέρω ποιες άλλες σχέσεις εργασίας μπορούν ακόμα να εφευρεθούν" συνθέτουν το παζλ των εργασιακών σχέσεων στο χώρο της ΤΑ. Αυτό δεν είναι τυχαίο, μας λέει ο Γ. Στρατηγός. Κινείται στη λογική της διάσπασης των εργαζομένων στον ευαίσθητο χώρο της ΤΑ, προκειμένου ο θεσμός να λειτουργεί πιο εύκολα ως ένας μηχανισμός υλοποίησης των αντεργατικών κυβερνητικών επιλογών. Αυτές τις συνθέτουν επιγραμματικά οι ιδιωτικοποιήσεις, το χτύπημα των εργασιακών σχέσεων, η εμπορευματοποίηση των πάντων, σε μια προσπάθεια να πείσει η κυβέρνηση πως αυτός είναι ο μόνος δρόμος "ανάπτυξης".

Επιλογές που "περνούν" και στην ΤΑ, με διατάξεις ή νομοσχέδια που δίνουν στους ΟΤΑ το δικαίωμα να εκχωρούν έργα, υπηρεσίες, τομείς, αρμοδιότητες τους στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Αυτό γίνεται, μας λέει ο Γ. Στρατηγός, είτε άμεσα, με απευθείας δηλαδή εκχώρηση αρμοδιοτήτων σε ιδιώτες, είτε με τη λειτουργία δημοτικών επιχειρήσεων. Η πολιτική αυτή δίνει βορά στους ιδιώτες υπηρεσίες κυρίως κοινωνικού χαρακτήρα και επιβαρύνει τους δημότες - χρήστες των υπηρεσιών αυτών. Και βέβαια - συνεχίζει ο Γ. Στρατηγός - δεν μπορεί να αποκομίσει κάποιος κέρδος και ιδιαίτερα ο ιδιώτης επενδυτής, αν ταυτόχρονα δε μειώσει το κόστος, αν δε μειώσει και την εργατική δύναμη.

Σε αυτή τη λογική, λοιπόν, θέλουν να καταλύσουν και τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας - τα ελάχιστα κεκτημένα που έχουν οι εργαζόμενοι. Στην ίδια λογική, προωθούν τα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης (ΤΣΑ), ένα εταιρικό σχήμα στο οποίο συμμετέχουν ιδιώτες, τοπικοί παραγωγικοί φορείς και φορείς Αυτοδιοίκησης. Δραστηριοποιούνται σε διάφορους τομείς, κοινωνικούς κυρίως, ενώ οι εργαζόμενοι που θα κληθούν να δουλέψουν σε αυτά, είναι ωρομίσθιοι, χωρίς ουσιαστικά ασφαλιστικά δικαιώματα. Μάλιστα, μας λέει ο γραμματέας της ΠΟΕ ΟΤΑ, "σπρώχνουν" την ΤΑ να συμμετέχει στα ΤΣΑ, "αξιοποιώντας" την όποια πολιτική εξουσία έχει, ώστε ο εργαζόμενους να συναινέσει πιο εύκολα σε μικρά μεροκάματα, στη μερική απασχόληση, στην ατομική συμφωνία.

Αντιλαμβάνεται κανείς πως οι εργασιακές σχέσεις που προωθούνται, χρησιμοποιούνται για το πέρασμα επιλογών που στρέφονται τελικά σε βάρος των εργαζομένων. Στον χώρο της ΤΑ την πολιτική αυτή υπηρετεί, σε μεγάλο βαθμό, το καθεστώς των "μονίμων" εκτάκτων. "Θέλουν να διαιωνίσουν το καθεστώς του εκτάκτου, του απασχολήσιμου και για τον πρόσθετο λόγο ότι εξυπηρετούν πελατειακές σχέσεις", λέει ο Γ. Στρατηγός. Ο ίδιος μας πληροφορεί πως, παρότι πρόσφατα πέρασε διάταξη που επιτρέπει την πρόσληψη μόνιμου προσωπικού σε κενές θέσεις - που προβλέπονται δηλαδή από τους Οργανισμούς Εσωτερικής Υπηρεσίας των Δήμων - μόνο όμως σε ανταποδοτικές υπηρεσίες, όπως καθαριότητα, ηλεκτροφωτισμός, νεκροταφεία, οι περισσότεροι δήμοι δεν προχωρούν στην προκήρυξη θέσεων.

Γιατί; Ο Γ. Στρατηγός μας λέει: "Γιατί το καθεστώς των εκτάκτων τούς επιτρέπει να αναπτύσσουν πελατειακές σχέσεις, να εκμαυλίζουν συνειδήσεις και να έχουν τους εργαζόμενους υποχείριά τους. Είναι οι δήμοι που συμβιβάζονται στη γενικότερη πολιτική της κυβέρνησης".

Γίνεται φανερό πως η διαιώνιση του θεσμού των εκτάκτων όχι μόνο δεν υπηρετεί τα συμφέροντα των εργαζομένων και την πάλη τους για αξιοπρεπή εργασία, αλλά υποβαθμίζει και το ρόλο του θεσμού. Ο Γ. Στρατηγός μας λέει στο σημείο αυτό πως η μόνη πρόταση - απάντηση στην ποικιλομορφία των εργασιακών σχέσεων και πολυδιάσπαση έτσι των εργαζομένων, είναι η πρόσληψη μόνιμου προσωπικού για τις πάγιες και διαρκείς ανάγκες των δήμων και εκτάκτου για τις εποχιακές ανάγκες, αυστηρά όμως καθορισμένου από τους Οργανισμούς Εσωτερικής Υπηρεσίας.

"Η ΤΑ, μας λέει ο Γ. Στρατηγός, πρέπει και μπορεί να επιτελέσει ένα σημαντικότατο κοινωνικό έργο. Για να συμβεί αυτό, είναι απαραίτητο το προσωπικό που απασχολεί στις υπηρεσίες της, να είναι μόνιμο, με σχέση εργασίας δημοσίου δικαίου. Κάθε άλλη σχέση εργασίας ανοίγει το δρόμο για άρση της μονιμότητας, που αποτελεί και βασική επιλογή της άρχουσας τάξης. Η κυβερνητική πολιτική, που δίνει προνόμια και εξυπηρετεί το μεγάλο κεφάλαιο, δε θέλει αυτή τη μονιμότητα στην εργασία και ανοίγει - και με το πρόσφατο νομοσχέδιο για τις εργασιακές σχέσεις - το δρόμο για τη μερική απασχόληση".Το έκτακτο προσωπικό, συνεχίζει ο γραμματέας της ΠΟΕ ΟΤΑ, πρέπει να είναι περιορισμένο - σε καμία περίπτωση να μην υπερκαλύπτει το τακτικό, μόνιμο προσωπικό - και να προσδιορίζεται αυστηρά από τον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας του κάθε δήμου.

Τις πελατειακές σχέσεις προωθούν και οι δημοτικές επιχειρήσεις, καθώς οι προσλήψεις προσωπικού σε αυτές γίνονται έξω από κάθε νόμιμη διαδικασία. Ετσι προωθείται πιο εύκολα η αποδοχή της μερικής απασχόλησης, αλλά και "η αποδοχή της δημοτικής επιχείρησης από το δημότη ως κομμάτι του δήμου, που απλά λειτουργεί ευέλικτα στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς", σημειώνει ο Γ. Στρατηγός.

"Απέναντι στη λαίλαπα των αντεργατικών μέτρων που προωθεί η κυβέρνηση - καταλήγει ο Γ. Στρατηγός - οι εργαζόμενοι πρέπει να προτάξουν το συντονισμό της δράσης τους, που να καταλήγει σε ένα μέτωπο ενάντια στην πολιτική που δίνει προνόμια στα μονοπώλια σε βάρος του λαού. Δεν μπορεί να υπάρχει άλλη λύση".

Χριστίνα ΔΙΑΜΑΝΤΗ

Το πρόβλημα - όπως διαπιστώνεται και από τους εργαζόμενους - της ύπαρξης διαφορετικών εργασιακών σχέσεων των εργαζομένων στους ΟΤΑ, όχι μόνο διατηρείται, αλλά οξύνεται σημαντικά με την ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών των δήμων και την υποκατάστασή τους από δημοτικές επιχειρήσεις. Μια εικόνα της ποικιλομορφίας των σχέσεων εργασίας στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δίνουν τα στοιχεία που συγκέντρωσε - από τον Ιούνη του 1995 έως τον Φλεβάρη του 1996 - και επεξεργάστηκε η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ), με τη μορφή ερωτηματολογίου. Η διακίνηση τους ερωτηματολογίου προς τους ενδιαφερόμενους φορείς έγινε από την Περιφερειακή Διοίκηση του κάθε νομού.

Στην έρευνα συμμετείχαν 139 Αναπτυξιακοί Σύνδεσμοι, 56 Δημοτικές Επιχειρήσεις Υδρευσης και Αποχέτευσης, 418 Δήμοι, 155 Δημοτικές Επιχειρήσεις, 4.842 Κοινότητες, 510 Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου των ΟΤΑ, 135 Σύνδεσμοι, 36 Τοπικές Ενώσεις Δήμων και Κοινοτήτων), δηλαδή το 76,6% του συνόλου των φορέων Αυτοδιοίκησης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία των παραπάνω απογραφέντων φορέων, 33.772 είναι εργαζόμενοι με σχέση δημοσίου δικαίου. Οι 16.018 εργάζονται με σχέση ιδιωτικού δικαίου. Οι 11.467 αποτελούν έκτακτο προσωπικό, ενώ 452 απασχολούνται σε ειδικές θέσεις.

Χαρακτηριστικό είναι ότι μόλις 20 στους 2.848 εργαζόμενους στις δημοτικές επιχειρήσεις, έχουν σχέση εργασίας δημοσίου δικαίου. Συγκεκριμένα σε 155 απογραφέντες δημοτικές επιχειρήσεις - ποσοστό 30,51% του συνόλου- ποσοστό 0,06% των εργαζομένων έχουν σχέση εργασίας δημοσίου δικαίου. Ποσοστό 10,04% είναι εργαζόμενοι ιδιωτικού δικαίου. Ποσοστό 10,43% είναι έκτακτο προσωπικό. Ενώ ποσοστό 9,5% καταλαμβάνει ειδικές θέσεις. Τα παραπάνω ποσοστά ενισχύουν την άποψη πως οι δημοτικές επιχειρήσεις χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη πελατειακών σχέσεων, αλλά και την αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων των εργαζομένων στους Δήμους.

Διέξοδο στην παραπάνω κατάσταση που συνεπικουρείται από τη διαιώνιση του θεσμού των εκτάκτων, αποτελεί σύμφωνα και με τους εργαζόμενους, η κατάργηση των "μονίμων" εκτάκτων και η πρόσληψη προσωπικού με ενιαία σχέση εργασίας, αυτή του δημοσίου. Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφέρουμε την τροπολογία που είχε υποβάλει τον Μάη του 1997 το ΚΚΕ, σε συζήτηση στη Βουλή για την περιφερειακή συγκρότηση της χώρας. Στην τροπολογία, το ΚΚΕ πρότεινε τη μονιμοποίηση του προσωπικού που εργάζεται στους ΟΤΑ με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου ή με σύμβαση έργου ή εργάζεται σε έργα αυτεπιστασίας. Το προσωπικό αυτό, λόγω της συνεχούς ανανέωσης της σύμβασης εργασίας ή και της φύσης των υπηρεσιών που παρέχει, καλύπτει πάγιες και διαρκείς ανάγκες και - όπως σημείωνε στην αιτιολογική έκθεση της τροπολογίας του, το ΚΚΕ - είναι δίκαιο να μονιμοποιηθεί.Αυτό άλλωστε αποτελεί και αίτημα του συνδικαλιστικού κινήματος του χώρου, καθώς ο κίνδυνος απόλυσης του εργαζομένου δημιουργεί σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, αλλά και αναστάτωση στις λειτουργίες των ΟΤΑ.

Στην κατεύθυνση αυτή το ΚΚΕ προτείνει την ένταξη του προσωπικού σε νέες οργανικές προσωποπαγείς θέσεις, ύστερα από αίτηση των ενδιαφερομένων, αλλά και την παροχή δυνατότητας να επιλέξουν οι ίδιοι αν θα καταταγούν ως μόνιμοι, με σχέση δημοσίου δικαίου ή ως τακτικοί, με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου. Η ίδια ρύθμιση προτείνει να ισχύσει και για το προσωπικό που έχει προσληφθεί στις Δημοτικές, Διαδημοτικές και Κοινοτικές Επιχειρήσεις και το οποίο για τρία τουλάχιστον χρόνια προσφέρει την εργασία του στους Δήμους, σε υπηρεσίες που προβλέπονται στους Οργανισμούς Εσωτερικής Υπηρεσίας των παραπάνω ΟΤΑ.

"Με απόφαση του δημάρχου, που λαμβάνεται εντός του Ιανουαρίου κάθε έτους, καθορίζεται το ωράριο εργασίας υπαλλήλων του δήμου σε δημοτικά διαμερίσματα και ο συνολικός εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας τους". Αυτή είναι η κατάσταση που θα έχουν να αντιμετωπίσουν οι δημοτικοί υπάλληλοι από τη λειτουργία των νέων ΟΤΑ, όπως αυτοί προβλέπονται από τον "Καποδίστρια".

Η ρύθμιση αυτή αποτελεί, τέλος, μια ακόμα ένδειξη των κυβερνητικών προθέσεων για το... μέλλον των δημοσίων υπαλλήλων, αλλά και γενικότερα των εργαζομένων.

Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα καταστρατήγησης εργασιακών σχέσεων αποτελεί το πρόγραμμα "Βοήθεια στο Σπίτι", που εφαρμόζεται σε 102 ΚΑΠΗ ισάριθμων δήμων στη χώρα και αφορά την παροχή υπηρεσιών στην τρίτη ηλικία, η οποία όμως θα κληθεί κάποια στιγμή να πληρώνει γι' αυτές τις υπηρεσίες. Οι εργαζόμενοι που απασχολούνται στα εν λόγω προγράμματα - συνήθως, ανά ΚΑΠΗ, ένας κοινωνικός λειτουργός, ένας εργοθεραπευτής και μία οικιακός βοηθός - υπογράφουν ατομικές συμβάσεις μίσθωσης έργου με τη δημοτική επιχείρηση του δήμου που έχει επιλεγεί ή συμφωνήσει να λειτουργήσει το πρόγραμμα "Βοήθεια στο Σπίτι", διάρκειας ενός έτους. Η ύπαρξη δημοτικής επιχείρησης αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για να λειτουργήσει το πρόγραμμα. Υπάρχει η δυνατότητα ανανέωσης της σύμβασης - μας λέει ο Γ. Στρατηγός.Αυτή ακριβώς όμως η δυνατότητα λειτουργεί εκβιαστικά προς τον εργαζόμενο, καθώς για να πετύχει την ανανέωση της σύμβασής του πρέπει να είναι συναινετικός, υποτακτικός. Γιατί την επόμενη χρονιά μπορεί να είναι κάποιος άλλος στη θέση του.

Να σημειώσουμε πως η επιδότηση του εν λόγω προγράμματος από τα υπουργεία Υγείας - Πρόνοιας και Εσωτερικών, σταματά οριστικά μετά τον 5ο χρόνο λειτουργίας του. Ετσι, το πρόγραμμα θα πρέπει να εξακολουθήσει να λειτουργεί με τη γνωστή μέθοδο της "αυτοχρηματοδότησης". Στην προκειμένη περίπτωση, οι δήμοι θα κληθούν να λειτουργήσουν με δικούς τους πόρους το πρόγραμμα μετά την πενταετία, κάτι που σημαίνει ότι οι παρεχόμενες υπηρεσίες, θα πληρώνονται τελικά από τους ίδιους τους χρήστες! "Αντιλαμβάνεται κανείς, πως τέτοιες επιλογές έχουν αρνητικές συνέπειες όχι μόνο στους εργαζόμενους, αλλά και στους ίδιους τους δημότες, οι οποίοι θα κληθούν να πληρώσουν δεύτερη και τρίτη φορά για υπηρεσίες που είναι υποχρεωμένη η ΤΑ ή το κράτος να τις παράσχει", τονίζει ο Γ. Στρατηγός.

Στο στόχαστρο της κυβερνητικής πολιτικής, που ιδιωτικοποιεί τα πάντα, καταστρατηγεί εργασιακές σχέσεις και κεκτημένα, μετατρέπει τα κοινωνικά αγαθά σε εμπόρευμα, βρίσκεται και ο χώρος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΤΑ) και οι εργαζόμενοι σ' αυτήν. Η πενιχρή χρηματοδότηση του θεσμού, ταυτόχρονα με τη μεταφορά τομέων κρατικής ευθύνης στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), αλλά και μια σειρά νομοθετημάτων, οδηγούν στην ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών, κοινωνικού κυρίως χαρακτήρα, με την ανταποδοτικότητα και την πρόσθετη φορολόγηση.

H επιλογή αυτή, να λειτουργήσουν δηλαδή οι ΟΤΑ ως επιχειρήσεις που πουλούν τα "προϊόντα" τους, όχι μόνο αφαιρεί από το θεσμό τα λαϊκά του χαρακτηριστικά, αλλά ταυτόχρονα μετατρέπει τους εργαζόμενους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση δύο φορές σε θύματα. Κι αυτό γιατί από τη μια ως δημότες επωμίζονται τα βάρη της πολιτικής της πρόσθετης φορολόγησης και από την άλλη ως εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν την ανασφάλεια και το άγχος των αντεργατικών κυβερνητικών επιλογών (κατάργηση 8ωρου, μερική απασχόληση, άρση μονιμότητας, κατάργηση Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας). Αλλωστε ένα από τα βασικά αιτήματα του κλάδου αποτελεί η κατάργηση του θεσμού των εκτάκτων, που προωθεί τις ρουσφετολογικές πελατειακές σχέσεις και μετατρέπει τους εργαζόμενους σε ομήρους μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων. Σκοπιμοτήτων, που εξυπηρετεί και το καθεστώς λειτουργίας των δημοτικών επιχειρήσεων, έξω δηλαδή από κάθε έλεγχο του Δημοτικού Συμβουλίου.

Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση παραπέμπει στις ελληνικές καλένδες το αίτημα των εργαζομένων να εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα που να αποτρέπει τις ιδιωτικοποιήσεις υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ. Αντίθετα επιχειρεί να εγκλωβίσει - και στην κατεύθυνση αυτή σημαντικό μερίδιο ευθύνης έχουν οι Δημοτικές Αρχές που αποδέχονται την αφαίρεση του κοινωνικού χαρακτήρα της ΤΑ - το λαό και τους εργαζόμενους στη λογική της εμπορευματοποίησης των όποιων παρεχόμενων αγαθών και υπηρεσιών.

Τα αντεργατικά μέτρα έχουν ωθήσει πολλές φορές τους εργαζόμενους στους ΟΤΑ στο δρόμο του αγώνα

"Απέναντι στη λαίλαπα των αντεργατικών μέτρων της κυβέρνησης, οι εργαζόμενοι πρέπει να προτάξουν το συντονισμό της δράσης τους", τονίζει ο Γ. Στρατηγός

"Πληρώστε για "Βοήθεια στο Σπίτι"", λέει η κυβέρνηση στους ηλικιωμένους

Δουλεύουν σκληρά... αμείβονται με ανασφάλεια και ομηρία